Reading...
Play button
Play button
Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
48 Cards in this Set
- Front
- Back
|
احصا‌ء العلوم
|
ابونصر فارابی - جامع ترین طبقه بندی علوم؛ طبقه بندی علوم:؛ یک- علوم مربوط به زبان؛ دو- علم منطق؛ سه- ریاضیات مهمترین علم عقلی؛ چهار- الهی؛ پنج- علم تعالیم (عدد، هندسه، نجوم، مناظر، موسیقی،اثقال و حیل)؛ شش- حکمت عملی یا اخلاق؛ ؛ تکرار در کتاب دیگر فارابی: التنبیه علی سبیل السعاده؛
|
|
|
مفاتیح العلوم
|
خوارزمی - طبقه بندی علوم:؛ علوم شرعی-اسلامی و علوم بیگانه یا عجمی؛ علوم اسلامی: برتری علوم شرعی نسبت به ادبیات و تاریخ - برتری فقه نسبت به ؛ کلام؛ ؛ علوم عجمی: فلسفه، منطق، طب، حساب، هندسه، نجوم، موسیقی، حیل یا فیزیک و کیمیا (نه علم)؛ ؛ برخلاف ارسطو شعر را جزو فلسفه نمی‌داند؛
|
|
|
حبش حاسب
|
احمد بن عبدالله مروزی
|
|
|
احمد بن عبدالله مروزی
|
ریاضی دان و منجم - سینوس و کسینوس و تانژانت و کتانژانت (جیب، جیب تمام، ظل اول و ظل ثانی)؛ زیج دمشقی و زیج المامونی؛ تحقیقاتی در مورد حرکت و رویت ماه؛
|
|
|
محمد بن موسی خوارزمی
|
- تلفیق ریاضیات یونان و هند؛ جبر و مقابله؛ حساب هند (الجمع و التفریق بحساب الهند): اولین کتاب اسلامی با ارقام هندی؛ زیج سندهند و زیج خوارزمی: اولین زیج اسلامی - براساس اطلاعات هندی؛
|
|
|
فضل بن حاتم نیریزی
|
اخترشناس و ریاضی دان قرن سوم و چهارم - شرح اصول اقلیدس
|
|
|
بنو موسی
|
موسی بن شاکر و سه فرزندش محمد و احمد و حسن - قرن سوم هجری - مساحت الاشکال البسیطه و الکریه: تثلیث زاویه؛ مساحت دایره و عدد پی در همان کتاب (روش ارشمیدس)؛ رسم بیضی با نخ؛ محسابه عرض جغرفیایی، فاصله بین سامره و نیشابور، محاسبه محیط زمین؛ ------؛ نخستین مکانیک دانان مسلمان - کتاب الحیل (۲۳۶): صد دستگاه خودکار شرح شده؛ استفاده از میل لنگ
|
|
|
ابوالحسین ثابت بن قره
|
ریاضی دان قرن سوم - زبان مادری اش سریانی؛ کتابهای خودش + کتاب‌هایی که از یونانی ترجمه کرد؛ اعداد متحاب: مجموع اجزایشان برابر است؟ -> پیردو فرما؛ کتابهای زیاد نجومی: سنه الشمس (سال خورشیدی) - رویه الاهله (رویت ماه نو)؛ نظریه‌ی اقبال و ادبار اعتدالین: فلک نهم؛
|
|
|
محمد بن جابر بتانی
|
ریهضی دان قرن چهارم هجری - علم مثلثات خیلی مهم: اولین جدول ظل تمام؛ اقبال و ادبار اعتدالین را رد کرد؛ حرکت خورشید و سال خورشیدی؛ اخترع البیضه: نوعی ذات الحلق؛ تاثیر بر کوپرنیک،تیکو براهه، کپلر و گالیله؛ مهمترین اثر او: زیج الصابی؛
|
|
|
ابو الوفای بوزجانی
|
ریاضی دان و اخترشناس قرن چهارم - هم عصر ابن‌ندیم. اسمش در کتاب ابن ندیم آمده؛ قضيه سينوس ها و تانژانتها؛ ؛ فیما یحتاج الیه الکتّاب و العمَال و غیرهم من علم الحساب (منازل سبعه): مهمترین کتاب؛ نواوری در مورد کسرها، نخستین کاربرد اعداد منفی (دین)؛ المجسطی (زیج الواضح)؛ فیما یحتاج الیه الصانع من اعمال الهندسه؛ کشف اختلاف سوم حرکت ماه: قبل از تیکو براهه؛ رصدحانه باب التبن در بغداد مال او بود؛ همکاری با ابوریحان بیرونی برای رصد همزمان در خسوف در خوارزم و بغداد برای فاصله دو شهر از هم؛
|
|
|
کیا ابوالحسن کوشیار گیلانی
|
قرن چهارم و پنجم - اصول حساب الهند: یکی از اولین کتاب‌ها با ارقام هندی
|
|
|
ابوریحان بیرونی
|
قرن چهارم و پنجم - معاصر ابن هیثم - ؛ التفهیم: کتاب درسی علوم ریاضی - دو فصل در مورد هندسه و حساب و جبر؛ گرداوری مطالبی در مورد نسبت در ریاضیات هند و مباحثی در ریاضیات یونان: راشیکات الهند؛ با سوادترین آدم در مورد جغرافیا،گاهشماری و ادیان تطبیقی و نجوم؛ ؛ استیعاب الوجوه الممکنه فی صنعه الاصطرلاب: انواع اسطرلاب؛ فی اخراح ما فی قوع الاصطرلاب الی الفعل (اصطرلاب سازی)؛ حکایه الاله امساه السدس الفخری: در مورد وسیله ای که خجندی اختراع کرده بود؛ تحدید نهایات الاماکن: روش اسطرلابی محیط زمین محاسبه کننده؛ ؛ القانون المسعودی: جامع‌ترین متن اخترشناسی اسلامی؛ در نامه‌هایی به ابن سینا، فلسفه ارسطویی مشائی را با برهان‌هایی تجربی (در مورد حرکت و زمان) زیر سوال می‌برد؛ ؛ رساله السب التی بین الفلزات و الجواهر فی الحجم: وزن مخصوص مواد با استفاده از میزان آب جابجاشده - توجه به غلظت و دمای آب مورد استفاده؛ تغییر وزن مخصوص آب در اثر تغییر دما؛ بحث جاذبه و جهت آن به طرف مرکز زمین؛ وابستگی جزر و مد به تغییرات فاصله ماه - نزدیک شدن به مفهوم جاذبه عمومی؛ ؛ کتاب صیدنه: داروشناسی - اسم یونانی، سریانی، عربی و ایرانی داروها
|
|
|
ابوعلی سینا
|
قرن چهار و پنج - دربار منصور نوح سامانی - ارتباط با ابونصر عراقی و ابوریحان بیرونیک نامه نگاری؛ کتاب شفا: بخش ریاضی = چهار بخش: هندسه، حساب، موسیقی و هیئت؛ همچنین فصلهایی از نجات در مورد هندسه و حساب؛ قانون فی الطب: برعکس اهوازی و رازی منابع خود را ذکر نکرده است؛ ؛ شفا
|
|
|
خیام نیشابوری
|
قرن پنجم و ششم - مهمترین اثر ریاضی: رساله فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله؛ رساله فی قسمه ربع الدائره: تحلیل هندسی معادله درجه سوم با مقاطع مخروطی؛
|
|
|
خواجه نصیرالدین طوسی
|
قرن ششم - بنا کننده رصد خانه مراغه؛ کتاب‌هایی خودش در مورد ریاضیات نوشت و تحریرات (تصحیح؟)؛ تحریر المجسطی و تحریر اصول اقلیدس؛ شکل القطاع: تبدیل مختصات دو بعدی به سه بعدی؛ تذکره الناصریه فی الهیئه: ایراداتی به نظریه بطلمیوس بر اساس جفت قوسی
|
|
|
قطب‌الدین شیرازی
|
قرن هفتم - شاگرد خواجه نصیرالدین؛ ترجمه‌ی فارسی تحریر اصول اقلیدس؛ رساله فی حرکه الدحرجه و فی النسبه بین المستوی و المنحنی: طول خط راست کوتاهرت از منحنی است؛ دره التاج الغره التباج: دایره المعارف؛ ؛ در نورشناسی: قوص قزح حاصل پدیده‌ی انکسار و انعکاس توام
|
|
|
غیاث الدین جمشید کاشانی
|
قرن نهم - منجم و مخترع آلات رصد؛ رصدخانه سمرقند - [الغ بیگ]؛ محاسبه مقدار پی با ۱۵ رقم اعشار: رساله محیطیه؛ محاسبه جیب (شصت برابر سینوس) یک درجه: باهفده رقم اعشار دقت؛ زیج الخاقانی فی تکمیل الایلخانی (فارسی)؛ رساله وتر و الجیب؛ مفتاح الحساب: اختراع دوباره کسرهای اعشاری ( بعد از احمد بن ابراهیم اقلیدسی)؛
|
|
|
شیخ بهایی
|
- قرن ده و یازده محمد بن عزالدین حسین - خلاصه الحساب؛ استفاده از ریاضی در فلسفه: عدم تهاهی ابعاد، امتناع تسلسل و ...؛ ریاضیات در فقه مثل وزن و حجم آب کر و زکات؛ کشکول: چگونگی محاسبه ارتفع بناها و عوارض زمین
|
|
|
حمد بن ابراهیم اقلیدسی
|
کمی بعد از خوارزمی - الفصول فی الحساب هندی: ابداع کسرهای اعشاری
|
|
|
محمد الفزاری
|
قرن دوم - اولین منجم مسلمان (عباسیان)؛ زیج بر اساس سدهانته اثر براهماگوپتا؛ سند هند کبیر: مهمترین اثر نجوم اسلامی تا زمان مامون؛
|
|
|
بنو منجم
|
قرن دو و سوم - ابو علی یحیی بن ابی منصور (برزیست پسر فیروز) و پسران؛ خود یحیی: زیج مامونی یا زیج ممتحن مامونی؛ پسرش ابوالحسن علی بن یحی
|
|
|
بنو صباح
|
قرن سوم - سه برادر به نام محمد ابراهیم و حسن؛ مطالعه حرکت خورشید - ؛ محاسبه سعه الشمس (گشادگی مشرق) بزرگترین قوس میان طلوع و غروب خورشید در افق؛
|
|
|
ابولحسین صوفی
|
قرن سوم و چهارم - صورالکواکب: نقشه‌های نجومی از بیرون افلاک و داخل افلاک
|
|
|
ابوسعید احمد سجزی
|
قرن چهارم - معاصر ابوریحان بیرونی؛ ابوریحان می‌گوید او نوعی اسطرلاب ساخته بود (اسطرلاب زورقی)بر اساس فرض چرخش زمین به دور خورشید
|
|
|
الغ بیگ
|
قرن نهم - مدرسه و رسد خانه ای در سمرقند - قاضی زاده رومی و غیاث الدین جمشید آنجا می رفتند؛ زیج الغ بیگ یا زیج گورکانی؛ محاسبه سینوس یک درجه: روش الغ بیگ و روش غیاث الدین جمشید = هر دو با حل یک معادله درجه سوم که کاملا ابتکاری بود؛
|
|
|
نوآوری‌های نجومی مسلمانان
|
- سه ترجمه از مجسطی = مترجمان: ثابت ابن قره، ؟؟؟؛ ۲۲۰ زیج که خیلی زیاد است: بیشتر از هر تمدن دیگر؛ طول سال شمسی: بتانی و کبیسه پنج ساله در تقویم ۳۳ ساله توسط خازنی؛ تقدیم اعتدالین: تغییر مختصات ستارگان به اندازه ۵۰ ثانیه قوسی در سال؛ عبدالرحمان صوفی رازی: در صورالکواکب اختلاف زیج‌ها نسبت به بطلمیوس بر اساس تقدیم اعتدالین؛ مقدار دقیق تقدیم اعتدالین: ۵۰/۲ ثانیه توسط بتانی؛ ؛ نقد بطلمیوس:؛ حرکت عطارد و زهره با توجه به زمین‌مرکزی خیلی کس شعر بود. ابن سینا اعلام کرد که عبور زهره از مقابل خورشید را رصد کرده است. بیرونی در شرح مجسطی و قانون مسعودی بر این اساس بر بطلمیوس شک وارد کرد و مشابه همین نقد را نورالدین بطروجی اشبیلی در اندلس هم مطرح کرد.؛ بتانی: اختلاف نظر در مورد طول سال شمسی؛ ابن هیثم: پیچیدگی بیش از حد بطلمیوس؛ خواجه نصیر: تذکره الناصریه فی الهیئه - پیاده کردن مدل بطلمیوس در «جفت قوسی» (کره‌هایی تو در تو) ایرادهای هندسی بر بطلمیوس؛ ؛ ابداعات:؛ علم المیقات (زمان سنجی)؛ تعیین محیط زمین در زمان مامون: آنقدر به سمت شمال رفتند که ستاره قطبی یک درجه جابجا شد * ۳۶۰؛ روش اسطرلابی ابوریحان بیرونی در تحدید نهایات الاماکن
|
|
|
ابن هیثم
|
قرن ٤ ٥ - الشکوک علی بطلمیوس: انتقاد از روش ریاضی بطلمیوس و مدل پیچیده او؛ ؛ برای کنار رفتن از کار دیوانی خود را به جنون زد؛ به مصر رفت و خواست جلوی طغیان رود نیل را بگیرد - نتوانست و خود را به ؛ دیوانگی زد؛ ؛ پیشرو دانشمندان اهل تجربه و آزمایش - بررسی نورشناسی - روش استقرای علمی (فرانسیس بیکن) - حرکت مسقیم نور، عدسی‌ها و اتاق تاریک؛ بازتابش نور در آینه‌های محدب و مقعر: بازتابش با زاویه برابر تابش؛ استفاده از زاویه به جای سینوس: قانون سنل؛ مهترین اثر: نورالمناظر (بحث بازتاب آینه‌های غیر صاف)؛ خیلی زود کتابش فراموش شد: خواجه نصیر از او بی‌اطلاع بود؛ بررسی زاویه شکست نور؛
|
|
|
فیزیک و مکانیک
|
علم الحیل - منابع یونانی: فیلون بوزنطی (قرن دوم ق م) - مکانیک (حیل الاثقال) هرون اسکندرانی (۶۰ م) و رساله‌ی ساعت‌های آبی ارشمیدس؛ در ۲۳۶ توسط بنوموسی شاکر در بغداد آغاز شد و در ۶۰۲ توسط جزری در دیاربکر به اوج شکوفایی رسید؛
|
|
|
بدیع‌الزمان ابوالعز الجزری
|
قرن ۶ و ۷ - اهل دیاربکر - کتاب الحیل الهندسیه، فی معرفه الحیل الهندسیه - الجامع بین العالم و العمل، النافع فی صناعه الحیل؛ اختراعات: ماشین بخار، موتور درونسوز، کنترل خودکار؛ مهمترین اثر: الجامع بین العالم و العمل... ؛ ساتورن: در هیچ تمدنی نداریم کتابی که اینقدر طرح داشته باشد؛ شش بخش دارد: ساعت‌های آبی و شمعی، وسایل سرگرمی، وسایلی برای شستن دست و خون‌گیری، فواره‌ها، ماشین‌های بالا کشیدن آب، وسایل متفرقه؛ اجزای دستگاه‌ها با حروف در شکل مشخص شده است؛ اولین کاربرد میل‌لنگ - تبدیل حرکت دورانی به رفت و آمدی و سیلندر و پیستون: تلنبه‌ای که چرخ پره‌دری آن را حرکت می‌دهد؛ ساعت آبی که روز و شب را به دوازه ساعت کامل تقسیم می‌کند: تغییرات زمانی در طول سال؛ ساعت آبی دیگر: طرجهار؛
|
|
|
ابوالفتح عبدالرحمان خازنی
|
قرن ششم - سلجوقیان - فیزیک و ریاض دان و منجم - اسير يوناني؛ میزان‌الحکمه: یکی از مهمترین کتابهای فن حیل - منبع الهام جزری؛ استاد علم ترازو یا ثقل؛ در میزان الحکمه وسایلی را شرح می دهد که بیرونی برای محاسبه وزن مخصوص به کار برده است؛ هیدرولیک و هیدرو استاتیک - پیشگام وزن مخصوص مایعات و مواد مرکب؛ گرانروی سیالات: مقاومت جسم مایع در مورد سرعت - نقل شده توسط فخر رازی؛ تاثیر فشار هوا بر وزن اجسام - قانون ارشمیدس را به گازها تسری می‌دهد؛ پیرو بیرونی اختلاف قوه جاذبه را به فاصله جسم از مرکز زمین مربوط می داند؛
|
|
|
محمد بن معاذ جیانی قرطبی
|
قرن پنجم - پانزده سال پیش کشف شد؛ الاسرار فی نتایج الافکار: طرح دستگاه‌ها و جنگ افزارها؛ ساعت خودکار؛ چرخ‌دنده؛ دولاب ذوالعوارض (دندانه دار)؛
|
|
|
فیزیک و مکانیک
|
کارکرد گرایی - عمل گرایی: علم جداگانه به نام حیل؛ ساعت مکانیکی: ابوریحان در استیعاب الوجوه فی صنعه اصطرلاب - بعد تقی الدین راصد از بیرونی ایده گرفت و ساعتی که روز و ماه و سال را هم نشان می‌داد؛ ناعوره (چرخ چاه): چون در سرزمین خشک کشیدن آب به روی زمین مهم بود؛ نورشناسی: المناظر ابن هیثم و شرح کمال الدین فارسی به نام تنقیح المناظر لذوی الابصار و البصائر؛ ساخت سلاح‌های آتشین و استفاده از باروت با ایده گرفتن از چینی‌ها؛ ابن خلدون: کتاب العبر - استفاده از توپ‌ها و تفنگ‌ها و پرتابه‌ها
|
|
|
ماسرجویه
|
قرن اول هجری - پزشک ایرانی یهودی - کتب هرون یا اهرن اسکندرانی را از سریانی به عربی ترجمه کرد - اولین مترجم طب یونانی به عربی؛
|
|
|
بختیشوع
|
قرن دوم - خانواده‌ی نصرانی؛ درمان خلیفه منصور - جرجییس بختیشوع از گندیشاپور به بغداد امد ؛
|
|
|
حنین ابن اسحاق
|
قرن سوم - مترجم کتب پزشکی؛ ۹۵ اثر از جالینوس به سریانی و ۴۳ اثر به عربی؛ فی الطب للمتعلمین؛ العشر مقالات فی العین: چشم پزشکی
|
|
|
ابوبک محمد بن زکریای رازی
|
قرن ۳ و ۴ - کتاب المنصوری فی الطب: تقدیم به منصور سامانی ؛ الحاوی: شاگردانش جمع آوری کردند. خیلی جامع؛ الجدری: درباره آبله و حصبه - تمایز بین آبله و سرخک؛ مقاله فی احصی المتولد فی الکلی و المثانی: سنگ کلیه و مثانه؛ قبل از پزشکی کیمیاگر بود که بینایی‌اش را صدمه زد؛ رویکرد باطنی حیان را رد کرد و خیلی ظاهری به کیمیا پرداخت؛ سرالاسرار: مهمترین اثر کیمیایی؛ قلمرو مواد: حیوانی، نباتی و شیمیایی؛ ؛ خیلی منطقی و عقل گرا بود و وحی و شهود را قبول نداشت؛ خیلی ها بر رد او نوشتند؛
|
|
|
علی بن عباس اهوازی
|
قرن چهار - کامل الصناعه الطبیه: کتابی در تکمیل و نقد الحاوی- جامع ترین و سازمان‌یافته ترین کتاب آن عصر
|
|
|
اخوینی بخاری
|
قرن جهار - شاگرد رازی؛ کتاب المعالجات البقراطیه؛ هدایه المتعلمین فی الطب: اولین کتاب فارسی پزشکی
|
|
|
سید اسمعیل جرحانی
|
قرن پنج و شش - پایه گذار فارسی نویسی پزشکی: ذخیره خوازمشاهی؛ خفی علایی: خلاصه از ذخیره خوارزمشاهی؛ الاغراض الطبیه: خلاصه دیگر؛ ذخیره از نظر غنای مطالب فقط با قانون ابن سینا قابل مقایسه است
|
|
|
ابن نفیس - برهان نفيس
|
قرن 6 7 - الشامل فی الصناعه الطبیه: قرار بود سیصد جلد شود که هشتاد جلد آن تمام شد؛ الموجز: خلاصه قانون؛ شرح قانون: انتقاد از ابن سینا در کالبد شناسی - کشف گردش ریوی خون؛
|
|
|
ابن قف
|
قرن هفتم - پزشک مسیحی دمشقی؛ المعده فی صناعه الجراحه: تنها رساله‌ی جراحی قرون وسطی - به جز چشم؛ شرح مویرگ‌ها و کارکرد دریچه‌های قلب؛
|
|
|
علم پزشکی
|
رواج جالینوس گرایی؛ مهمترین کتاب: قانون بوعلی سینا؛ ابن سینا در مورد نقش مغذ و قلب طرف ارسطو را می‌گیرد (جالینوس درست می‌گفت)؛ فارابی هم مثل ابن سینا طرف ارسطو را گرفته بود (الرد علی الجالینوس...)؛ رازی: نقد نظر جالینوس درمورد بینایی - رسیدن نور به چشم- ابن سینا هم نوافق رازی است؛ ابن نفیس: گردش ریوی خون - مورد اسقبال قرار نگرفت؛ دو کتاب چشم پزشکی: العشر مقالات فی العین (حنین بن اسحاق عبادی) و تذکره الکاحلین (علی بن عیسی)
|
|
|
کیمیا
|
خورشید = طلا - ماه = نقره - عطارد = جیوه - زهره = مس؛ حجرالفلاسفه: عامل تبدیل مواد به یکدیگر؛ اکسیر: تبدیل مواد پست به طلا ؛ جسر: ماده‌ای که اکسیر به ان می‌زنند؛ سه شاخه کیمیا:؛ ۱- تغییرات درونی = ابوالقاسم محمد عراقی؛ ۲- واکنش‌های شیمیایی: رازی؛ ۳- ترکیب از این دو = جابر؛ تولد علم کیمیا در اسکندریه - تحت تاثیر سنت مصری؛ دو مکتب کهن: مصری (اولومپیودوروس) و نوافلاطوی (استفانوس)؛
|
|
|
جابربن حیان
|
قرن دوم و سوم - شاگرد امام صادق؛ فلسفه‌ی مهجهان و کهجهان: نیروهای زمینی و کیهانی؛ تبدیل فلزات پست به طلا؛ پذیرش عناصر و کیفیات اربعه => از کیفیات اربعه به دو اقنوم جیوه و گوگرد؛ از ترکیب این دو اقنوم تمام فلزات؛ تاثیر نیروهای اسمانی بر فلزات و مناسبات عددی میان فلزات؛ یک نوع رازباوری عددی که فیثاغورسی؛ مایعات خالص = سوایل (آب شیره روغن خون عصاره گیاهان و جانوران)؛ هر بار که آب تقطیر می‌شود، ماده‌ای بر سایل افزوده می‌شود؛
|
|
|
الکندی
|
اولین فیلسوف مسلمان؛ تلاش برای آشتی بین دین و فلسفه؛
|
|
|
ابونصر فارابی
|
قرن سه و چهار - معروف به معلم ثانی؛ آراء اهل مدینه الفاضله
|
|
|
اخوان الصفا
|
قرن چهارم - عرفان افلاطونی، فیثاغورسی و تصوف؛ مراتب چهارگانه بر اساس سن؛ آشتی میان مذاهب و مکاتب فکری؛
|
|
|
غزالی
|
احیای علوم الدین؛ مقاصد الفلاسفه؛ تفاهت الفلاسفه؛
|
