Rim

Front 1

ANTIČKI RIM

Back 1

–od VIIIveka BC do V veka AD (476. godine pad Zapadnog rimskog carstva)

Front 2

Antički Rim - arhitektonski program

Back 2

- građevine sakralnog karaktera:

1. hramovi

2. grobnice

- građevine profanog karaktera

1. Objekti stambenog karaktera (kuće, palate, rezidencije, vile)

1. Objekti javnog karaktera (opšta namena – sudnice, trgovačkezgrade, kupatila, pozorišta, amfiteatri, stadioni , skladišta i dr.)

3. Objekti trijumfa i pobede (monumentalni dekor grada)

4. Inžinjerske konstrukcije (putevi; akvadukti -vodovodi; mostovi;kanalizacija)

Front 3

Praistorija RIma - Etrurci

Back 3

- prvi naseljenici na Italijanskom poluostrvu

- prvi stvorili značajnu likovnu umjetnost

- do 6. veka p.n.e. kontrolišu cijelu Toskanu i dolinu rijeke Po

- iz Male Azije su donijeli i Grčku kulturu

- krajem 6 vijeka prije nove ere protjeruju ih Rimljani i uništavaju njihovu arhitekturu

- opstaju njihove građevine - grobnice

Front 4

materijal od koga su građene kuće i grobnice Etruraca

Back 4

- građene od blata ili drveta

- temelji od kamena, krovni crepovi od terakote

- zbog svoje masivne veličine opstale su kiklopske gradske zidine (Porta Augusta)

Front 5

Porta Augusta

Back 5

- Perugia

- jedna od sedam lučnih kapija na etrurskim zidovima u Peruđi

- oko 300 godina prije nove ere

- poznavanje luka i svoda

Front 6

Etrurski (Toskanski) red

Back 6

- toskanski stub predstavlja spoj dorskog i drugih grčkih redova u velikoj meri pojednostavljen

- poput jonskog toskanski stub ima bazu koju čini samo jedan torus (prsten) nad plintom (kao pravougaono?)

- kapitel podsjeća na obrnutu bazu

- stablo stuba nije kanelirano

- odnos visine prema prečniku je 7:1

- ovi nosači su široko razmaknuti, svega četri na pročelju hrama (dok bi Grci tu smestili šest ili sedam stubova)

- pažnju posmatrača ne privlače kolonade već unutrašnjost trema i ukrašeni krov

Front 7

Etrurska krovna struktura

Back 7

- ne razlikuje se puno od grčke

- stubovi su povezivani drvenim arhitravnim gredama

- na tačkama iznad samih stubova postavljane su podužne grede označene kao mutule

- na bočnim mutulama počivale su krovne grede

- drvena gornja struktura bila je prekrivena oplatom veselo dekorisane okraterije u terakoti na pročelju i antefiksima duž stranica

-Portonaccio, Veio

Front 8

Markaboto

Back 8

- oko 6. vijekaprije nove ere

- u niziji rijeke Po, nedaleko od Bolonje

- planiran u okviru pravougaonog obrisa gdje se dvije glavne ulice međusobno sijeku, obrazujući maali gradski trg na ukrsnici

- manje ulice presecaju glavne prolaze kako bi stvorile stambene blokove

- sistematični prilaz problemima organiziovanja života bila je osobenost praktičnih i efikasnih Etruraca

Front 9

Grobnice Etruraca

Back 9

- zidne slike sugerišu životne radosti mrtvih

- figure pokojnika u terakoti deluju kao da prkose smrti svojim realizmom i vitalnošću

- grobnice su građene pod zemljom sa odajama i hodnicima

- konstrukcijski grobnice se dijele na dvije vrste:

1. nalik košnici (Regolini-Galasi)

2. uklesane

Front 10

Regolini Galasi

Back 10

- tip grobnice - košnica

- najraskošnije ukrašena od svih

- u Červeteriju

- 600. god prije nove ere

- horizontalno kamenje svoda, štrčeći jedno po jedno na svakoj strani uskog prolaza dok ne dosegnu vrh, gdje je konačno prekriveno velikim pljosnatim pločama

Front 11

Pietrera

Back 11

- u Vetuloniji

- iz sedmog vijeka stare ere

- prostorije sadrže pandantife u uglovima i to je prva poznata upotreba obilježja, u kamenu, koje milenijum kasnije postaje žig vizantijskih crkvi

Front 12

Uklesane grobnice

Back 12

- klesane u mekim stenama vulkanskog porijekla

- bile su natrkivane tumulus humkama

- često su se sastojale od jednog ili dva manja predsoblja, velike središnje prostorije i manje unutrašnje sobe iza ove

- u grobnicu se ulazilo kroz uska vrata koja su se sužavala prema vrhu

Front 13

Rimska civilizacija

Back 13

- datum kada je osnovan Rim - 21. april 753. godine prije nove ere

- Rimljani su prvo učili od Etruraca a zatim od pokorenih Grka

-za razliku od grčkog idealizma u Rimu su postojali paternalizam i sujeverje

Front 14

Građevinski materijali Rimljana

Back 14

- jak građvinski kamen: oker vulkanski bigar...

- egzotični mermer uvožen s Istoka

- Rimljani su usavršili pravljenje opeke, beton

- LIV - rimski beton - "opus caementicium"

Front 15

Konstruktivni elementi Rimljana

Back 15

luk

svod

beton

Front 16

Lukovi Rimljana

Back 16

- luk takođe nose uspravni nosači ali pravi luk nije krut

- formira ga mnoštvo manjih elemenata koji iskrivljuju otvoreni prostor oslanjajući se međusobo jedanna drugi u delikatnoj ravnoteži - svodni kamenovi ili svodari

- ključni kamen - naglašen veličinom i ukrašen ispupčenim ukrasom - ne mora da postoji

- gradi se uz pomoć skele

- što je luk opterećeniji to postaje jači

- pljosnati luk - pravougaoni deo segmentnog luka - Domus Aurea

Front 17

Poluobličasti/bačvasti svodovi

Back 17

- produžavanjem luka duž njegove ose, odnosno u dubinu luk postaje svod

- postoji funkcionalna razlika između luka i svoda: lluk nosi jedino sebe ili zidnu konstrukciju, dok svod ne mora samo nositi neštvo već i natkrivati značajan dio građevine

Front 18

Ukršteni/rebrasti/krstasti svod

Back 18

- obrazovan pomoću dva poluobličasta svoda koja se seku i često se naziva rebrasti svod zbog rebrolikih linija duž presjeka

- težina krstastog svoda koncentrisana je na uglovima

Front 19

Manastirski svod

Back 19

- ukrštajući poluobličastesvodove nad oktagonalnom osnovom dobijamo osmostranu kupolu - retkost u Rimskoj eri

Front 20

Rimska kupola

Back 20

- luk koji se rotira za 360 stepeni oko svoje ose

- kupola je građena potpunim prstenovima, svaki završeni prsten formirao je nezavisni deo konačne kupole

Front 21

Rimski beton

Back 21

mješavina malterastog cementa sa agregatom

- cement - kreč, pesak i voda

- ovaj beton se mogao izlivati u vidu bilo kog zamišljenog oblika i veličine

Front 22

Opus testaceum

Back 22

fasada u opeci

Front 23

Akva Klaudija

Back 23

- Rimljani su smatrali luk adekvatnim rješenjem, naročito kad se radi o premošćavanju rijeka

- iz ranog prvog vijeka

- dovodio je vodu iz Subijaka udaljenog sedamdeset dva kilometra, delom preko jako ozidanog dijela ali i preko 15 km lukova gdje su neki i do 30m visine

Front 24

Cloaca Maxima

Back 24

- vode donete u gradove morale su biti i iznete zajedno sa suvišnom kišnicom

- kanalizacioni sistem jedan od vrlo ranih primjera lučne konstrukcije velikih razmjera

- glavi kanalizacioni odvod rima

Front 25

Porticus Aemilia

Back 25

- rani primjer jediničnog planiranja

- meru čini poluobličasto zavedena jedinica, a natkriveni prostor dobijen je jednostavnim multipliciranjem takvih jedinica u redovima

Front 26

Razlika između grčkog i rimskog pozorišta

Back 26

- grčko pozorište ima tri sasvim različita elementa: potkovičasto oblikovan auditorijum, kružnu orhestru i manju, pravougaonu scensku konstrukciju

- rimsko pozorište: prostor predviđen za gledalište (kavea) i orhestra je za smjestaj dostojanstvenika redukovan na polukrug, čitavo pozorište je smjesteno unutar visokog neprekinutog zida - Marcelovo pozorište

Front 27

Marcelovo pozorište

Back 27

- započeo Julije Cezar

- završio Avgust i posvetio prijatelju Marcelijusu

- po prvi put travertinom obložena čitava fasada, ekterijer karakteristične rimske plastičnosti

- dorski u prizemnom nivou, potom jonski, a na poslednjem, izgubljenom vjerovatno korintski

- kavea je obezbeđivala mjesto za oko 10000 gledalaca

Front 28

Arena/amfiteatar u Pompeji

Back 28

- Pompeja - mjesto prvog permanentnog pozorišta

- 20000 gledalaca

- opus insertum - potporni betonski zid ojačan snažnim prstenom lukova

Front 29

Flavijev amfiteatar/koloseum

Back 29

- dobila nazim Koloseum po kolosalnoj statui Nerona koja se nalazila u blizini

- oličenje svih vrlina konstrukcije i dizajna viđenih na manjim primjerima

- Koloseum su gradili carevi iz porodice Flavijevaca: Vespazijan, Tit i Domicijan na mjestu vještačkog jezera koje je bilo deo bajkovite Neronove Zlatne kuce/Domus Aureus

- dimenzije osnove Koloseuma - 188*155m

- ispod podijuma arene nalazio se sistem tunela, odaja i mehaničkih sprava

- 50000 gledaoca

- rimski dorski, jonski i korintski red, četvrti nivo artikulisan je visokim korintskim pilastrima

- za vrijeme kiše ili velike žege prostor gledališta se pokrivao velarijumom, tkaninom koja je bila razapeta po sistemu jedara sa jarbolima

Front 30

Cirkus Maksimus

Back 30

- leži u dolini između Palatina i brda Aventin

- ubijeno 3500 životinja tokom vladavine Avgust

- dugačak 762m, širok 198m, sa gledalištem za 250000

- započeo Neron, a dovršio je car Trajan

- po koncepciji sličan hipodromu

- po sredini staze nalazila se spina, zid koji je djelio stazu i služio da se po njemu postavljaju razne sklupture u slavu vladara i pobjednika

Front 31

Ludus Magnus - Dominicijanov amf?

Back 31

- najveća gladijatorska arena u Rimu

- izgradio Dominicijan (treći i poslednji osvajač u Flavijanskoj dinastiji)

Front 32

Kupatila u Rimu

Back 32

- apoditerijum - zajednička svlačionica

- tepidarijum - niz od namjanje dvije zagrejane prostorije

- kaldarijum - vruća soba

- lakonikum - soba sa parom

- natacio - soba sa hladnim koritima ili bazenom za rashlađivanje

- frigidarijum - hladna nezagrevana prostorija

- prostorije sa posebnim slugama koje utrljavaju kupače uljem i otirale višak pomocu alatke poznate kao strigil

Podjela u dvije kategorije: komercijalna i velika carska privatna.

Front 33

Sedam brežuljaka RIma

Back 33

Sedam brežuljaka Rima istočno od Tibra čine srce Rima. Smatra se da je prvobitni Rim sagradio Romul na brdu Palatin(Collis Palatinus). Sedam brežuljaka koji i danas ulaze u sastav Rima: Palatin, Aventin, Viminal, Kvirinal, Celijum, Juvenal i Kapitolinum.

Front 34

Hadrijanov zid u Britaniji

Back 34

Hadrijanov zid je naziv za 120 kilometara dug rimski zid koji je dijelio Britanski otok napola. Gradio se deset godina , od 122. do 132., za vladavine cara Hadrijana, a štitio je rimsku Englesku od napadaja barbara Pikta sa sjevera iz Albe (staro galsko ime za Škotsku). Dugo je označavao sjevernu granicu Rimskog Carstva, a kasnije je imao i gospodarsku ulogu kao jamac stabilnosti i prosperiteta južno od zida, u rimskoj provinciji Britaniji.

Front 35

Milanski edikt

Back 35

Milanski edikt je uredba koju su 313. u Milanu zajednički proglasili Konstantin I. Veliki, tada tetrarh Zapada i Licinije, tetrarh istoka, a njome je i službeno označen kraj vjerskih progona u Rimskom Carstvu, dok je samo Carstvo zauzelo neutralan položaj u odnosu na religije.

Front 36

Etrurski hram

Back 36

- obično četri stuba - tetrastyle - u dva ili tri reda

- odnos širine prema dužini hrama 5:6

- tip osnove hrama prostilos (otvoreni predprostor) ili peripteros (vrsta starogrčkih hramova čiji slobodno-stojeći stubovi u potpunosti okružuju sva lica zgrade)

Front 37

Kolonada

Back 37

Kolonada je naziv u arhitekturi za niz stupova koji nose trabeaciju (krovnu konstrukciju). One su podizane da nose krovišta hramova, portika ali i kao nezavisni objekti da naglase prilaze objektima ili spomenicima.

Front 38

Opšte karakteristike rimske arhitekture

Back 38

- stubovi na visokom postamentu

- pislonjeni (angažovani stubovi)

- veliki broj pilastera

- stilski redovi preuzeti iz Grčke - uz određene izmene

Front 39

Oblici stilskih redova u rimskoj arhitekturi

Back 39

- toskanski (etrurski)

- rimski - dorski

- rimski - jonski

- rimski - korintski

- kompozitni

Front 40

Jupiterov hram

Back 40

- bio je veliki hram na brdu Kapitolu u drevnom Rimu

- tri treda stubova - šest u jednom redu, stepenište na pročelju

Front 41

prostilos

Back 41

(otvoreni predprostor)

Front 42

peripteros

Back 42

(vrsta starogrčkih hramova čiji slobodno-stojeći stubovi u potpunosti okružuju sva lica zgrade)

Front 43

pseudoperipteros

Back 43

stubovi sa prednje strane napred, a stubovi sa strane i iza prilepljeni uz zidove

Front 44

tholos

Back 44

stubovi kruzno ono zidova, na udaljenju

Front 45

Temple of Portunus - Fortuna Virilis - Rim

Back 45

- pseudoperipteral

- portiko sa 4 stuba

Front 46

Avgustov forum

Back 46

- na istočnoj strani Rimskog foruma