Diversiteit H7 Gezondheidspsychologie In Een Pluriforme Samenleving

Front 1

Gezondheidspsychologie is het gebied binnen de psychologie waarin men zich bezighoudt met:

Back 1

de psychologische factoren die van invloed zijn op het gezond blijven van mensen, op hun ziek worden en op hun reacties op hun eventuele ziek zijn (Taylor 2002

Front 2

Uit de statistieken blijkt namelijk dat zowel gezondheid, gezondheidsgedrag als medi­sche consumptie varieert met

Back 2

etniciteit.

Front 3

In vergelijking met 'autochtone' Nederlanders taxeren mensen uit Turkije, Marokko en de vroegere Nederlandse koloniën hun gezondheid als slechter en maken ze meer gebruik van

Back 3

de gezondheidszorg

Front 4

Conceptueel model waarin mogelijke verklaringen van de samenhang tussen etniciteit en gezondheid zijn geïntegreerd (Stronks e.a.1999)

Back 4

Conceptueel model waarin mogelijke verklaringen van de samenhang tussen etniciteit en gezondheid zijn geïntegreerd (Stronks e.a.1999)

Front 5

Gezondheidsproblemen worden in dit model gezien als een uikomst van specifieke determinanten, waarvan er vier tot het domein van de gezondheids­ psychologie behoren, namelijk:

leefstijl,
psychosociale stress,
sociale omgeving
en gebruik van de gezondheidszorg.

Deze determinanten moeten volgens het model in samen hang worden gezien met: genetische aanleg, migratiegeschie­ denis, acculturatieprocessen, sociaaleconomische situatie en totale maatschap­ pelijke contex

Back 5

Determinanten:

leefstijl,
psychosociale stress,
sociale omgeving
en gebruik van de gezondheidszorg.

Deze determinanten moeten volgens het model in samen hang worden gezien met: genetische aanleg, migratiegeschie­ denis, acculturatieprocessen, sociaaleconomische situatie en totale maatschap­ pelijke contex

Front 6

7.1 Leefstijl

Leefstijl staat in de gezondheidspsychologie voor de combinat ie van gedragin­gen die gezondheidsrisico's met zich meebrengen of daar juist tegen bescher­men.

In Nederland worden ze wel samengevat met de term BRAVO:

Back 6

Bewegen,
Roken,
Alcohol- en drugsgebruik,
Voedsel en Veiligheid (bij vrijen en wonen bijvoorbeeld) en
Ontspanning

Front 7

De minder gunstige aspecten van de leefstijl van allochtonen reflecteren waar­ schijnlijk niet alleen etnische herkomst, maar ook

Back 7

een lagere sociaaleconomi­sche status (sEs).

Een lage SES verklaart echter niet alle ver­schillen tussen groepen in de populatie

Front 8

Naast de sociaaleconomische dimensie zijn er ook wat in het spel?

Back 8

culturele beelden en morele overtuigingen in het speL

Eetpatronen komen bijvoorbeeld mede tot stand onder invloed van een cultureel gevormde smaak.

Het westerse slankheidsideaal is niet overal dominant; in culturen als de Afrikaanse kan gewicht juist een teken van welstand, vruchtbaarheid en gezondheid zijn (Anderson e.a. 1992). Ook drink­ en vrijpatronen worden beïnvloed door religieuze en andere tradities van de ge­ meenschap waaruit men afkomstig is

Front 9

Als we de zogenoemde riskante leefstijlen van allochtone groepen willen begrijpen, moeten we ons verdiepen in ...

Back 9

een mogelijk andere rationaliteit dan de vigerende westerse gezondheidspsychologische modellen.


die base­ren zich sterk op cognitieve processen (kennis, overtuigingen en percepties) en individu­ele gedragsverandering.

Soms is gezondheidsgedrag beter te begrijpen als de uitdrukking van een gemeenschappelijke identiteit ('wij, Turken/Marokkanen, vinden het gewoon om met onze neef of nicht te trouwen'

Front 10

Verandering van gezondheidsge­drag, zo blijkt, is niet alleen een kwestie van cognitieve beïnvloeding van indi­viduen, maar raakt ook aan

Back 10

emotionele en existentiële processen bij mensen en aan hun sociale verbondenheid met bepaalde gemeenschappen en rollen.

Front 11

In Nederland is het gebruikelijk de etnische herkomst te bepalen aan de hand van het eigen geboorteland en dat van de ouders. Die manier van classificeren heeft echter verschillende bezwaren.

Welke?

Back 11

Een daarvan is dat de zogenoemde 'derdegeneratieal­lochtonen' niet meer zijn terug te vinden.

Een ander bezwaar is dat daarmee de etnische verschillen binnen de landen van herkomst (denk bijvoorbeeld aan Suriname) onzichtbaar worden gemaakt.

Een derde bezwaar geldt het voor­ bijgaan aan de wijze waarop mensen zichzelf definiëren: mensen met een ge­kleurde huiden/of formeel allochtone ouders kunnen zich namelijk wit en Ne­derlands voelen en omgekeerd (Stronks e.a. 2004).

Front 12

Net zoals de factoren sekse en leeftijd omvat etniciteit-naast een psychische-een lichamelijke,sociale, economische en culturele dimensie waarin zich in de loop der tijd ontwikkelingen voordoen.

Bovendien moet er rekening worden gehouden met wisselwerking tussen die Dimensies én ook nog eens met genoemde factoren.

Deze meerdimensionale en dynamische opvatting wordt wel aangeduid als

Back 12

het 'intersectionele diversiteits­ perspectief' (Bekker e.a. 2005; Van Mens-Verhulst 2003).

Front 13

Een pluriforme samenleving kent als specifieke bron van potentiële stress de

Back 13

botsing van culturen, in de zin van religie, waarden en taal.

Front 14

potentiële stressoren in vier categorieën waaruit de aansluiting op andere takken van de psychologie en op de sociolo­gische discipline spreekt:

Back 14

1 migratie;
2 acculturatie;
3 maatschappelijke beeldvorming;
4 discriminatie.

Front 15

Waarom moeten naast de SES zowel etnische afkomst als sekse worden besttudeert?

Back 15

Een lage SES verklaart echter niet alle ver­schillen tussen groepen in de populatie. Het- hypothetische- verdwijnen van de Nederlandse sociaaleconomische gezondheidsverschillen zou slechts een kleine twintig procent vermindering van etnische verschillen in sterfte en erva­ ren gezondheid betekenen.

Gezondheidsverschillen naar sekse zouden niet of nauwelijks afnemen (Kunst e.a. 2003). Etnische herkomst noch sekse kan dus tot de sociaaleconomische situatie worden gereduceerd en beide dienen daarom als aparte factoren te worden bestudeerd.

Front 16

Waarom moeten we ons verdiepen in een mogelijk andere rationaliteit dan de vigerende westerse gezondheidspsychologische modellen, die zich sterk base­ren op cognitieve processen (kennis, overtuigingen en percepties) en individu­ ele gedra gsverandering?

Back 16

Soms is gezondheidsgedrag beter te begrijpen als de uitdrukking van een gemeenschappelijke identiteit

Front 17

Verandering van gezondheidsge­ drag, zo blijkt, is niet alleen een kwestie van cognitieve beïnvloeding van indi­viduen, maar raakt ook aan .....

Back 17

emotionele en existentiële processen bij mensen en aan hun sociale verbondenheid met bepaalde gemeenschappen en rollen.

Front 18

Liever moet per etniciteit worden geregistreerd en gerapporteerd.

In Nederland is het gebruikelijk de etnische herkomst te bepalen aan de hand van het eigen geboorteland en dat van de ouders. Die manier van classificeren heeft echter verschillende bezwaren.

Welke?

Back 18

Een daarvan is dat de zogenoemde 'derdegeneratieal­ lochtonen' niet meer zijn terug te vinden.

Een ander bezwaar is dat daarmee de etnische verschillen binnen de landen van herkomst (denk bijvoorbeeld aan Suriname) onzichtbaar worden gemaakt.

Een derde bezwaar geldt het voor­ bijgaan aan de wijze waarop mensen zichzelf definiëren: mensen met een ge­kleurde huiden/of formeel allochtone ouders kunnen zich namelijk wit en Ne­ derlands voelen en omgekeerd

Front 19

Hoe heet de wisselwerking tussen etniciteit-, psychische-een lichamelijke,sociale, economische en culturele dimensie en de ontwikkeling daarin?

Back 19

Deze meerdimensionale en dynamische opvatting wordt wel aangeduid als het 'intersectionele diversiteits­ perspectief'

Front 20

Wat is een stressor bij voorl mannen die migratie (vaak) met zich meebrengt?

Back 20

De mannen voelen zich vaak ver­plicht -maar niet altijd in staat-om de ( hooggespannen) financiële verwach­tingen bij de achterblijvers in te lossen.

Front 21

De gecombineerde problemen van de gevolgen va n m igra t ie en de lage sociaal­ economische status worden wel samengevat met de term

Back 21

condición migrante (Graafsma en Tieken 198

Front 22

'Acculturatie' betekent:

Back 22

het loslaten van elementen uit de eigen cultuur en het overnemen van elementen uit de ontvangende cultuur.

Het impliceert dus mo­gelijke stress ten gevolgen van verlies- en conflictervaringen.

Acculturatie resul­teert in meer of minder sociaal-culturele integratie dan wel uitsluiting -onder meer af te meten aan sociale participatie en toegang tot voorzieningen. Dat heeft consequenties voor de gezondheidstoestand (Berry 1990; 1994; Jehoei­ Gijsbers 2004).

Front 23

Wat is vaak en probleem voor 2e of 3e generatie migranten?

Back 23

Ze zitten tussen twee of meer culturen in.
Ze willen aan beide voldoen.

Traditioneel en liberaal. met daaruitvoortvloeiend psychische en psychosociale problemen

Front 24

Wat doet Maatschappelijke beeldvorming?

Een verblijf in Nederland betekent voor bepaalde etnische groepen de stress van blootstelling aan negatieve beeldvorming, bijvoorbeeld door generalisaties over criminaliteit.

Wat veroorzaakt dat en waarom?

Back 24

Dit kan veel woede, onveiligheid en tegelijkertijd onmacht oproepen, niet alleen bij de (jonge)mannen die er op voorhand op worden aan­ gekeken, maar ook bij hun ouders en zussen.

Front 25

Migratie- en acculturatieprocessen niet alleen bronnen van kwetsbaarheid, maar ook van plezier en kracht.

Hoe komt dat?

Back 25

Migratie kan ook de ontworsteling aan een lage sociaaleconomische positie of het beste van twee levens impliceren.

Even­ zo kunnen factoren als religie, hechte socia le netwerken en culturele instituties ook een preventieve en beschermende functie vervullen (Bhugra 2004).

Even­tuele positieve gezondheidseffecten zijn echter nauwelijks onderzocht.

Front 26

Figuur 7.2 stelt de patiënt voor als een zelfregulerend systeem, dat niet alleen in cognitief maar ook in emotioneel opzicht de ervaring van klachten of symptomen verwerkt in 4
fasen:

Back 26

1 de taxatie van klachten (aan de hand van representaties van ziekte) leidt tot het in gangzetten van handelingen; gericht op

2 het omgaan met deze klachten (wederom coping, maar dan met ziek­testress);

3 het eventueel zoeken van hulp;en vervolgens tot

4 een evaluatie van de resultaten waarbij geleerd wordt van het voorafgaande.

Front 27

7.2 Psychosociale stress

De grootste kans op stresservaringen doet zich voor bij nieuwkomers die qua waarden, taal, religie, scholing,
huidskleur en leefpatroon ver afstaan van de ontvangende samenleving.

Potentiële stressoren geordend in vier categorieën
waaruit de aansluiting op andere takken van de psychologie en op de sociologische discipline spreekt:

Back 27

1 migratie;
2 acculturatie;
3 maatschappelijke beeldvorming;
4 discriminatie.

Front 28

7·3 Zorggebruik

Verschillen in zorggebruik zijn te begrijpen als de resultante van een wisselwerking tussen ...

Back 28

patiëntkenmerken en hulpverleningskenmerken

Front 29

1·3·1 Taxatie van klachten

Aan de taxatie van klachten gaat een moment of periode vooraf waarin mensen zich bewust worden van onaangename of hinderlijke lichamelijke veranderingen.

De betekenis die zij daaraan hechten, hangt af van ...

Back 29

hun ziekterepresentaties.

Front 30

Ziekterepresentaties zijn eigenlijk wat de transcultureel psychiater Kleinman explanatory models heeft genoemd:

Back 30

-voorstellingen van welke symptomen bij een bepaalde ziekte horen,
-aan welke oorzaken zij moeten worden toegeschreven,
-hoe ernstig men het probleem inschat,
-welk beloop van de klachten men verwacht,
-met welke gevolgen men rekening houdt en
-welke mogelijkheden men ziet er iets aan te doen

dit zelf of via professionals.
Ziekterepresentaties zijn mede cultureel bepaald

Front 31

Ziekterepresentaties zijn hoe bepaald?

Back 31

Ziekterepresentaties zijn mede cultureel bepaald

Front 32

Gemeenschappen verschillen van elkaar in de soorten klachtverklaringen:

Back 32

-lichamelijk,psychisch, sociaal, (boven)natuurlijk- die dominant zijn.

De thema's die hierin een plaats krijgen en de behandelingen die ze toestaan.

Front 33

In veel westerse ziekterepresentaties domineert het onderscheid tussen lichaam en geest, terwijl ......

Back 33

veel andere culturen dat onderscheid niet of nauwelijks kennen en men zich dus niet bezighoudt met de vraag of het somatisch of psychisch is (Richters 1991).

Front 34

Binnen een gemeenschap kent iedere familie nog weer haar eigen verhalen over ziekten en symptomen. Voor individuele patienten fungeren deze representaties
als

Back 34

'lekentheorieën',

Front 35

'lekentheorieën', gebruikt men voor:

Back 35

vaak multicausale - betekenisgeving aan klachten.

Uit onderzoek onder moslims in Nederland blijkt bijvoorbeeld dat zij twee verklaringsmodellen vermengen, het ene afkomstig uit de biomedische geneeskunde en het andere uit het islamitische volksgeloof (Hoffer 2000).

Doorgaans liggen in die modellen ook normen besloten die richtinggevend zijn bij het beantwoorden van vragen als 'pluis of niet pluis?', 'actie nodig of niet?' en 'de dokter, de psycholoog,fqih, hodja (Marokkaanse respectievelijk Turkse term voor een islamitisch genezer) of wintigenezer
raadplegen?'

Front 36

Bij het beantwoorden van dergelijke vragen raadpleegt men dikwijls ....

Back 36

het lekenverwijssysteem:

het informele netwerk van vrienden, buren en verwanten, dat de ziekterepresentaties kan ontkennen, bekrachtigen of transformeren

Front 37

7.3.2 Omgaan met klachten: coping

Het omgaan met gezondheidsklachten is een specifieke vorm van de prototypische reactie op dreiging en stress, namelijk een keuze tussen óf vluchten
(vermijden) óf vechten (Lazarus en Folkman 1984).

Andere veelgebruikte indelingen zijn:

Back 37

probleem- versus emotiegericht,
cognitie- versus emotiegericht,
direct versus indirect, en
actief versus passief.

Front 38

Aan mensen uit niet-westerse samenlevingen
worden dikwijls vermijdende, emotionele, indirecte en passieve copingstrategieën toegeschreven- en die zouden minder effectief zijn dan de westerse strategieën.

Back 38

Inmiddels wordt op evolutionaire en hormonale gronden
betoogd dat zo'n fight-flight-model meer bij mannen hoort, terwijl vrouwen stress tegemoet zouden treden met tend-and-befriend, dat wil zeggen sociaal contact zoeken en bondgenootschappen sluiten ofwel 'koesteren en kleppen'

Front 39

Welke copingstrategie het beste is, hangt in het algemeen af van

Back 39

het soort problemen hier: klachten- waarvan men last heeft.

Bij acute klachten zou bijvoorbeeld een probleemoplossingsgerichte aanpak het meest adequaat zijn, maar bij chronische ziekten zijn ook meer 'emotiegerichte' strategieën nodig (Tennen e.a.
2000).

Front 40

Is coping overal gelijk?

Back 40

Of dergelijke bevindingen voor alle culturen gelden, is nog niet duidelijk. Wat een adequate omgang met klachten is, hangt namelijk ook samen met de culturele context.

Acceptatie en berusting, die in de modern-westerse cultuur
als 'vermijding' worden beschouwd, gelden in meer collectivistische culturen (met de nadruk op groepscohesie) als een uiting van sociaal aanpassingsvermogen

Front 41

Wat is health literacy?

Back 41

Naast het omgaan met klachten is het natuurlijk ook van belang over welke gezondheidsvaardigheden (potentiële) patiënten beschikken:

of men in staat is een voorlicht ingsfolder te lezen en begrijpen, de juiste vragen bij de dokter te stellen, diens informatie te begrijpen en/of gezondheidsinformatie via internet te zoeken.

Front 42

1·3·3 Hulpzoekgedrag

Bij het inroepen van professionele hulp speelt, zoals gezegd, het lekenverwijssysteem een belangrijke rol:

Back 42

deelt het de klachttaxatie en stemt het in met de aanname van de ziekenrol en alle bijbehorende rechten en plichten?

In die zin is ziek zijn dus zowel een persoonlijke als een sociale beslissing.

Front 43

Aan de hand van de klachten beoordelen anderen of de grenzen tussen normaal en abnormaal en tussen gezondheid en ziekte zijn overschreden.

Back 43

Zowel uitdrukkingswijze als grenzen kunnen per cultuur, gemeenschap, familie, sociale klasse, sekse en
leeftijd verschillen.

Front 44

In principe hebben in Nederland alle burgers (dat zijn dus mensen mét eenverblijfsvergunning) gelijke rechten op professionele medische hulp. Zowel beschikbaarheid,
toegankelijkheid als betaaibaarheid van die hulp is relatief goed.

In de praktijk is het echter ook een kwestie van ....

Back 44

'de weg' in de gezondheidszorg kennen.

Front 45

Waar hangt het 'leren' in de gezondheidszorg mee samen?

Back 45

Of er een leerproces bij de patiënt plaatsvindt, hangt echter niet alleen af van diens reflexieve instelling, maar ook van de opstelling van artsen, aanverwante hulpverlenenden en de inrichting van het zorgsysteem.

Front 46

7·3·5 Interactie tussen arts en patiënt

communicatieproblemen tussen arts en oatient zijn niet alleen taal,

wat nog meer?

Back 46

Het gaat - systeemtheoretisch gezien - ook om
de referentiekaders van waaruit patiënt en arts met elkaar spreken, het soort relatie dat ze met elkaar willen aangaan, de doelen die ze zich daarbij stellen,
en de conventies die ze op het gesprek van toepassing achten (Hofman 2002).

Front 47

Hulpverleningsrelaties worden in het Westen meestal egalitair gedefinieerd en veronderstellen wederzijdse onderhandelingen, waar ze in niet-westerse culturen dikwijls autoritair worden opgevat en meer zorg inhouden.

In Nederland heerst er verder een .......cultuur.

Back 47

nogal zakelijke en assertieve omgangsculluur-waarbij tijd als schaarstegoed wordt gehanteerd; die cultuur sluit niet altijd aan bij de in het land van herkomst gangbare communicatie met artsen

Front 48

Een goede en diversiteitsbewuste interactie tussen arts (hulpverlener) en patiënt is cruciaal voor het realiseren van een adequaat antwoord op gestelde hulpvragen.

Hiervoor biedt de zogenaamde 'driestappenmethode' van Pinto (1994), een eerste houvast.


De driestappenmethode van Pinto

Back 48

1. Het leren kennen van de eigen (cultuurgebonden) normen en waarden. Welke regels en codes zijn van invloed op het eigen denken, handelen en communiceren?

2. Het leren kennen van de (cultuurgebonden) normen, waarden en gedragscodes van de ander. Daarbij dienen meningen over het gedrag van de ander gescheiden te worden van feiten. Wat betekent het 'vreemde' Gedrag van de ander?

3. Het vaststellen van de wijze waarop men in de gegeven situatie met de geconstateerde verschillen in normen en waarden omgaat. Vervolgens stelt men vast waar de eigen grenzen liggen voor wat betreft aanpassing aan en acceptatie van de ander. Deze grenzen worden vervolgens aan de ander duidelijk gemaakt op een wijze die men eventueel aanpast aan de culturele communicatiecodes van de luisteraar.

Front 49

De driestappenmethode van Pinto

Back 49

1. Het leren kennen van de eigen (cultuurgebonden) normen en waarden. Welke regels en codes zijn van invloed op het eigen denken, handelen en communiceren?
2. Het leren kennen van de (cultuurgebonden) normen, waarden en gedragscodes van de ander. Daarbij dienen meningen over het gedrag van de ander gescheiden te worden van feiten. Wat betekent het 'vreemde' Gedrag van de ander?
3. Het vaststellen van de wijze waarop men in de gegeven situatie met de geconstateerde verschillen in normen en waarden omgaat. Vervolgens stelt men vast waar de eigen grenzen liggen voor wat betreft aanpassing aan en acceptatie van de ander. Deze grenzen worden vervolgens aan de ander duidelijk gemaakt op een wijze die men eventueel aanpast aan de culturele communicatiecodes van de luisteraar.

Front 50

7·3·6 Interactie tussen systeem en patiënt

Zorginstellingen ontlenen hun bedrijfsmatige aanpak veelal aan de westerse, industriële benadering; dat wil zeggen dat ...

Back 50

men het productiedenken toepast, een klokgericht beleid voert - verwoord als tienminutenspreekuur en vijfgesprekkenbehandeling- en ziekte ziet als een hapering van de 'machine' (de zieke), die zo snel en goed mogelijk moet worden gerepareerd (Baart 2002 ; Van
Houten 1999; 2004).

Zo'n benadering is echter slecht te rijmen met hulpverlening in een gevarieerde samenleving.

Voor een optimale afstemming tussen hulpvraag en zorgaanbod zijn juist extra tijd, aandacht en moeite nodig.

Front 51

Nuances bij Somatisatie

Back 51

Door somatiseren als ziektegedrag in plaats van ziekelijk gedrag te beschouwen, kan het anders worden
begrepen.

Een lichamelijke presentatie van klachten kan immers duiden op een andere ziekterepresentatie (die zich
onttrekt aan het westers cartesiaanse onderscheid tussen lichaam en geest) en/of een andere maniervan coping met
stress.

Zij kan uitdrukking zijn van een andere language of distress-een waarin met het lichaam wordt gesproken en
metaforen worden gebruikt die in andere samenlevingen juist wel erkend worden.

Front 52

Somatiseren kan ook worden geduid aIs .....

Back 52

uitvloeisel van een relatie waarin de patiënt geen vertrouwen heeft en waarin hij of zij het veiliger vindt 'alleen' lichamelijke
klachten te presenteren (Bartels 1994; Van Dijk 1989).

Dit past bij de constatering dat somatiseren zich vooral
voordoet in situaties van machtsongelijkheid:

bij laagopgeleiden, vrouwen en patiënten die geen deel uitmaken van de dominante cultuur.

Front 53

impression management

Back 53

Somatiseren is dan een vorm van impression management, dat onder meer wordtgestimuleerd door het feit dat sociale verzekeringen eerder lichamelijke dan psychische klachten als grond voor een uitkering accepteren.

Op grond van de studies van medisch antropologen als Kleinman en Kleinman (1985) en Ki rmayer en Robbins (1991) moeten we concluderen dat het label
'somatisatie' met al zijn psychiatrische connotaties slechts met grote voorzichtigheid mag worden toegepast als het gaat om patiënten uit niet-westerse culturen.

Front 54

Voor het omgaan met deze diversiteit geldt nu als adagium:

Back 54

'specifiek waar nodig, algemeen waar mogelijk'.

Front 55

Het is duidelijk dat veel algemene concepten op zich
uitstekend bruikbaar zijn om verdere benodigde kennis te ontwikkelen, zodat discipline en praktijk steeds beter afgestemd raken op de pluriforme samenleving.

Tegelijkertijd kunnen we echter concluderen dat de gezondheidspsychologie als discipline het risico loopt bepaalde problemen van juist allochtone patiënten
te verergeren

Hoe dat zo?

Back 55

wanneer zij blijft vasthouden aan een universalistische benadering.

Die benadering gaat namelijk gemakkelijk voorbij aan de symbolische, waardegeladen betekenissen van gezondheidsgedrag en onderkent niet welke inherente westerse en dikwijls ook patriarchale vertekeningen er achter schijnbaar vanzelfsprekende interpretaties schuilgaan.

Een gezondheidspsychologie die diversiteitsbewust te werk gaat, verschaft kennis en inzicht in de complexe
relaties tussen cultuur, gezondheid, ziekte en genezing en draagt daarmee bij aan een gezondheidszorg die past bij een pluriforme samenleving. Daarvan profiteren niet alleen 'allochtone' maar ook 'autochtone' burgers.