Staatsrecht

Front 1

Wet voor 1 oktober 1980 is ...

Back 1

Wet = wetgevende norm

--> DS kunnen regelen indien:

1) Uitdrukkelijk en ondubbelzinnig toegewezen door BWHI

2) Accessorium bevoegdheid

Front 2

Wet na 1 oktober 1980 is ...

Back 2

Wet = federale wet

--> DS kunnen regelen indien:

1) Uitdrukkelijk en ondubbelzinnig toegewezen door BWHI

2) Noodzakelijk voor uitoefening van de hun uitdrukkelijk en ondubbelzinnig toegewezen bevoegdheden (art. 10 BWHI)

Front 3

Bij/door wet

Back 3

Wetgevende macht is uitsluitend bevoegd essentiële elementen te regelen

--> Niet-essentiële elementen mogen wél

--> Essentiële elementen mogen wanneer:

1) Uitdrukkelijke en ondubbelzinnige machtiging

2) Uitzonderlijke omstandigheden

3) Bekrachtigd bij wet binnen redelijke termijn

--> Nooit delegatie essentiële elementen bij:

1) art. 24: onderwijs

2) art. 12: strafrecht

3) art. 24: verzwakt wettigheidsbeginsel

Front 4

Krachtens wet

Back 4

Wetgevende macht mag haar regelingsbevoegdheid opdragen aan Koning, die moet handelen in kader van wet

Front 5

Interpretatieve wet

Back 5

Wet die wetsbepaling betekenis geeft die wetgever reeds bij aanneming ervan had willen geven en die zij redelijkerwijze kon krijgen

--> Toepassen op hangende rechtsgeschillen

Grenzen:

1) Niet toepassen op definitieve rechterlijke beslissingen

2) Verbod retroactieve werking strafbaar feit en zwaardere straf

3) Is het een interpretatieve wet? Geen wijzigende bepaling?

--> Ingrijpen in hangende rechtsgeschillen als:

1. Uitzonderlijke omstandigheden

2. Dwingende motieven van algemeen belang

3. Redelijke verantwoording

--> Uitbreiding authentiek interpretatierecht tot decreten van gemeenschappen (vooral, ook impliciet erkend aan gewesten)

Front 6

Smeerkaasarrest (27 mei 1971)

Back 6

Theorie van monisme aanvaard: een op rechtsgeldige wijze tot stand gekomen verdrag met directe werking aat voor op zowel vroegere wetten, als op latere wetten. Elke wetgevende norm dient buiten toepassing gelaten te worden indien in strijd met verdragsbepaling (ARB)

Rechtsgeldige wijze: art. 167 GW

- Sluiting

- Goedkeuring

- Bekendmaking

- Ratificatie

Directe werking: rechten en plichten

- Objectief: volledig en nauwkeurig (HvC en RvS)

- Subjectief: bedoeling verdragspartijen (HvC)

--> EVRM, BUPO, EU-recht

Front 7

Verhouding EU-recht en GW

Back 7

EU-recht > GW

Redenering:

- RvS en GwH: art. 34 GW

- HvJ en HvC: volgt uit aard unierecht

Front 8

Verhouding Internationaal Recht en GW

Back 8

HvC: IR > GW

- GW biedt geen grotere bescherming

GwH: GW > IR

- Goedkeuringswet moet GW respecteren

--> Tweevoudige oplossing:

1) Art. 3, paragraaf 2 BwGwH: verkort beroepstermijn

2) Art. 26, paragraaf 1bis BwGwH: geen PV over bepaalde vragen

MAAR: werken niet in praktijk

Front 9

Bevoegde rechter wetgevende normen buiten toepassing laten indien in strijd met verdragsbepaling met directe werking

Back 9

- Gewone rechter

- Afdeling bestuursrechtspraak RvS

- Administratieve rechter

GwH kan dit niet rechtstreeks, wel:

(1) onrechtstreeks via samenlezing met art. 10 en 11 GW

(2) onrechtstreeks via samenlezing met analoge rechten en vrijheden van Titel II GW

Front 10

Samenloop van grondrechten

Back 10

Art. 26, paragr. 4 BwGwH: volgorde van toetsing: Rechter moet ambtshalve nagaan of er "samenloop van grondrechten' is en, zo dit het geval is, ambtshalve een PV stellen

Uitzonderingen:

1) Ante clair: klaarblijkelijk niet geschonden

2) Ante éclairé: klaarblijkelijk wel geschonden

3) Gevallen bedoeld in art. 26, paragr. 2 en 3 BwGwH

--> Geen probleem in volgorde van toetsing als geen band met EU-recht (Simmenthal)

--> Wél probleem in volgorde van toetsing als band met EU-recht (arrest-Melki en Abdeli):

1) Rechter moet over mogelijkheid beschikken PV aan HvJ stellen

2) Rechter moet alle voorlopige maatregelen kunnen bevelen

3) Rechter moet na GWtoetsing zelf wet aan EU-recht kunnen toetsen

4) Verplichte PV aan HvJ indien wet dwingende EU-richtlijn omzet

MAAR aanpassingen:

- art. 26, paragr. 4, lid 1 BwGwH: rechter mag tegelijkertijd of later PV aan HvJ stellen

- art. 30 BwGwH: rechtscollege kan voorlopige maatregelen nemen, zelfs ambtshalve

Front 11

Simmenthal-arrest

Back 11

Verbiedt in enige mate de uitwerking van het unierecht te verminderen

Front 12

Arrest-Waleffe

Back 12

Vermoeden van grondwettigheid van wet: grondwetsconforme interpretatie

Front 13

Indirecte derdenwerking

Back 13

EHRM kan een verdragsstaat veroordelen wanneer deze niet de nodige maatregelen heeft genomen om het effectief genot van de door het EVRM gewaarborgde rechten en vrijheden te verzekeren, ook al is dat in verhouding tussen particulieren onderling

Front 14

Standstill-verplichting

Back 14

Verbod aan overheid om te dalen naar vorig niveau dat reeds verworven is

- Art. 23 GW

- Niet absoluut: geen schending wanneer vermindering: (1) niet aanzienlijk is, (2) wel aanzienlijk is, maar redenen van algemeen belang

- Referentiepunt: voorheen bestaande regelgeving

Front 15

Beperkingen grondrechten in GW

Back 15

- Regelende maatregelen

- Repressieve maatregelen

- Preventieve maatregelen

--> HvC: alle rechten en vrijheden in open lucht

--> RvS: kritiek, enkel vergaderingen in open lucht

Front 16

Voorwaarden beperkingen grondrechten in mensenrechtenverdragen

Back 16

1) Beperking bij wet

2) Beperking moet wettig doel nastreven

3) Beperking moet noodzakelijk zijn in democratische samenleving

--> Evenredigheidscriteirum

--> Pertinentiecriterium

GwH combineert vereisten beperking GW en beperking mensenrechtenverdragen

Front 17

Categorieën van grondrechten

Back 17

1) Politieke rechten: afweerrechten (verbod)

2) Burgerlijke rechten: afweerrechten (verbod)

3) Socio-economische rechten: doe-rechten (gebod)

Front 18

Politieke rechten

Back 18

- 191GW: vreemdelingen hebben dezelfde rechten en vrijheden als de Belgen, behalve de uitzonderingen die bij wet bepaald zijn (onderworpen aan toetsingsbevoegdheid van het GWH.

Enge zin: 8 GW: kiesrecht: Staat van Belg vereist, wat geldt voor alle verkiezingen, behalve deverkiezingen voor het Europees parlement en voor de volksraadplegingen geldt dit niet.

--> Heeft geleid tot een Gwherziening.

3e en 4e lid: EU-onderdanen mogen ook deelnemen aangemeenteraadverkiezingen (3e lid) en Niet-EU-onderdanen kunnen ook bij federalewet deelnemen aan die gemeenteraadsverkiezingen, maar is nooit ruimer.

MAAR: 2beperkingen: enkel het actief kiesrecht, niet het passief (kunnen niet verkozenworden); ze moeten 5 jaar wettig in België verbleven hebben en een verklaringin het gemeentehuis ondertekenen dat zij de GW en het EVRM zullen eerbiedigen(4e lid).

3e en 4e lid: 'wet' lezen als federale wet. Kan die bevoegdheid dusniet delegeren aan gemeenschappen en gewesten. · Ruime zin: 10, 2e lid GW: recht ommilitaire en openbare ambten te bekleden.

HvJ onderscheid tussen 2 soorten vanoverheidsbetrekkingen: Gezagsfuncties: impliceert een band van vertrouwen. Vb.: functies in het leger, kerncentrales, … Deze functies mogen, maar moeten niet, voorbehouden worden aan de eigen onderdanen Alle andere functies moeten openstaan voor alle EU-onderdanen

Front 19

Gemeenschappelijke kenmerken verdragen

Back 19

1) Universeel karakter

2) Eenzelfde beperkingssysteem

3) Autonome begrippen, niet noodzakelijk dezelfde betekenis in interne rechtsorde

4) Voorrang ruimste bescherming

Front 20

Mensenrechtenbescherming op wereldvlak

Back 20

1948: UVRM (Algemene Vergadering) = verklaring, geen verdrag

1966: principes verder uitgewerkt in 2 UNO-pacten:

1) IVESCR: hoogstens standstill-verplichting

2) BUPO: directe werking, geen internationale afdwingbaarheid

Front 21

Raad van Europa

Back 21

1961: Europees Sociaal Handvest

1950: EVRM

1) Directe werking

2) Internationale afdwingbaarheid

- Klachtenrecht particulieren in Straatsburg

- Supranationaal rechtscollege afdwingbaar ten aanzien van verdragsstaten (comité van ministers)

Front 22

Procedure EVRM

Back 22

Europees Hof: voltijds rechtscollege

- Alleenzetelende rechter

- Comité van 3 rechters

- Kamers van 7 rechters

- Grote Kamer van 17 rechters (beroepsmogelijkheid)

EHRM kan GEEN wetgevende normen verbreken of hervormen: resultaatsverbintenis Staat (versterkt gezag van gewijsde)

Front 23

Europese Unie

Back 23

HvJ: bevoegd mensenrechtscollege

1) VEU-verdrag

2) VWEU-verdrag

3) Handvest van grondrechten van de EU

Front 24

Gevolgen nationale soevereiniteit

Back 24

1) Verbod imperatief mandaat

2) Verbod volksraadpleging

3) Verbod delegatie

Front 25

Consultatief referendum

Back 25

- Federaal niveau: GWherziening nodig

- Deelstatelijk niveau: GWherziening nodig (enkel gewesten): geen betrekking op financiën, begroting, of aangelegenheden bij bijzonder meerderheidsdecreet of -ordonnantie geregeld

+ preventief toezicht GwH

- Lokaal niveau: geen wetswijziging indien:

(1) Alleen gemeenteraad bevoegd

(2) Aangelegenheden van gemeentelijk belang

(3) Inwoners zijn niet verplicht

(4) Uitslag is niet bindend

Front 26

Statuut Koning

Back 26

1) Erfelijkheid

2) Onschendbaarheid

3) Politieke ministeriële onschendbaarheid

4) Politieke invloed

wél: besluitwetten (wetten in formele zin)

Front 27

Het gedwongen regeringsontslag

Back 27

Art. 96 GW

1) Constructieve motie van wantrouwen

2) Motie van voordracht binnen 3 dagen na verwerpen van motie van vertrouwen

--> Pas stemmen na verloop van minstens 48 uur

Koning: regeringsontslag aanvaarden en ontslagnemende Regering belasten met lopende zaken

! Niet tegen individueel regeringslid !

! Aangenomen worden door meerderheid van LEDEN !

Front 28

De voortijdige parlementsontbinding

Back 28

Art. 46 GW

1) Wanneer Kamer gewone moties stemt

2) Wanneer regering vrijwillig ontslag neemt

+ Senaat niet van rechtswege mee ontbonden, enkel na verklaring tot herziening van GW

+ Nieuwe legislatuur duurt slechts tot dag van eerstvolgende verkiezingen voor Europees Parlement

Front 29

Traditionele regeringsvormen

Back 29

1) Vrijwillig regeringsontslag zonder parlementsontbinding

2) Regeringsontslag na parlementsverkiezingen

Koning:

1. Weigeren

2. In beraad houden

3. Officieus aanvaarden: lopende zaken

Front 30

Lopende zaken

Back 30

(1) Dringende zaken

(2) Zaken van dagelijks bestuur

(3) Zaken meer dan zaken van dagelijks bestuur, maar ook geen algemeen politiek belang

GwH onbevoegd om te oordelen !!!

Front 31

Interacties federale Regering in federaal Parlement

Back 31

1) Zittings-en spreekrecht

2) Tussenkomsten Koning in werking Kamers: "onderzoek van geloofsbrieven"

Front 32

Wetgevende procedure

Back 32

1) Initiatiefrecht

- Wetsvoorstel: Kamer/Senaat (enkel art. 77 GW)

--> Ontvankelijk?

--> Inoverwegingneming plenaire vergadering

--> Optioneel voorafgaand advies RvS

- Wetsontwerp: Koning

--> Verplicht voorafgaand advies RvS

2) Parlementaire behandeling in commissie

- Evenredige vertegenwoordiging

- Beslissingen bij gewone meerderheid

3) Parlementaire behandeling in plenaire vergadering

- Algemene bespreking

- Artikelsgewijze bespreking

- Stemming voorgestelde amendementen

- Stemming artikel zelf

- Hoofdelijke eindstemming

! Meerderheid van leden aanwezig en volstrekte meerderheid van stemmen (onthoudingen tellen mee voor berekenen aanwezigheidsquorum)

4) Bekrachtiging

- Door Koning als tak van WM

- Vetorecht, geen termijn

5) Afkondiging

- Door Koning als hoofd UM (verplichting)

- Bevestigt en beveelt tenuitvoerlegging

- Geen controle door rechtscollege

- Rechten kunnen vanaf nu worden ingeroepen

6) Bekendmaking

- Verplichtingen tegenstelbaar vanaf nu

- Regel: 10e dag na bekendmaking in BS

Front 33

Terugwerkende kracht van wet

Back 33

1) In GW: verbod art. 2 BW en art. 2 Sw.

2) In strafzaken: verbod art. 7 EVRM en art. 15 BUPO

3) Buiten strafzaken beperkingen:

- tast rechtszekerheid aan

- tast gelijkheid en niet-discriminatie aan

- interpretatieve wetten

Front 34

Controlemiddelen van federale Parlement in de reglementen van Wetgevende Kamers

Back 34

1) Vragenrecht

- Individueel lid Kamer: schriftelijk of mondeling

- Individueel lid Senaat: enkel schriftelijk

- Doel: opheldering juridische problemen, bekomen informatie, aansporen handelingen

2) Interpellatierecht

- Enkel individueel lid van Kamer

- Inhoud: belangrijk actueel probleem

- Meestal gevolg door stemming over motie

Front 35

Controlemiddelen van federale Parlement in GW

Back 35

1) Vordering van aanwezigheid van regeringsleden

- Kamer: onbeperkt

- Senaat: bij volledige of gedeeltelijk bicamerale aangelegenheid

2) Recht van onderzoek

- Collectief recht

- Enkel Kamer

- Sektenarrest: parlementaire onverantwoordelijkheid

- Zeer ruim, doch niet onbeperkt (non-incriminatierecht: recht om niet gedwongen te worden tegen zichzelf te getuigen)

3) Strafrechtelijke verantwoordelijkheid en burgerrechtelijke aansprakelijkheid van ministers

- Art. 103 GW (openbare orde)

- Berecht door Hof va nBeroep

- Vervolging enkel ingesteld en geleid door openbaar misterie

Front 36

Structuur provincies

Back 36

WM: 6 jaar rechtstreeks verkozen provincieraad

UM: uit en door raad volgens meerderheidsbeginsel verkozen bestendige deputatie, met als hoofd de provinciegouverneur (buiten raad, onbepaalde duur)

Gewesten regelen verkiezingen, benoemingen, afzettingen

Front 37

Structuur gemeenten

Back 37

WM: 6 jaar rechtstreeks verkozen gemeenteraad

UM: uit en door raad volgens meerderheidsbeginsel verkozen college van burgemeester en schepenen, met als hoofd de burgemeester (buiten raad, termijn van 6 jaar)

Gewesten regelen verkiezingen, benoemingen, afzettingen

Front 38

"Impliciete" grondwetsherziening

Back 38

Draagwijdte van grondwetspaling, die zelf niet kan worden herzien, omdat zij niet voor herziening vatbaar is verklaard, onrechtstreeks toch wordt gewijzigd ten gevolge van de herziening of de invoeging van andere grondwetsbepalingen

--> GwH onbevoegd om na te gaan of bepaling al dan niet is aangenomen met inachtneming van voorwaarden bepaald bij art. 195 GW

Front 39

Procedure grondwetsherziening

Back 39

1) Verklaring tot herziening van GW

- Preconstituante (Koning, Kamer, Senaat)

- Identieke verklaringen aannemen

- Aanwezigheids- en meerderheidsquorum van gewone wet

- Bekendmaking in BS

2) Ontbinding Wetgevende Kamers

- Integrale vernieuwing federale Senaat + Kamer

- Bijeenroeping nieuwe Kamer binnen 3 maanden

3) Eigenlijke herziening

- Constituante (Koning, nieuw verkozen Kamers)

- Dubbele tweederde meerderheid

- Na aanneming, bekrachtigd en afgekondigd door Koning en bekendgemaakt in BS

- Onmiddellijke inwerkingtreding

Front 40

Bevoegdheid Constituante

Back 40

Vrij voor herziening aangewezen bepalingen al dan niet te herzien

Beperkingen:

- In tijd (tijdens legislatuur)

- Naar voorwerp (enkel bepalingen van identieke tekst)

- Onmogelijk in oorlogstijd/regentschap

- Tijdens "lopende zaken"

Front 41

Geschiedenis federaal parlementair kiesstelsel

Back 41

1831: cijnkiesstelsel

1893: algemeen meervoudig mannelijk stemrecht

1919: algemeen enkelvoudig mannelijk stemrecht

1948: algemeen enkelvoudig stemrecht

1981: verlaging tot 18 jaar

1988: ten minste zes maanden woonplaats in dezelfde gemeente en actief stemrecht aan Belgen in het buitenland

Front 42

Vergelijking kiesstelsels met voor- en nadelen

Back 42

1) Meerderheidsstelsel

- Relatief: zetel naar kandidaat/lijst met grootste aantal stemmen

- Absoluut: kandidaat/lijst behaalt absolute meerderheid om verkozen te worden (zoniet: tweede stemronde met kandidaat/lijst met meeste stemmen)

+ homogene en stabiele regeringen

- sterke wanverhouding tussen percentage stemmen en percentage zetels

2) Evenredige vertegenwoordiging

- Zetels in kieskring worden verdeeld in functie van aantal stemmen die kandidaten/lijsten behalen

+ Democratisch

- verbrokkeling politieke partijen

--> Correctie: kiesdrempel, kieskringen, coalities

Front 43

Kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde

Back 43

1) Provincie Vlaams-Brabant opgesplitst in:

- Leuven

- Halle-Vilvoorde

2) Discriminatie: Franstalige lijsten in BHV, terwijl H-V ééntalig NL is, terwijl geen Nederlandstalige lijsten in Frans gebied

3) Oplossing: splitsing:

- Nederlandstaligen halenstemmen in Nederlandstaliggebied en Brussel

- Franstaligen halen stemmen inFranstalig gebied en Brussel énniet in Nederlandstalig gebied

--> 6 faciliteitengemeenten rond Brussel kunnen nog kiezen waar stemmen ZONDER ZICH TE VERPLAATSEN (verzachting)

--> Inwoners Komen-Waasten en Voeren moeten zich begeven naar Aubel en Heuvelland om te kunnen stemmen

Front 44

Wet van 4 juli 1989

Back 44

1) Beperking en controle financiering

- Jaarlijkse dotatie vanwege Kamer

- Giften van rechtspersonen verboden (natuurlijke personen wel toegelaten)

2) Beperking en controle verkiezingsuitgaven

- Naleving nagegaan door parlementaire controlecommissie

- Sanctie: tijdelijke inhouding financiële steun en/of administratieve geldboete

- Beroep tot vernietiging bij GwH tegen beslissing schending regels

3) Beperking en controle open boekhouding

Front 45

Devolutieve kracht van lijststemmen terugbrengen

Back 45

Stembiljetten waarbij uitsluitend bovenaan op de lijst is gestemd, blijven meetellen voor berekening van kiescijfer van de lijst, maar hun overdracht aan kandidaat-titularissen in volgorde van hun voordracht op de lijst tot wanneer deze het verkiesbaarheidscijfer hebben bereikt, geschiedt slechts voor de helft

Front 46

Samenstelling Kamer van Volksvertegenwoordigers

Back 46

150 rechtstreeks verkozen leden

- Elke kieskring (11) krijgt aantal zetels toegekend op grond van zijn bevolkingscijfer

- Bevolkingscijfers om de 10 jaar vastgesteld door volkstelling of enig ander door wet bepaald middel

Front 47

Samenstelling Senaat

Back 47

A. 50 deelsenatoren, aangewezen door en uit deelstaatparlementen:

- 29: Vlaams Parlement

- 20: Franse taalgroep (10-8-2)

1: Parlement van Duitstalige Gemeenschap

B. 10 gecoöpteerde senatoren, aangewezen door deelstaatsenatoren:

- 6 Nederlandstaligen

- 4 Franstaligen

--> Niet meer dan twee derden van hetzelfde geslacht!

Front 48

Indeling in taalgroepen van leden van Wetgevende Kamer

Back 48

- Objectief criterium: naargelang kieskring waarin zij zijn verkozen in Nederlands of Franse taalgebied is gelegen, behoren zij tot Nederlandse of Franse taalgroep

- Subjectief criterium (voor leden van Kamer verkozen in kieskring Brussel-Hoofdstad): behoren tot Nederlandse of Franse taalgroep naargelang zij de eed van gehoorzaamheid aan GW in NL of Frans afleggen (meerdere talen: eerste is beslissend)

Front 49

Ambtsduur Kamer en Senaat

Back 49

Kamer: 5 jaar

- Uitz.: bij vervroegde ontbinding tot dag van eerstvolgende verkiezing Europees Parlement

Senaat:

- Deelstaatsenatoren: tot nieuwe verkiezing deelstaatparlementen

- Gecoöpteerde senatoren: tot nieuwe verkiezing Kamer

Front 50

Immuniteiten federale parlementsleden

Back 50

1) Parlementaire onverantwoordelijkheid

- Freedom of speech

- Federale staat aansprakelijk

2) Parlementaire onschendbaarheid

- Geldt alleen in strafzaken

- Alleen tijdens parlementair mandaat (zitting)

- Geldt niet bij ontdekking op heterdaad

Front 51

Basisconcepten staatshervormingen

Back 51

1) Vier taalgebieden

- Nederlands

- Frans

- Tweetalig Brussel-Hoofdstad

- Duits

= grondslag territorialiteitsbeginsel

2) Drie gemeenschappen

- Vlaamse (+ ééntalige instelling in Brussel)

- Franse (+ ééntalige instelling in Brussel)

- Duitstalige

= exclusieve bevoegdheden

3) Drie gewesten

- Vlaamse

- Waalse

- Brusselse

Front 52

Asymmetrie in gemeenschaps- en gewestinstellingen

Back 52

1) Nederlandstalige zijde (art. 137 GW): Vlaams parlement en Vlaamse Regering kunnen bevoegdheden van Vlaams Gewest uitoefenen

2) Franstalige zijde (art. 138 GW): Waals Gewest (Franse taalgroep) en COCOF (1talig Brusselse instellingen) kunnen bevoegdheden van Franse Gemeenschap uitoefenen (decreterende bvh)

3) Duitstalige zijde (art. 139 GW): Duitstalige Gemeenschap kunnen bevoegdheden van Waals Gewest uitoefenen in Duits taalgebied:

(i) monumenten en landschappen

(ii) tewerkstelling en opgravingen

(iii) sommige bevoegdheden inzake ondergeschikte besturen

(iv) toerisme

Front 53

Draagwijdte art. 30 GW

Back 53

- Private sfeer: absolute vrijheid

- Publieke sfeer: beperkingen op taalvrijheid zijn geoorloofd

Front 54

Drie reeksen van taalwetten

Back 54

1) Erkenning tweetaligheid Vlaanderen

2) Territorialiteitsbeginsel

3) Talentelling afgeschaft

- Taalgrens vastgelegd

- Gebruik taal in bestuurszaken geregeld

- Creatie 4 taalgebieden

- Creatie 27 faciliteitengemeenten

Front 55

Taalgebruik regeling in deelstaten

Back 55

Vlaamse Gemeenschap en Franse Gemeenschap: bestuurszaken, onderwijs en bedrijfsleven binnen eigen taalgebied

Duitstalige Gemeenschap: onderwijs

Federale wetgever:

(I) Bestuurszaken, onderwijs en bedrijfsleven in tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad

(II) In faciliteitengemeenten bij bijzondere meerderheidswet

(III) Bestuurszaken en bedrijfsleven in Duits taalgebied

(IV) Gerechtszaken en handelingen van openbaar gezag, buiten begrip "bestuurszaken"

Overige: individuele taalvrijheid

Front 56

Pacificatiewet 9 augustus 1988

Back 56

Iedere gemeentelijke of OCMW-mandataris in de rand- en taalgrensgemeenten moet de nodige kennis hebben van taal van taalgebied waarin gemeente is gelegen

--> Vereiste taalkennis wordt vermoed

--> Onweerlegbaar vermoeden voor rechtstreeks verkozen mandatarissen (Voeren, Komen-Waasten, 6 randgemeenten)

Front 57

Bijzondere meerderheidswetten

Back 57

Doel: inspraak aan Frans- en Nederlandstaligen

--> Dubbele meerderheid: gewone meerderheid der stemmen in elk van beide taalgroepen (voorwaarde: meerderheid van leden aanwezig) + tweederde meerderheid van stemmen

--> gelijkelijke bevoegdheid Kamer én Senaat

--> GwH onbevoegd na te gaan of vereiste bijzondere meerderheid op juiste wijze is berekend

Front 58

Alarmbelprocedure

Back 58

Art. 54 GW:

Parlementaire behandeling van gewraakt wetsontwerp of -voorstel wordt tijdelijk geschorst

1) 3/4 van leden van NL of Franstalige taalgroep, na indiening commissieverslag en VOOR eindstemming plenaire vergadering een met redenen omklede motie (ernstig in gedrang)

2) Verwezen naar Ministerraad, die binnen 30 dagen advies geeft (Regering mag niet ontslagnemend zijn!)

2 beperkingen:

- Niet voor begrotingen (wetten in formele zin)

- Eenmaal per taalgroep per ontwerp/voorstel

"Geschreven om nooit te worden toegepast"

Front 59

Ministerraad

Back 59

= kabinetsraad

- Samenstelling: Evenveel NL en Franstalige

- Werking: besluitvorming geschiedt bij consensus: neerleggen/ontslag nemen

- Opmerking: ontslag/overlijden: zo vlug mogelijk vervangen !!

Front 60

Regeringsraad

Back 60

Gezamenlijke vergadering van alle federale regeringsleden, ministers én staatssecretarissen

Front 61

Kernkabinet

Back 61

Voorgezeten door Eerste Minister en bestaat uit Vice-Eerste Ministers

Front 62

Federale staatssecretarissen

Back 62

Minister bijstaan en van bepaalde taken ontlasten, maken deel uit van regering (niet van Ministerraad) en worden toegevoegd aan minister

Front 63

Trias politica in deelstaten

Back 63

WM: Parlement (neemt decreten/ordonnanties aan) en Regering (bekrachtigt en kondigt af)

UM: Regering (maakt verordeningen en neemt besluiten voor uitvoering decreten&ordonnanties)

RM: federale bevoegdheid

--> 5 deelstaatparlementen en -regeringen

Front 64

Beperkte constitutieve autonomie

Back 64

Gemeenschappen & gewesten mogen bepaalde aangelegenheden inzake samenstelling en werking van organen zelf regelen (bv. BWHi wijzigen, aanvullen, vervangen of opheffen)

Uitbreiding 6e SH:

1) Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en Duitstalige Gemeenschap ook constitutieve autonomie

2) Aantal aangelegenheden neemt aanzienlijk toe

Beperking:

1) Bijzondere meerderheidsdecreten of -ordonnanties

2) Aangelegenheden beperkt (verkiezingen, samenstelling, werking, kieskringen, stelsel van opvolgers, devolutieve kracht lijststem, aanwezigheid mannen en vrouwen, aantal leden Parlementen, bijkomende onverenigbaarheden)

Front 65

Gevallen van beraadslaging

Back 65

In Ministerraad slechts uitzonderlijk toch stemming --> GwH kan dit niet sanctionneren, enkel politieke sanctie

Front 66

Gemeenschaps- en gewestparlementen

Back 66

- Duur: Vast termijn van 5 jaar, tegelijk met Europese verkiezingen (nooit voortijden ontbonden, kan veranderen door constitutieve autonomie)

- Samenstelling: op gewestelijke basis:

--> Brussels-Hoofdstedelijke Parlement: elke taalgroep vast aantal zetels: 17 NL <-> 72 FR

--> Parlements Duitstalige Gemeenschap: 25 leden, rechtstreeks uit Duits taalgebied

--> Vlaams Parlement: 118 NL <-> 6 BXL

--> Parlement van Waals Gewest: 75 leden

--> Parlement van Franse Gem: 75 FR <-> 19 BXL

- Werking: geïnspireerd op Kamer + procedure van tweede lezing

Front 67

Gemeenschaps- en gewestregeringen

Back 67

- Samenstelling: verkozen door Parlement met volstrekte meerderheid van leden + Regering duidt voorzitter aan, bekrachtigd door Koning

--> Vlaamse Regering: 11 leden hoogstens (ten minste 1 woonplaats in BXL)

--> Franse Gemeenschapsregering: 8 leden hoogstens (ten minste 1 woonplaats in BXL)

--> Waalse Regering: 9 leden hoogstens

--> Regering van Duitstalige Gemeenschap: minstens 3 en hoogstens 5 leden

- Werking: collegiale besluitvorming of besluitvorming bij consensus

Front 68

Verhoudingen Parlement en Regering op deelstatelijk niveau

Back 68

1) Regering kan Parlement niet ontbinden

2) Regering politiek verantwoordelijk voor Parlement

3) Regering van rechtswege ontslagnemend bij aanneming constructieve motie van wantrouwen, mits meerderheid Parlement en afkoelingsperiode van 48 uur

4) Regering van rechtswege ontslagnemend bij verwerping constructieve motie van vertrouwen, mits meerderheid Parlement en afkoelingsperiode van 48 uur

Front 69

Rechtspersonen Brusselse instellingen

Back 69

Per taalgroep:

- Vlaamse Gemeenschapscommissie (administratieve besluiten en verordeningen)

Franse Gemeenschapscommissie = COCOF

(wetgevende bevoegdheid)

In hun geheel:

- Brusselse agglomeratie (administratieve besluiten en verordeningen)

- Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (ordonnantiegevende bevoegdheid)

Front 70

Grondgebied Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Back 70

Brusselse agglomeratie = 19 gemeenten van administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad die tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad vormen

Front 71

Bevoegdheden instellingen in Brussel

Back 71

Vlaamse Gemeenschap: eentalige instellingen in Brussel inzake cultuur, onderwijs en persoonsgebonden aangelegenheden

Franse Gemeenschap: eentalige instellingen in Brussel inzake cultuur, onderwijs en persoonsgebonden aangelegenheden

Federale overheid: taalgebruik in Brussel, biculturele instellingen en aangelegenheden (uitzonderingen: art. 4bis Brusselwet)

COCOF: uitzonderlijk decreten, art. 138 GW

GGC: uitzonderlijk ordonnanties, bipersoonsgebonden instellingen in Brussel, (art. 5 BWHI = persoonsgebonden), jeugdsanctierecht en gezinsbijslagen

Front 72

Ordonnantie Brussel

Back 72

Niet dezelfde rechtskracht als decreten (symbolisch):

- verschilt in beperkt administratief toezicht

- beperkt rechterlijk wettigheidstoezicht

--> Enkel vernietigbaar door GwH, niet door RvS

Front 73

Organen Brusselse Instellingen

Back 73

1) Brussels Hoofdstedelijk Parlement

Elke taalgroep vast aantal zetels: 17 NL <-> 72 FR

2) Brussels Hoofdstedelijke Regering

5 leden (2 NL <-> 2 FR <-> 1 voorzitter)

3) Gewestelijke staatssecretarissen

3 leden (1 NL <-> 1 FR <-> 1 X)

4) Gemeenschapscommissies

Vlaamse en Franse samen: Verenigde Vergadering en Verenigd College

Front 74

Bescherming Nederlandstaligen in Brusselse instellingen

Back 74

WM:

1) Vaste zetelverdeling

2) Alarmbelprocedure

3) Meerderheid van stemmen in elke taalgroep

UM:

1) Pariteit

2) Collegiale besluitvorming

3) Besluitvorming bij consensus

4) Gewaarborgde bevoegdheidspaketten

5) Aangepaste constructieve motie van wantrouwen

Verenigde Vergadering en Verenigd College:

1) Meerderheid van stemmen in elke taalgroep