Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
34 Cards in this Set
- Front
- Back
|
wat zijn waarden? |
- ideeën & opvattingen over wat goed is en het nastreven waard. - door een groep - nt altijd haalbaar vb. respect & eerlijkheid |
|
|
wat zijn normen? |
- gedragsregels om de vooropgestelde waarden ze veel mogelijke te realiseren - leidraad: geeft aan wat moet & nt mag |
|
|
hoe verhouden normen en waarden zich tov elkaar? |
- door na te denken over waarden weet je wat er aan de basis ligt v/d samenleving. - het helpt om te begrijpen hoe mensen met elkaar omgaan en de keuzes die ze maken. - als je de waarden bekijkt begrijp je waarom de normen er zijn gekomen en wrm de regels al dan nt gevolgd w - in een ethisch gesprek sta je sterker want je kan je gesprekspartner meenemen nr de grond v/d zaak |
|
|
vanaf het einde v/d jaren '60 is er een nieuwe medische ethiek ontstaan. waardoor verschilt ze v/d vroegere medische ethiek? |
beroepsethiek => gezondheidsethiek - nieuwe houdt rekening met de cliënt, zijn eigen keuzes & zelfstandigheid - stelt grenzen a/d medische macht - geeft een stem aan onrecht & ongerustheid |
|
|
Samenlevingen en visies evolueren. Ook de GZHZ. cliëntgerichte oriëntatie i/d medische ethiek => ontwikkelingen i/d geneeskunde, veranderingen i/d samenleving & cultuur. Binnen het thema ‘Medische ethiek’ w 5 factoren naar voor geschoven waardoor nieuwe vragen/problemeno ntstaan. - Welke zijn de 5 factoren? - Welke vragen kunnen er gesteld w of welke problemen kunnen er ontstaan binnen de verschillende factoren? |
1: wetenschappelijk onderzoek => vragen ivm proefpersonen, medische experimenten & onderzoeksmethoden 2: technologische ontwikkelingen => vrangen ivm technologie & apparatuur, macht over leven & dood 3: demografische veranderingen => vragen ivm interventies bij hoogbejaarden, gebruik v zorgvoorzieningen 4: maatschappelijke veranderingen => vragen ivm hoge kost GZHZ, wie krijgt zorg & wie nt 5: morele onzekerheid => vragen ivm zelfbeschikkingsrecht, patiëntenrechten, wie beslist bij complicaties |
|
|
Beauchamp & Childress jaren '70 codificeren nieuwe ethiek. Geef de 4 principes waarop het medisch handelen is gebaseerd. |
1: weldoen = bevorderen welzijn 2: niet schaden 3: respect voor autonomie 4: rechtvaardigheid |
|
|
aan welke voorwaarden moet een moreel oordeel voldoen? |
moreel oordeel = 1: prescriptief => schrijft manier v handelen/gedrag voor 2: universaliseerbaar => iedereen in gelijke situatie w gelijk behandeld 3: verdient voorrang => op niet-morele overwegingen |
|
|
Lawrence Kohlberg kwam tot een indeling v/d morele ontwikkeling in 3 niveau's |
1) pre-conventioneel niveau = er is geen gemeenschap. anderen beslissen wat moet & nt mag stadium 1: oriëntatie op gehoorzaamheid & straf stadium 2: verschillende mensen verdedigen verschillende belangen/behoeften 2) conventioneel niveau = mens maakt deel uit v samenleving moreel 'goed' handelen geformuleerd zoals i/d familie & gemeenschap stadium 3: interpersoonlijk relaties i/d gemeenschap stadium 4: relaties w ruimer & mensen maken deel uit v/d maatschappij 3) post-conventioneel niveau = mens = bewust v samenleving en denken er over na hoe deze te verbeteren (normen & waarden) stadium 5: wetten aanpassen indien ze in strijd zijn met ethische principes. men heeft individuele rechten & het geweten stadium 6: principes w zelf gedefinieert => rechtvaardigheid |
|
|
bij het vormen v ons moreel oordeel moeten we nt enkel kijken nr onze eigen belangen maar ook die v/e ander. volgens Rawls moeten we ons verplaatsen naar de ' originele positie'. leg uit. |
je verplaatst je achter de sluier v onwetendheid => wel kennis en vaardigheden => je weet nt welke plaats je hebt i/d samenleving, leeftijd, status, geslacht, ... => je bent verplicht met elke positie (iedereen) rekening te houden = morele stoelendans |
|
|
wat is descriptieve ethiek = indeling v/d ethiek |
= beschrijvende & verklarende ethiek - welke normen & waarden gelden waar & wnr - vergelijkt die normen & waarden nt met andere |
|
|
wat is normatieve ethiek = indeling v/d ethiek |
= theoretisch verantwoorden v normen & waarden => men neemt afstand - maakt richtlijnen voor toekomstig handelen - maakt vergelijkingspunt voor beoordelen v huidig handelen => consequentialisme => deontologie => deugdethiek |
|
|
wat is meta-ethiek = indeling v/d ethiek |
= bestudeert vorm, taal, methode, ... v/d ethiek - Nuchelmans: kritische studie v/d begrippen & methoden die w gebruikt bij normatief-ethische kwesties |
|
|
consequentialisme |
morele handelingen hebben gevolgen - moreel handelen = juist wnr gevolg even 'goed' is als v andere mogelijke handelingen - gevolgen v/d handeling is v belang voor de rechtvaardigheid v/d keuzes - verschillende doelen & handelingen om dit te bereiken |
|
|
deontologische theoriën |
norm staat voorop - Kant: moreel goed = uit plicht & respect - welke norm leid de mensen => handelen ze goed? - men moet geheel/gedeeltelijk loskomen v/d waarde v/d gevolgen v/d ethische beoordeling v/h handelen => meer dan 1 criterium voor 'goed' handelen |
|
|
deugdethiek |
wat voor persoon hoor ik te zijn? - Aristoteles: deugd = iets waar je in uitmunt - Macintyre: deugd = gelinkt aan sociale & professionele rollen => men moet deugden (kennis, empathie, ...) ontwikkelen om een bep rol op te kunnen nemen => hangt vast a/h karakter v/d persoon |
|
|
Liégois heeft 3 groepen v 3 grondhoudingen = 'deugd' = gelinkt aan aspect v/d zorgverlening |
groep 1: ontvankelijkheid, waarachtigheid & mildheid => kwaliteit v/d zorgeverlener i/d zorgrelatie => ontvankelijkheid = fundamenteel groep 2: erkenning, aandacht & versterking => benadering v/d ander i/d zorgrelatie => erkenning v ander als mens staat voorop groep 3: intergriteit, wijsheid & zelfreflectie => maken v ethische keuzes i/d zorg |
|
|
Tronto heeft 4 dimensies v zorgen leg uit + geeft een specifiek deugd erbij als vb |
1: caring about = zorgen maken om iemand/iets => aandacht 2: taking care of = het op zich nemen v/d zorg voor iemand/iets => verantwoordelijkheid 3: care-giving = het uitvoeren v/d zorg zelf => bekwaamheid 4: care-recieving = ontvangen v/d zorg => responsiviteit |
|
|
kwetsbare positie = kwetsbaar |
autonoom vs afhankelijk => mensen met afhankelijke positie moeten beschermd w => noodzakelijke rechten: patiëntenrechten, kinderrechten, non-discriminatierechten |
|
|
door na te denken over waarden ga je nr de basis v/h handelen & de genomen beslissingen. Nadenken over waarden maakt je sterk in het ethisch overleg omdat je de gesprekspartner kan meenemen naar de grond van de zaak. Leg uit waarom wel of niet. |
ja het helpt bij het zoeken naar opvattingen die essentieel zijn binnen een samenleving en die bepalend zijn voor hoe mensen met elkaar omgaan. Zo worden keuzes beter begrepen. Ook de voorgeschreven normen w dan beter begrepen |
|
|
Vaak is een probleem geen exclusief moreel probleem. Leg uit. Verduidelijk met een voorbeeld. |
soms is er ook een economische, organisatorische, politieke of psychologische dimensie aan verbonden. vb: vluchtelingencrisis => economisch: werkgelegenheid? => moreel: zijn de vluchtelingenkampen wel menswaardig? |
|
|
Een situatie is niet altijd voor iedereen een moreel probleem. Leg uit. Verduidelijk met een voorbeeld |
je moet het morele probleem willen zien. het hangt ook af v/d perceptie, situatie, waarden en normen binnen de cultuur v/d betrokkenen. vb: een roker vind het normaal om zijn sigaret als deze op is op straat te gooien, vanuit het standpunt van niet-rokers is dit vervuiling v/d openbare weg. |
|
|
Helpen binnen de hulpverlening is een doelgerichte praktijk waarbij de hulpverlener tijdens zijn/haar taak door bepaalde waarden & normen wordt geleid. Helpen is eveneens een intermenselijke relatie die ook door waarden & normen wordt geleid. Deze waarden en normen verhouden zich inter-dependent. Leg uit & geef een voorbeeld. |
relationele waarden en normen oefenen invloed uit op de ethisch verantwoorde manier om doelen na te streven. Die ethische doelen oefenen zelf invloed uit op de kwaliteit v intermenselijke verhoudingen. vb: in de psychiatrie wil een patiënt hem al 3 dagen niet wassen en dat begint er naar te ruiken. wanneer de zorgverlener hem vraagt zich te wassen wil hij niet want niemand ziet hem hier toch. de zorgverlener vindt dat hij hem moet wassen uit teken v respect voor zichzelf en anderen. |
|
|
Volgens Beauchamp & Childress is het medisch handelen gebaseerd op vier principes. Geef twee richtlijnen uit de deontologische code voor verpleegkundigen die je zou plaatsen onder ‘respect voor autonomie’ & verduidelijk waarom ze onder dit principe thuishoren. |
=>Art 13: bij uitoefening van haar beroep vraagt de VPK toestemming van de patiënt. begeleidt in zelfzorg. => Art 14: VPK informeert de patiënt. indien hij instemt mag de VPK zijn omgeving aanspreken om hulp te bieden in zijn zorgverlening. |
|
|
Volgens Beauchamp & Childress is het medisch handelen gebaseerd op vier principes. Geef twee richtlijnen uit de deontologische code voor verpleegkundigen die je zou plaatsen onder ‘niet schaden’ en verduidelijk waarom ze onder dit principe thuishoren. |
=> Art 1:Devpk staattendienstevandemens&demensheid. Zerespecteertdepersoonendraagtbijtothetverbeteren&herstellenvandiensgezondheid. => Art 21:Ingevaldegezondheidstoestandvaneenpatiëntdoordehandelingenvaneencollegaernstigingevaardreigttekomen,roeptzediecollegaterverantwoording.Desnoodsneemtzedenodigemaatregelenterbeschermingvandepatiënt. |
|
|
Ethiek als actieve praktijk vereist overleg. Zijn er voldoende overlegmomenten binnen de gezondheidszorg/verpleegpraktijk? Waar en wanneer kunnen ethische problemen aangebracht worden en/of besproken worden? |
tijdens de overdrachtmomenten kan dit besproken worden onder de VPK zelf. en wanneer een dokter langskomt (evt op afspraak) kan dit ook met hem besproken w aangezien hij de eindbeslissing heeft over de patiënt. => omtrent de grote debatten is dit enkel op hoger niveau dat dit besproken w, daar is er i/d GZHZ nt genoeg tijd voor |
|
|
Om een moreel oordeel te formuleren op een moreel/ethisch probleem kunnen we beroep doen op onze morele ervaring en/of onze morele intuïtie. Welke problemen kan dit geven? |
we vertrekken vanuit onze eigen morele ervaring en intuïtie. Deze is persoonsafhankelijk dus dit kan botsen met anderen hun mening. Ook verwoorden we onze mening daarover niet altijd waardoor deze niet geweten is en we dus iets goed/fout kunnen doen |
|
|
In de lessen over morele ontwikkeling wordt er verwezen naar ‘role taking’ & ‘sociale cognitie’. Wat wordt hiermee bedoeld? Verduidelijk met een voorbeeld. |
- role-taking = de mogelijkheid om zich in te leven in de rol van iemand anders - sociale cognitie = dingen bekijken vanuit het perspectief van iemand anders en dit verwerken in de eigen zienswijze vb :Vadervraagtaancollegaomverlofdagenteverwisselenzodathijmetzijnzoonopvakantiekanvertrekken. => collega=roletaking&socialecognitie |
|
|
Zorg voor anderen kan gezien worden als moreel goed handelen dat vertrekt vanuit de kleine groep (conventioneel niveau, stadium 3, Kohlberg). Volgens sommigen overstijgt dat echter het conventioneel niveau. Leg uit. |
omdat men evt bereid is om afstand te doen v/d abstracte regels & de verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen handelen. |
|
|
Mensen moeten rationele keuzes maken, voorkeuren uitspreken en nastreven. Zijn mensen altijd in staat om dit te doen? |
rationeel perspectief = gebaseerd op universele regels, rechten en plichten. neen, mensen zijn niet in staat dit altijd te doen, mensen hebben ook zorgzaamheid, betrokkenheid en afhankelijkheid v elkaar. hoe koud zou de wereld zijn als iedereen hem continu aan de regels hield en niet denkt aan waar iemand zich het best bij zou voelen. |
|
|
Op welke manier kan je de cliënt betrekken bij het ethisch overleg? |
Decliëntheeftrechtopinspraak. Hetisbelangrijkrekeningtehoudenmetdewensenenvoorkeurenvandecliënt. Opdiemanierwordthijookbetrokkenbijhetethischoverleg. |
|
|
Welke deugden moet volgens jou een verpleegkundige bezitten en/of zich eigen maken? Schuif twee deugden naar voor en argumenteer waarom. |
- autonomie: patiënt zo veel mogelijk stimuleren tot zelfzorg => uit zelfwaarde & trots v/d patiënt - empathie: meevoelen en begrijpen wat de patiënt doormaakt. - kennis: v handelen en zaken omtrent VPK, en leergierig zijn om bij te leren |
|
|
Art. 6 – “Bij de uitoefening van haar beroep neemt de verpleegkundige een eervolle houding aan, die bijdraagt tot de faam van het beroep.” (deontologische code voor verpleegkundigen, 2004) Stel je voor dat iedere verpleegkundige akkoord gaat met art. 6 en ernaar handelt. Zou iedereen dan hetzelfde doen, zonder tegenstrijdigheden en conflicten? Leg uit. |
neen , er zullen altijd conflicten zijn want mensen hebben verschillende normen en waarde. Dus de visie v hoe men faam aan het beroep bij zal dragen zal ook anders zijn. |
|
|
Als verpleegkundige moet je functioneren binnen een regelgevend & wetgevend kader. Hoe verhoudt de ethiek zich tegenover recht en wetgeving? |
de deontologische code voor VPK is afgestemd op het beroep en haar wetgeving. Indiendepatiënthandelsonbekwaamis,zalzijrekeninghoudenmetde wetgeving en zichdoorhaargewetentelatenleiden. |
|
|
Welkezijndebetrokkenpartijenbijhetethischoverleg? |
- patiënt - zijnvertegenwoordiger (familie) - zorgverstrekkers ( VPK, dokters, ...) |
