Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
11 Cards in this Set
- Front
- Back
|
Omdat het begrip van geschreven materiaal gebaseerd is op de voorgaande beheersing van auditieve taal, is het ook niet verwonderlijk dat verworven leesstoomissen (alexie) vaak deficits van het auditief taalbegrip vergezellen (de term dyslexie verwijst naar stoornissen in de ontwikkeling van de leesvaardigheid).
Toch kunnen beide symptomen onafhankelijk van elkaar optreden (zie pure woordblindheid). |
herkennings stoornissen voor individuele letters of woorden, maar ook als een deficit in de betekenis verlening aan de geschreven symbolen.
Voor een beter begrip van de verschillende alexieën biedt een linguïstisch model van het leesproces een overzichtelijk vertrekpunt (Figuur 7.8.) (Friedman, 1988). |
|
|
Figuur 7.8.
Een linguïstisch model van het leesproces. |
|
|
|
Na de initiële perceptuele analyse van de visuele input in de visuele cortex volgt een determinatieproces van de (abstracte) letteridentiteit : |
alle versies van een gegeven letter (verschillend volgens lettervorm, lettertype, lettergrootte, enzovoort) worden aan de abstracte letteridentiteit toegekend. |
|
|
Bij de geoefende lezer verloopt de letteridentificatie snel en parallel (dat wil zeggen dat verschillende letters tegelijkertijd kunnen worden verwerkt).
De verwerking verschuift daarna naar het lexicon, het geheugen voor de orthografische, fonologische en semantische eigenschappen van iemands persoonlijke vocabularium.
De geïdentificeerde letterreeks wordt eerst vergeleken met |
een orthografische woordvorm.
|
|
|
Wanneer de correcte orthografische woordvorm wordt geactiveerd, kan |
de betekenis van het woord uit het semantisch lexicon worden gehaald.
Dit kan onmiddellijk en zonder tussenkomst van bet fonologisch lexicon gebeu ren (zoals met 'blues' en 'bloes').
|
|
|
De orthografische woordvorm kan ook de gepaste fonetische vorm activeren, zodat |
het gelezene uitgesproken kan worden en de betekenis via de fonologische tussenkomst wordt verleend.
Op basis van dit model kunnen de verworven leesstoornissen beter worden gesitueerd. |
|
|
Alexie met agrafie
In alexie met agrafie is zowel de lees- als de schrijfvaardigheid verloren. De laesie lokaliseert zich in
|
de gyrus angularis ter hoogte van het achterste-bovenste temporaal en onderste pariëtaal gebied.
Deze multisensoriële regio ontvangt zowel visuele, auditieve als somatosensorische input en beschadiging ervan leidt tot (receptieve en productieve) spellingproblemen en het verlies van lezen en schrijven. |
|
|
Pure woordblindheid
Een tweede type van alexie is de pure woordblindheid (zie verder). De patiënt overloopt en identificeert de letters van het woord van links naar rechts, maar deze inspanning Lokt geen orthografisch woord beeld uit.
De bewaarde schrijfvaardigheid bij deze patiënten impliceert dat de orthografische informatie weliswaar aanwezig is, maar |
dat de visuele input er geen toegang toe heeft. |
|
|
Oppervlakte alexie (surface alexia)
Een derde type van alex ie verwijst naar de gebruikelijke spelling-klankconventies . Woorden waarvan de uitspraak deze regels volgt (bijvoorbeeld 'vermits', 'leveren' of 'rommelkamer') staan tegenover woorden die de gebruikelijke uitspraakregels niet volgen (bijvoorbeeld 'veraf', 'negeren' of 'bommelding').
Sommige patiënten ervaren geen problemen met het lezen van woorden die de normale regels volgen, maar hebben de grootste moeite met woorden die een afwijkend spelling-klank-patroon noodzaken.
Leesstoornissen van deze dimensie noemt men |
oppervlaktealexie (surface alexia) (Pat terson, Marshall & Coltheart, 1 985).
Deze stoornis kan worden verklaard door een gebrekkige activering van het orthografisch woord beeld en wordt waarschijnlijk veroor zaakt door temporale lalaesies . Woorden die het orthografisch woordbeeld onvoldoende activeren, zullen worden uitgesproken naar analogie met woorden die een verwant orthografisch woordbeeld activeren. |
|
|
Diepe alexie (deep alexia)
Diepe alexie (deep alexia) ten slotte is een zeldzame leesstoornis die zich vooral kenmerkt door semantische paralexieen.
Een semantische paralexie is |
een leesfout waarbij het gelezen woord semantisch verwant is met het reële geschreven woord.
Synomemen ('vent' -'kerel '), tegenstellingen ('warm '-'koud ') en associaties ('nacht' 'slaap') zijn voorbeelden van semantische paralexieën.
Afleidingen ('verbintenis ' in plaats van 'verbinding') en grammatische .leesfouten ('een' in plaats van 'hem') komen ook voor.
De hypothese is dat diepe alexie wordt veroorzaakt door een gebrekkige uitwisseling van informatie tussen een vertekende fonetische input en een instabiel semantisch lexicon . |
|
|
Soorten Alexieen.
a p o d |
Alexie met agrafie Pure woordblindheid Oppervlaktealexie (surface alexia) Diepe alexie (deep alexia)
|
