Anatomija Biljaka

Front 1

Pektini

Back 1

-Polimeri galakturonske kiseline

-nalaze se u sredisnjoj lameli

Front 2

Pektinat

Back 2

-Soli pektina i Ca/Mg

Prirodna maceracija- Schulzerova smjesa

Front 3

Hemiceluloza

Back 3

Rezervna celuloza

U st. stijenci

Razlikuje se od celuloze jer se satoji od vise vrsta monosaharida

Npr. Glukani (polisaharidi B1-3 i B1-4 hemiceluloze), ksiloglukani i fruktani

Front 4

Lignin

Back 4

Polimer fenilpropana koniferil alkohola

Inkrustiran u 2. st. stijenku

Stvara drvo

Vazan u ksilemu, da se zile ne raspadnu zbog negativnog pritiska

U izraslom stanju mrtve stanice

Front 5

Suberin

Back 5

Polimer masnih i oksimasnih kiselina (plutene, felonske kis.)

Akrustiranjem u 2. st. stijenku stvara pluto

Nalazi se u stanicju lenticela, dio Casparijeve pruge (korijen), u peridermi, endoderma i egzoderma korijena

Front 6

Kutin

Back 6

Srodan suberinu, od masnih i oksomasnih kiselina, samo manje nezasicenih

Nalazi se u kserofitima

Inkrustiranje u epidermalne st. - Kutinizirani sloj

Dokazuje se Sudan III bojom

Clivia Nobilis

Front 7

Tanini - treslovine

Back 7

Mjesavina astrigentnih, polifenolnih biomolekula, vezu se za proteine, aminokiseline i alkaloide.

Kondenzacijom stvaraju flobafene.

Nalazi se u plutu i lili

Front 8

Flobafeni

Back 8

Kondenzacijski produkt katehinskih tanina

Stijenke flobafena su otporne na truljenje

Nalaze se u: pluto, lila

Front 9

Karotenoidi

Back 9

Tetraterpeni, derivati izoprena

Karoteni(crveni) i ksantofili (zuti)

L i B karoteni (mrkva, batat), likopen (paradajz), kapsantin(paprika)

Nalaze se u kromoplastima

Stite od fotooksidacije

Front 10

Flavonoidi

Back 10

Spojevi sa 2 fenilna prstena spojena na jedan heterociklicki prsten.

Npr. Antocijanidini, Izoflavonoidi, Antoksantini i Flavoni

Esencijalni pigmenti, kemijska komunikacija

Front 11

Antocijan

Back 11

Vakuolni pigmenti, od crvene do plave boje

Razred flavonoida

Nalaze se u svim tkivima visih biljaka

Nastaju antocijanidin + seceri

Front 12

Glikozidni spojevi

Back 12

Seceri glikozidno spojeni funkcionalnom skupinom

Kumarinski, tioglikozidi, saponinski

Front 13

Skrob

Back 13

Sastavljen od amilaze (glukoza L(1-4)) i amilopektina (L(1-4) + L(1-6))

2 vrste zrnca: krumpirova i kukuruzna

Nalazi se u kloroplastima (asimilacijski) i amiloplastima (spremišni)

Front 14

Osržavanje

Back 14

Kada sredisnji dio drva umre a u stanicnoj stijenci mrtvih stanica se nakupljaju flobafeni

Front 15

Bjelika

Back 15

To je vanjski, zivi dio drva, zbog nedostatka flobafena se cini svjetliji od srži

Front 16

Intercelulari

Back 16

Shizogeni (kidanjem), Lizogeni (otapanjem), reksigeni (kidanje skupine stanica)

Od parenhimskih stanica

Formiraju sistem kanala za izmjenu plinova

Odgovorni za bijelu boju latica

Front 17

Parenhim

Back 17

Osnovno tkivo

Transpiracijski (puci), asimilacijski (listovi), sa spemisnom funkcijom, mezofil (palisadni i spuzvasti, oba dva u listu)

Front 18

Meristemi

Back 18

Tvorna tkiva

Tanke stijenke od pektina i hemiceluloze

Velika jezgra, puno plazme, bez vakuole

Vrsni (apikalni, 1.), bocni (lateralni, 2.)

Front 19

Primarni Meristemi

Back 19

Trajni meristemski karakter

Apikalni - veg. vrsak stabljike i korijena

Interkalarni - umetnuti izmedju 2 insercije listova, produzuje internodije stabljike

Front 20

Sekundarni meristem

Back 20

Kambij

Vaskularni, medjuzilni, plutni (felogen)

Vaskularni - rast u sirinu, dijeli se tangentalno prema unutra i van, dilatacijske diobe, klizni rast

Front 21

Plutni kambij

Back 21

Felogen

Prvi subepidermalni sloj, izmedju vanjske kore i sekundarnog floema

Sekundarno pokrovno tkivo

Sambucus Nigra (bazga)

Front 22

Primarno pokrovno tkivo

Back 22

Epiderma, razvija se od povrsinskog sloja primarnog meristema (protoderma)

Tradescantia Zebrina

Front 23

Lenticele

Back 23

Vretenaste/bradavicaste izrasline

Nastaju nakon pojave pluta, felogen stvara rahlo stanicje bogato intercelularima

Uloga je proyracjivanje

Front 24

Kolenhim

Back 24

Zivo mehaničko (potporno) tkivo

Neposredno ispod epiderme, celulozne stijenke

Uglovni (begonia sp.) i plocasti

Razvija se dok jos traje uzduzni rast organa

Front 25

Sklerenhim

Back 25

Mrtvo mehanicko tkivo

Nazocno samo u djelovima koji su zavrsili rast

Izodijametricne sklereide (kruska) ili sklerenhimska vlakanca (sredina korijena)

Debele lignizirane stijenke

Nalaze se u: provodnom tkivu (mehanički ovoj oko žila), stabljici (ispod epiderme), korijen

Front 26

Nelignizirani sklerenhim

Back 26

Tekstilna vlakanca

Lan, konoplja, juta

Front 27

Primarno provodno tkivo

Back 27

Nastaje iz prokambija

Primarn ksilem i floem (proto i meta)

Front 28

Sekundarno provodno tkivo

Back 28

Nastaje iz vaskularnog kambija

Primarni i sekundarni floem i ksilem

Sadrži plutni kambij (felogen)

Ima sekundarni trak srčike

Imaju ga samo dikotiledoni i gimnospermi

Front 29

Prokambij

Back 29

Primarno meristemsko tkivo

Vršni i bočni (apikalni i lateralni)

Front 30

Protoderma

Back 30

Primarni meristem iz kojeg nastaje epiderma

Front 31

Floem

Back 31

Provodi asimilate

Sastavljen od sitastih cijevi, odvojenih sitastim pločama, i stanica pratilica, koje okružuju cijevi i daju im potporu

Front 32

Sitasta ploča i sitaste cijevi

Back 32

'Sito' između dvije sitaste cijevi (koje su živi protoplasti). Zimi dolazi do kolapsa u dvosupnica sa sekundarnim rastom - dolazi do godova. Kod jednosupnica mogu biti u funkciji više od 50 godina - palme

Front 33

Kaloza

Back 33

B(1-4) poliglukan, nalazi se oko pora na sitastim pločama, plazmodezmijama parenhima i meristemskim stanicama kako bi biljka kontrolirala simplastični transport

Front 34

Ksilem

Back 34

Sastoji se od traheja i traheida, ksilemski parenhim i sklerenhimska vlakanca

Front 35

Traheje i traheide

Back 35

Traheide - produžene stanice sa šiljastim vrhovima

Traheje - mrtve provodne cijevi, člankovite, nastale fuzijom

Front 36

Tile

Back 36

Parenhimske stanice koje urastu u ksilemske elemente kroz otvore jažica i mjehurasto se prožire, time zatvore/zaštopaju ksilemsku cijev

Front 37

Protofloem i Metafloem

Back 37

Protofloem nastaje iz prokambija, tanke uske stanice, u područjima s rapidnim rastom

Metafloem se diferencira tek nakon uzdužnog rasta, ima stanice pratilice, širi i deblji

Front 38

Protoksilem i metaksilem

Back 38

Protoksilem nastaje iz prokambija, ima prstenasta, spiralna i prstenasto-spiralna zadebljanja

Metaksilem nastaje nakon protofloema, može imati jažićasta, mrežićasta i ljestvičasta zadebljanja

Front 39

Kolateralne žile

Back 39

Mogu biti zatvorene (cijeli prokambij se diferencira, monokotiledoni) ili otvorene (srednji dio prokambija prelazi u fascikularni kambij)

Mogu biti kolateralne ili bikolateralne(cucurbitae sp.)

Front 40

Koncentrične žile

Back 40

Središnji floem okružen ksilemom (leptocentrične, podanci monootiledona) ili ksilem okružen floemom (hadrocentrične, papratnjače)

Front 41

Radijalne žile

Back 41

Floem i ksilem se izmjenjuju, idu u krug, takve žile se nalaze u korijenu

Front 42

Vaskularni kambij

Back 42

Odgovoran za sekundarni rast u debljinu, stvara sekundarni ksilem i floem, u korijenu dikotiledona nastaje iz pericikla, u stavljici iz prokambija

Front 43

Pericikl

Back 43

Cilindar parenhimskih ili sklerenhimskih stanica u korijenu, taman unutar endoderme i vanjski dio srčike.

U dikotiledona, učvršćuje korijen i iz njega parcijano nastaje vaskularni kambij, u eudikotiledona iz pericikla raste lateralno korijenje

Front 44

Casparijeva pruga

Back 44

Suberinizirani 'zid' u staničnoj stijenci endoderme, razlikuje se od ostalih ligniziranih stanica jer ima suberin, ponekad oboje, tjera da voda koja dolazi apoplastičnim putem prijeđe u simplastični

Front 45

Žilni ovoj

Back 45

Sloj koji spriječava da hranjive tvari difundiraju u okolno tkivo iz žila.

Može biti:

-mehanički (sklerenhimska vlakanca),

-škrobni (parenhimske stanice koje okružuju žilu, čvrsto povezane i ispunjene škrobom),

-endodermalni (odjeljuje provodni snop od kore, u pravilu se nalazi u korijenu)

Front 46

Građa lista

Back 46

Najčešće dorzoventralne građe, može biti hipostomatski (puči na donjem dijelu), epistomatski (obrnuto)i amfitomatski (puči na obje strane)

Ekvifacijalni- iglice (bor, imela)

Front 47

Lisne žile

Back 47

Ksilem je na gornjoj strani, floem na donjoj (kolateralne),

Velike žile su otvorene i imaju kambij, manje su zatvorene

Pri kraju žile, prvo nestaje floem, onda ksilem, na kraju su samo spiralne traheide

Front 48

Lisne puči

Back 48

Na jednosupnicama su razbacane, na dvosupnicama su paralelne s osi lista

Tipovi: amarilidejski, graminejski (otvaraju se lijevo-desno), mnium (gore dolje), i heleborous (u svim smjerovima)

Kserofitske puči - bez provjetravanja

Front 49

Periderma

Back 49

Nastaje iz felogena (plutni kambij),

Zaštitna uloga

Imaju je trajnice i druge drvenaste biljke,

Epiderma - Pluto(felem) - felogen - feloderma - pločasti kolenhim

Front 50

Hidatode

Back 50

Izlučuju kapljice vode gutacijom

-Epidermske - kroz vanjsku stijenku prolaze uski kanali, perforirana kutikula (plumbaginacea)

-Trihomske - u obliku dlaka (grah, tropske biljke)

-Epitemske - spojeni krajevi snopa traheida (jaglaci)

Front 51

Epitem

Back 51

Parenhim bogat intercelularima bez kloroplasta

Na epitem se nastavlja epiderma s pučima vodenicama

Front 52

Nektariji

Back 52

Žljezde koje luče nektar za kukce

Voda, šećeri, aminokiseline

Floralni i ekstrafloralni

Front 53

Žljezde za ulja i smole

Back 53

Ekskreti su terpeni (derivati izoprena)

Smole - diterpeni i triterpeni

Kaučuk - politerpeni

Front 54

Vanjske i unutarnje žljezde

Back 54

Vanjske - Žljezdane dlake (metvica, kamilica, kadulja, bosiljak, majčina dušica)

Unutarnje - uljne stanice, okružene suberinskim lamelama

Front 55

Mlječne cijevi

Back 55

Mogu biti člankovite i nečlankovite

Mlječni sok - lateks (emulzija proteina, alkaloida, tanina, ulja), kaučuk

Front 56

Kaučuk

Back 56

Politerpen koje sekretiraju biljke roda Euphorbia (bijel), Morus (bistar) i Cannabis (žut)

Front 57

Nečlankovite mlječne cijevi

Back 57

Najdulje stanice u biljnom svijetu

Polienergidne, potiču od 1. stanice koja se zameće u klici i raste s biljkom

Imaju ih rodovi: Euphorbiaceae, Moraceae, Urticaceae, i oleanderi

Front 58

Člankovite mlječne žljezde

Back 58

Nastaju stapanjem stanica otapanjem st. stijenke (lizogeno)

Mrežasti oblik, spojene poprečnim anastomozama

Euphorbiaceae, Liliaceae, Canabinaceae

Front 59

Primarna građa stabljike

Back 59

Samo tkiva nastala iz primarnog meristema

Većina monokotiledona je primarna osim Dracaena, Aloe, Yuca i Cordyline

Primarni rast u debljinu - veg. vršak

Primarni rast u monokotiledona - st. veg. vrš. se volumno povećavaju, periklinske diobe između tunike i korpusa

Front 60

Sekundarna građa stabljike

Back 60

Rast u debljinu iz vaskularnog kambija, i stabljike i korijena

Dioba je u području srčike

Front 61

2° rast u monokotiledona

Back 61

Dracaena, Cordyline, Aloe, Yuca

(Draco & Coraline, planting Aloe on Yucatan)

-Prstenasti kambij nastaje IZVAN primarnih žila, u unutrašnjim slojevima primarne kore

-Kambij se razvija iz parenhimskih/meristemskih st., nastaju 2° žile bez drva

Front 62

Vrste 2° rasta u debljinu

Back 62

Front 63

Interkalarni meristem

Back 63

Tip meristema kojeg imaju trave.

Smješten između 2 susjedne insercije listova, produžuju se internodiji stabljike

Front 64

Tjemenica

Back 64

Inicijalna stanica u algi, papratnjača i mahovina

Od nje se prema natrag potiskuju stanice segmenti koje se mogu opet dijeliti

Front 65

Inicijalne stanice

Back 65

Nalaze se u sloju tunike

U apikalnom meristemu, svaki sloj tunike ima jednu stanicu koja zadržava centralni položaj i neprestano se dijeli

Front 66

Veg. Vrš. Stabljike VS Veg. Vrš. Korijena

Back 66

Kod stabljike se zameću zametci bočnih ogranaka i listova, a kod korijena nema, oni se zameću endogeno

Front 67

Sekundarna kora

Back 67

2° floem sa pripadajućim tracima

Čine ga sitaste cijevi, stanice pratilice, floemski parenhim, parenhim trakova srčike, likovnice

Front 68

Drvo

Back 68

2° ksilem sa pripadajućim tracima

Čine ga traheje, traheide, drvni parenhim, parenhim trakova, libriform

Front 69

Primarna kora (korijen)

Back 69

-Egzoderma, parenhim prim. kore i endoderma

-Suberinizirane stijenke egzoderme - kutis

-Parenhim prim. kore ima spremišnu ulogu

Front 70

Sekundarna građa korijena

Back 70

-Dvosupnice i golosjemenjače

-Vaskularni kambij - nastaje iz pericikla i flo/xyl parenhima

-Epiderma-parenhim 1° kore-endoderm-pericikl-1° floem-2° floem-kambij2° ksilem-1° ksilem-srčika

Front 71

Lila

Back 71

Tercijarno kožno tkivo

Štiti od isušenja, mehaničkih utjecaja, temperature

Debelo mrtvo tkivo

Front 72

Promjene u kori stabljike zbog sekundarnog rasta u debljinu

Back 72

-Dilatacija u 1° kori i epidermi

-Zamjena epiderme peridermom

Front 73

Osržavanje drva

Back 73

Središnji dio drva umire (parenhim) i izbačen je iz funkcije, postaje srž

Bjelika je vanjsko drvo, živo, nastavlja rast i provodnu funkciju

Front 74

Rast stijenke

Back 74

Intususcepcijski rast - plošni rast povećava površinu, novi djelovi se umeću između postojećih

Apozicijski rast - debljanje stijenke, novi slojevi se prislanjaju na postojeće

Front 75

Dijelovi stanične stijenke

Back 75

-Središnja pektinska lamela - zajednička tvorevina sviju susjednih stanica

-Primarna stijenka - pektin i celuloza

-Sekundarna stijenka - protoplasti je apozicijskim rastom izlučuju na prim. stijenku

Front 76

Plazmodezmije

Back 76

Kanalići u staničnoj stijenci kroz koje stanice komuniciraju

Jažice su 'vratašca' u tim kanalićima

Front 77

Lokalna zadebljanja st. stijenke

Back 77

-Centrifugalna - kvržice, bodlje, na polenovim zrncima

-Centripetalna - cistolit (Moraceae, Utricaceae, cucurbitaceae)

Front 78

Građa korijena

Back 78