Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
121 Cards in this Set
- Front
- Back
|
Geef de vier vormen van secretie en hoe deze werken
|
1. Autocriene regulatie, hierbij secreteert de cel stoffen die zichzelf beïnvloeden.
2. Paracriene regulatie, hierbij heeft het secreet van de cel invloed op naburige cellen.
3. Endocrien regulatie gaat via het bloed en werkt dus over grote afstanden in het lichaam. Dit is het werkingsmechanisme van ons hormonale of dus ook wel ons endocriene systeem.
4. Synaptische regulatie, dit is de vorm die we aantreffen in het zenuwstelsel waarbij er
signalen worden overgebracht van een pre- op en postsynaptisch membraan.
|
|
|
Wat is het milieu interieur en geef een synoniem
|
Indien we praten over het milieu interieur hebben we het over de ruimte tussen de cellen. Deze ruimte is gevuld met weefselvloeistof en is van levensbelang voor de cellen. Schommelingen in het milieu interieur kunnen gemakkelijk leiden tot celdood. Onze cellen ontrekken hun voedingsstoffen aan de weefselvloeistof en dumpen hun afvalstoffen erin. – synoniem= interstitium
|
|
|
Wat is homeostase?
|
Het regelmechanisme dat het interstitium constant houdt. (het aanvoeren van voedingstoffen en het afvoeren van afvalstoffen)
|
|
|
Welke twee soorten hormonen hebben we?
|
Eiwithormonen en steroidhormonen
|
|
|
Wat zijn de kenmerken van steroidhormonen?
|
- langzaam maar lange termijn effect - regelen basale activiteit - lipofiele hormonen = kunnen door celmembraan heen diffunderen - receptoren in cytoplasma van targetcellen ( na binding verhuist het complex naar de celkern waar het zorgt voor transcriptie van specifieke genen)
|
|
|
Wat zijn de kenmerken van de eiwithormonen?
|
- hydrofiele hormonen - worden via secretie granula ge-exocyteerd (de cel uit, omdat ze hydrofiel zijn) - receptor bevind zich op de celmembraan, en zet een hele cascade in gang die uiteindelijk ook zorgt voor transcriptie van specifieke genen |
|
|
Noem twee voorbeelden van hormonen die tussen eiwit- en steroidhormonen in liggen |
- (Nor)Adrenaline - Schildklierhormoon (zowel thyroxine als triiodothyronine) |
|
|
Leg uit wat het werkpunt is
|
Het punt waarbij er een dynamische evenwicht is, bij grafieken waar deze elkaar kruisen. Dit is zo bij bijv. een feedback mechanisme. Hierdoor is er een punt waarbij de opbouw en afbraak van een bepaalde stof, dat dit netto met elkaar in evenwicht is. |
|
|
Noem twee andere namen voor de schildklier
|
- Glandula thyreoidea - Thyroid |
|
|
Door welke spieren wordt de schildklier bedekt?
|
Door de infrahyoide spieren: m. sternohyoideus, m. sternothyroideus en m. omohyoideus
|
|
|
Wat is de isthmus?
|
De smalle steel die de twee lobben van de schildklier verbindt. (vlinderdas; knoop)
|
|
|
Wat is een lobus pyramidalis en hoe ontstaat dit? |
De schildklier vind zijn oorsprong in het gebied dat de mondbodem/tong zal gaan worden. De schildklier zakt tijdens de embryonale ontwikkeling tot in de hals. Tijdens dit indalen heeft de schildklier verbinding met de mondholte via een buisje. Als dit buisje niet volledig in regressie gaat kan een lobus pyramidalis (gedeelte buis blijft achter) of een ductus thyreoglossus (gehele buis blijft) ontstaan. |
|
|
Welke afwijkingen kunnen ontstaan bij het niet correct afdalen van de schildklier tijdens de embryonale ontwikkeling? |
- Regressie fout; er blijft een lobus pyramidalis of een ductus thyreoglossus achter. Hier inkunnen cystes ontstaan (ductus thyreoglossus cystes) die weer tot een maligne papillair carcinoom kunnen vormen. - De schildklier zakt te ver door en knelt andere structuren zoals vaten af, achter het borstbeen - De schildklier daalt helemaal niet af naar de hals. Een schildklier achter op je tong = linguaal thyroid |
|
|
Wat is het coloïd? |
Het lumen van de follikel |
|
|
Welke cellen produceren thyreoglobuline (Tg)? en uit welk aminozuur? |
Follikelcellen maken thyreoglobuline uit tyrosine |
|
|
Waar staat TSH voor? Geef ook een synoniem.
Wat zijn de functies van TSH? |
TSH = ThyreoidStimulerend Hormoon = thyrotropine
Functies: - Beïnvloed de synthese en excretie van thyreoglobuline (TSH bindt aan een G-eiwit gekoppelde TSH-receptor) - Activeerd de Na+/I- cotransporter (NIS) |
|
|
Waar refereren de 3 en 4 in T3 en T4 naar? |
Het aantal joodgroepen die aan het tyrosine gekoppeld zijn. |
|
|
Welke zijgroepen zijn werkzaam als schildklierhormoon en welke niet? |
wel: T3 = triiodothyronine en T4 = thyroxine
niet: MIT = mono-iodinated tyrosine en DIT = di-iodinated tyrosine |
|
|
Welk enzym is verantwoordelijk voor de recycling en splitsing van de joodgroepen van MIT en DIT tot hergebruik in T3 of T4? |
Dehalogenase |
|
|
Hoeveel van het schildklierhormoon is T4? |
90% |
|
|
Wat zijn de functies van thyroid oxidase en thyroid peroxidase (TPO)? |
Thyroid oxidase zet negatief geladen jood om in ongeladen jood.
Vervolgens wordt het ongeladen jood gekoppeld aan tyrosylresiduen van het thyreoglobuline, onder invloed van thyroid peroxidase, om uiteindelijk T3 en T4 te kunnen vormen. |
|
|
Wat is de functie van pendrine? |
Pendrine zorgt voor de transport van jood aan de apicale zijde van de follikelcel naar het coloid/thyreoglobuline |
|
Wat is er te zien? |
T4
T3 (triiodothyronine)
RT3 (Reverse T3) - inactief |
|
|
Aan welke drie eiwitten worden T3 en T4 gebonden als ze worden uitgescheiden in het bloed? |
- thyroid bindend globuline - albumine - transthyretine |
|
|
Welke processen worden gestimuleerd door een hyperthyreoidie en geïnhibeerd bij een hypothyreoidie? |
Gluconeogenese Glycogenolyse Proteolyse Lipogenese Lipolyse Thermogenese |
|
|
Wat is TRH? |
TRH = thyrotropin releasing hormone
Hormoon gemaakt in de hypothalamus, wat de afgifte van TSH in de hypofyse stimuleerd, wat weer de synthese van T3 en T4 aanzet in de schildklier |
|
|
Noem een aantal symptomen van een hyperthyreoidie |
- vermoeidheid - hartkloppingen (tachycardie) - kortademig bij inspanning - hevig transpireren - zenuwachtig (gejaagd) - gewichtsverlies - toegenomen/afgenomen eetlust - verschil in menstruatie - struma - vingertremor - exopthalmus boezemfibrilleren - obstipatie
|
|
|
Waar kan een hyperthyreoidie zijn oorsprong vinden? |
In de schildklier zelf = primaire hyperthyreoidie
In de hypofyse = centrale hyperthyreoidie (of secundaire hyperthyreoidie) |
|
|
Wat is een thyreotoxicose? |
een teveel aan schildklierhormoon zonder dat er überhaupt een hyperfunctie van de schildklier is, de symptomen die hierbij horen zijn hetzelfde als van een hyperthyreoïdie. Het kan hierbij gaan om een te hoge dosering levothyroxine (kunstmatig schildklierhormoon, dat wordt gebruikt als medicijn). |
|
|
Wat kan een hyperthyreoidie veroorzaken? en wat zijn de kenmerken? |
- ziekte van Graves (60%) Kenmerkend: antistoffen TBII en TSI, ofthalmopathie, myxoedeem, acropachy
- toxisch multinodulair struma (30%) Kenmerkend: zwelling in de hals (hoeft niet) |
|
|
Wat zijn de normaalwaardes voor FT4? |
10-23 pmol/L |
|
|
Wat zijn de normaalwaardes voor TSH? |
0,5-5,0 mU/L |
|
|
Wanneer kan iemand een exophthalmus ontwikkelen? en wat is het precies? |
Exophthalmus (ofthalmopathie) is een verschijnsel te zien bij de ziekte van Graves(-Basedow).
oogspiercellen zwellen op door inflamatie, dit drukt de oogbal naar voren. |
|
|
Hoe behandel je een hyperthyreoïdie in een acute situatie? |
Je geeft een middel om de concentratie schildklierhormoon te laten dalen: een thyreostaticum, bijv. propylthiouracil (PTU) of je kunt hoge dosering natriumjodide geven (paradoxaal effect).
Daarnaast geef je een betablokker tegen de hartkloppingen |
|
|
Hoe behandel je een chronische hyperthyreoïdie? |
- Blok and replace: Schildklier wordt plat gelegd dmv thyreostatica zoals carbimazol, propylthiouracil of thiamazol. Schildklierhormoon wordt vervangen door levothyroine.
- Werkt dit niet kan er overwogen worden de schildklier operatief (gedeeltelijk) te verwijderen: thyreoidectemie
- of de schildklier te vernietigen dmv radiotherapie met radioactief jodium (hierbij wordt nog steeds schildklierhormoon vervangen) |
|
|
Noem een aantal sypmtomen van een hypothyreoïdie? |
- vermoeidheid - koude-intolerantie - koude, droge huid - gewichtstoename - kortademigheid - geheugenverlies - depressie - obstipatie - gelaatsoedeem (moonface) - lage, hese stem - dikke tong |
|
|
Wat kan een hypothyreoidie veroorzaken? en wat zijn de kenmerken? |
- Endemisch: jodium tekort/deficientie --> endemisch struma met hypoth.
- Fysisch: ten gevolge van overbehandeling hyperthyreoidie, bijv na thyreoidectemie of behandeling met radioactief jodium
- Auto-immuniteit: bijv. de ziekte van Hasimoto
- Viraal: bijv. de ziekte van De Quervain, schildklierontsteking veroorzaakt door een virus
- Farmacologisch: remming van de afgifte door bijv lithium, of remming synthese door bijv thionamide, jodide (hoestdrank) of interfron alfa
- Congenitale hypothyreoidie: zie ook kindergeneeskunde |
|
|
Wat is euthyreoidie? |
Normale werking van de hypothalamus-hypofyse-schildklier-as, normaal TSH en normaal T3 en T4 (FT4) |
|
|
Wanneer is er spraken van een hypothyreoïdie en wanneer van een subklinische hypothyreoïdie? |
Bij een hypothyreoïdie is het TSH verhoogd en het FT4 verlaagd tov de normaal waardes.
Bij een subklinische hypothyreoïdie is het TSH verhoogd maar het FT4 is normaal. Relatief is de FT4 laag, want het TSH is hoog, dan zou de FT4 ook verhoogd moeten zijn. Een patiënt ervaart dus wel degelijk klachten. |
|
|
Welke benigne afwijkingen die tot een struma in de hals kunnen leiden, zijn er? |
- Hyperplastische nodus / multinodulair struma (vergrote follikels)
- Folliculair adenoom |
|
|
Welke maligne afwijkingen van de schildklier zijn er? |
- Papillair carcinoom 10-jaars overleving 90-95%
- Folliculair carcinoom (minimaal of erg invasief) 60-70%
- Anaplastisch carcinoom (agressief) 50-60%
- Medullair carcinoom <5%
|
|
|
Welke schaal wordt gebruikt voor de classificatie van een cytologische punctie bij verdenking van een maligne struma? |
De Bethesda-classificatie:
1: onvoldoende cellen voor beoordeling 2: benigne 3: onduidelijk beeld 4: folliculaire neoplasie 5: verdacht voor carcinoom 6: carcinoom
|
|
|
Wat zijn de oorzaken van een congenitale hypothyreoïdie (CH)? |
Permanente CH: - aanlegstoornis/dysgenesie - synthesestoornis/dyshormogenese - centrale hypothyreoidie
Voorbijgaande CH: - hoge blootstelling aan jodium - medicatie gebruik moeder (- TSH-receptor blokkerende antistoffen van moeder) (- jodiumdeficientie) |
|
|
Wanneer wordt er bij de neonatale CH screening in de hielprik meteen doorverwezen? |
Bij een sterk verlaagd T4
of
T4 verlaagd + TSH sterk verhoogd |
|
|
Wat zijn symptomen van congenitale hypothyreoïdie? en waarom komen veel pasgeborene zonder symptomen bij de kinderarts? |
sypmtomen: -icterus prolongatus -navel breuk -grote tong --> slecht eten -sufheid
Totaal T4 en eventueel TSH screening zit in de hielprik. Bij een slechte uitslag komen patiënten dus al binnen bij de kinderarts, voor de klachten ontstaan. |
|
|
Geef een synoniem voor bijschildklier |
Glandulae parathyreoideae |
|
|
Wat is de embryonale oorsprong van de bijschildklieren? |
De bijschildklieren ontstaan vanuit de derde en vierde kieuwzak (aan beide kanten). De celletjes van de derde en vierde kieuwzak laten los van de embryonale keelholte en reizen als het waren mee met de afzakkende schildklier. Ondanks dit kunnen ze op veel verschillende plekken terecht komen, ook in het schoudergebied. |
|
|
Wat zijn de functies van calcium? |
- Skelet: groei en remodeling - Pier: contractie - Exocytose - Membraan protentiaal - Co-factor in enzymaatische processen (bloedstolling) - Second messenger in cellen |
|
|
Wanneer heeft iemand een hypocalciemie? |
Als de plasmaconcentratie totaal calcium [Ca2+] < 2,1 mM |
|
|
Wat is Chvostek's sign? |
Een teken te zien bij mensen met een hypocalciemie. Bij het aantikken van de kaak geeft die kant van het gezicht een samentrekking. Dit komt door de hoge exciteerbaarheid die veroorzaakt wordt door het te laag calcium in het bloed. Hierdoor kunnen mechanische stimuli (aantikken) al een actiepotentiaal teweeg brengen. (n. facialis) |
|
|
Wanneer heeft iemand een hypercalciemie? |
Als de plasmaconcentratie totaal calcium [Ca2+] > 2,6 mM |
|
|
Welke soort bot is belangrijk voor de calciumhuishouding en de turnover van bot? |
Trabeculair bot (80% van het bot) is het belangrijkst voor de camciumhuishouding. (Corticaal bot is minder belangrijk) |
|
|
Wat vormen fosfaat en calcium samen? |
Ze vormen samen het botmineraal = hydroxapatiet |
|
|
Wat zijn matrix vesicles? en waar zijn ze goed voor? |
Het zijn kleine stukjes afgescheiden osteoblast omgeven door een membraan die calcium en fosfaat samen brengen om zo hydroxapatiet te vormen. Het is een van de twee manieren waarop het osteoid mineraliseert tot rijp bot. |
|
|
Wat zijn osteo-calcine en osteo-nectine? |
Non-collageen eiwitten die dmv negatieve kernen Ca2+ aantrekken. Als er voldoende fosfaat is wordt er zo hydroxapatiet gemaakt. Het is een van de twee manieren waarop het osteoid mineraliseert tot rijp bot. |
|
|
Hoe werken osteoclasten? |
Osteoclasten breken bot af dmv een zuur milieu bloot te stellen aan hydroxapatiet, hierdoor scheiden calcium en fosfaat weer van elkaar |
|
|
Op welke twee manieren communiceren osteoclasten en osteoblasten? |
- dmv een RANK ligand (of cytokine): cortisol stimuleert de aanmaak van RANK ligand, deze bindt aan de Receptor Activator of Nuclear Factor in het membraan van de osteoclast en stimuleert de botresorptie
- dmv osteoprotegerine, dit remt de osteoclasten doordat het aan de RANK ligand kan binden de binding aan de osteoclast voorkomt. |
|
|
Welke twee soorten cellen kennen de bijschildklieren en welke produceren een belangrijk hormoon? |
- Chief cellen --> deze produceren PTH = parathyreoidhormoon
- Oxyfiele cellen |
|
|
Wat is calcitonine? |
Calcitonine komt uit de c-cellen van het thyroid. het reguleert een hypercalciemie terug naar een normocalciemie. |
|
|
Wat zijn de functies van fosfaat? |
- Vormen van hydroxapatie met calcium - Synthese van ATP - Second messenger (cAMP) - Component van DNA/RNA - Onderdeel van membraanlipiden - Phosphorylering van enzymen - Intracellulair anion |
|
|
Wat reguleert de fosfaatcontentratie? |
FGF-23 houdt de fosfaatconcentratie tot stand.
Het stimuleert de uitscheiding van fosfaat in de nieren |
|
|
Wat kan een hypercalciemie veroorzaken? |
Problemen in de regulatie van: - PTH: hyperparathyreoidie, PTH related peptide, calcium-sensing receptor mutatie - VitD: intoxicatie van VitD, overproductie van calcitriol (TBC of sarcoidose) - Bot: botmetastase, ziekte van Kahler
- Overig: medicamenteus (lithium) of hyperthyreoidie
meest voorkomend: botmetastasen en hyperthyreoidie |
|
|
Wat zijn de specificaties van een hyperparathyreoidie? |
Autonome nodus op basis van hyperplasie, vaak genetische aanleg. Vaak asymptomaties, toevalsbevinding.
Symptomen: verhoogde excretie van Ca in urine --> nierstenen, obstipatie, misselijkheid, neuropsychiatische problemen
Behandeling: chirurgische verwijderen, Cinacalcet = calcium-sensing receptor agonist (niet bewezen effectief) Bij acute situatie NaCl infuus (Ca koppeld aan Na) |
|
|
Wat zijn de kenmerken van het parasympatisch systeem? |
Het is anabool: rust, groei, herstel 'rest and digest'
- pupil wordt kleiner - bronchiën vernauwen en secretie - meer en vloeibaar speeksel - peristaltiek en secretie van maag/darm-kanaal vergroot, sphinctertonus verlaagt - hart frequentie en bloeddruk verlagen - wandspanning van de blaas vergroot en de sphinctertonus verlaagt |
|
|
Wat zijn de kenmerken van het (ortho)sympatisch systeem? |
Het is katabool: stress 'fright, flight & fight'
- pupil wordt wijder - bronchiën verwijden - minder speeksel - peristaltiek en secretie van maag/darm-kanaal verlagen, sphinctertonus verhoogt - hart frequentie, contractie en bloeddruk verhogen - wandspanning van de blaas verlaagt en de sphinctertonus verhoogt - alertheid omhoog - glycogeenafbraak en glucose vrijzetting uit de lever - betere doorbloeding van de skeletspieren en glycogeen afbraak - TG afbraak en vetzuur vrijzetting in de huid
|
|
|
Wat is een synoniem voor parathormoon?
en wat is zijn belangrijkste regulator? |
Parathormoon = PTH of parathyreoidhormoon
belangrijkste regulator is calcium |
|
|
Welke adrenoceptor zit veel in het hart? |
β1-receptoren |
|
|
Hoe is de bloedvoorziening van de bijnieren? |
Er bevinden zich 3 arterien en 2 venen
(a. suprarenales superior, a. suprarenalis media, a. suprarenales inferior, v. suprarenales dextra, v. suprarenales sinistra) |
|
|
Hoe is de bloedvoorziening van de schildklier? |
Er bevinden zich 2 arteriën en 3 venen
(v.a. thyroidea inferior, v.a. thyroidea superior en v. thyroidea media) |
|
|
Hoeveel hals levels zijn er? |
7 levels: IA, IB, II, III, IV, V en VI |
|
|
Welke zenuw loopt van caudaal naar craniaal achter de schildklier langs? |
n. laryngeus recurrens |
|
|
Wat is de embryonale oorsprong van de bijnieren? |
Neuralelijstcellen vormen de medulla en een klomp celen van het coeloomepitheel/peritoneum vormt de cortex |
|
|
Welke drie lagen kent de bijnierschors en wat zijn de producten van deze lagen? |
De drie lagen: -Zona glomerulosa -Zona fasciculata -Zona reticulatis
Ze produceren steroidhormonen, namelijk:
-Zona glomerulosa: aldosteron -Zona fasciculata: cortisol -Zona reticulatis: DHEA |
|
|
Waar worden steroidhormonen uit gesynthetiseerd? |
cholesterol |
|
|
Waaruit wordt cholesterol gesynthetiseerd?
en welk enzym is hierbij van belang? |
Cholesterol wordt gesynthetiseerd uit AcetylCoA, d.m.v. het enzym HMG-CoA-reductase |
|
|
Waar worden statines voor gegeven en hoe werken ze? |
Statines worden gebruikt om het cholesterol te verlagen. Ze grijpen aan op HMG-CoA-reductase en zorgen er zo voor dat de cholesterol synthese verminderd |
|
|
Wat zijn de effecten van cortisol op het metabolisme? |
Effecten zorgen voor gluconeogenese: - eiwit afbraak - eiwit synthese - bloed glucose - glucose verbruik in weefsels - vetafbraak
Overig effect: - onderdrukt de immuunrespons (dit wordt gebruikt als medicatievoorschrift) |
|
|
Wat is een 'Buffalo hump'? Wanneer zie je het? |
Een Buffalo hump ontstaat door vetopslag tussen de nek en de schouderbladen, er onstaat daar een bult. Dit is te zien bij patienten met een hoog cortisol. Cortisol zorgt voor gluconeogenese, wat het bloedglucose doet stijgen. Als gevolg onstaat er een hoge concentratie insuline in het bloed, wat weer zorgt voor glycogeen productie en vetopslag in de romp en het gelaat. |
|
|
Wat is een glucocorticoid? |
glucocorticoid hormonen zijn bijv cortisol, cortison en prednison Het zijn stress hormonen gemaakt in de Zona Fasciculata |
|
|
Wat is de ziekte van Addison? |
Ziekte van Addison is een primaire bijnierschors insufficientie
Het is het gevolg van een te kort aan cortisol en aldosteron |
|
|
Wat zijn de symptomen/klachten van de ziekte van Addison? |
- zouthonger - vermoeidheid - duizelig door lage bloeddruk - hyperpigmentatie - maagdarm problemen - vergeetachtig |
|
|
Waarom kan er hyperpigmentatie optreden bij de ziekte van Addison? |
Bij een tekort aan cortisol door een primaire oorzaak in de cortex van de bijnieren zal het ACTH omhoog gaan. ACTH wordt gemaakt uit een precursoreiwit pro‐opiomelanocortine (POMC), uit dit eiwit ontstaan meerdere hormonen, naast het ACTH, waaronder α‐MSH dat onze melanocyten aanstuurt. Bovendien activeert ACTH zelf ook nog eens de melanocyten. Je krijgt dus pigmentatie zonder dat daar zon voor nodig is, vandaar dat men vaak naar bijvoorbeeld de billen kijkt. De billen zien meestal weinig zon, maar zijn ze toch net zo bruin geworden als de rest van het lichaam, dan duidt dit op hoge concentraties ACTH. |
|
|
Waar moet goed op gelet worden bij een patiënt met de ziekte van Addison? |
misselijkheid, braken, diarree, flauwvallen en hypoglycemie kunnen tekenen zijn van een Adison-crisis
Dit is levensbedreigend en moet dus ook snel behandeld worden |
|
|
Wat is de belangrijkste oorzaak van de ziekte van Addison? |
auto-immuunadrenalitis |
|
|
Hoe kan de ziekte van Addison gediagnostiseerd worden? |
Dmv een ACTH stimulatietest is de verhouding tussen cortisol en ACTH waardes te zien.
Cortisol piek >550 nmol/L met een toename van >250 nmol/L |
|
|
Hoe wordt de ziekte van Addison behandeld? |
Hydrocortison vervangt cortisol Fludrocortison vervangt aldosteron
Hydrocortison niet nemen bij ziek of koorts (dit is een vorm van stress) |
|
|
Wat is het syndroom van Cushing? en wat zijn de klachten? |
hypercortisolisme
- hypertensie - vetverdeling romp: moonface, Buffalo hump - 10-15% glucose-intolerantie (diabetes) - striae, hyperpigmentatie (soms) - spieratrofie - hypocalciemie |
|
|
Wat is het verschil tussen de ziekte van Cushing en het syndroom van Cushing? |
Het syndroom van Cushing kan wel of niet afhankelijk zijn van ACTH;
Bij ACTH-onafhankelijk: bijv cortisol producerende bijniertumor Bij ACTH-afhankelijk: - Ectopisch ACTH (20%) - Ziekte van Cushing
De ziekte van Cushing is een ACTH-producerend adenoom en het syndroom van Cushing is hypercortisolisme en omvat dus alle oorzaken |
|
|
Welke bijniertumoren produceren geen hormoon? |
- metastase (long) - myelolipoom - cyste |
|
|
In welke twee categorieën zijn de hormoonproducerende bijniertumoren in onder te verdelen? |
Hormoonpruductie:
Corticaal: - hyperplasie (aldosteron) - adenoom (glucocorticoiden) - carcinoom (androgenen)
Medullair: - feochromocytoom (nor/ -adrenaline) - neuroblastoom |
|
|
Wat zijn Leydig cellen en Sertoli cellen en wat hebben ze met elkaar te maken? |
Leydig cellen produceren oiv LH bij mannen testosteron. Dit testosteron is nodig voor de Sertoli cellen om de aanliggende spermacellen te laten ontwikkelen en rijpen |
|
|
Hoe wordt oestradiol geproduceerd? |
De Theca cellen dragen de receptoren voor het LH. Onder invloed van LH zal er wederom synthese plaatsvinden van testosteron. Vervolgens geven de Theca cellen het testosteron door aan de Granulosa cellen die er dan zelf oestradiol van maken onder invloed van LH en vooral FSH, deze cellen dragen dus receptoren voor beide hormonen. |
|
|
Wat is pubertas tarda? |
Verlaat in de puberteit komen
meisjes: nog geen borstontwikkeling > 13 jaar (M2) jongens: nog geen testisvergroting > 14 jaar (testis lengte ? 2,5 cm of testis volume >4 mL) |
|
|
Wat kan een pubertas tarda veroorzaken? |
- constitutionele vertraging (familiaire aanleg) - chronische ziektes (bijv nierinsufficientie, astma, CF, Crohn) - ondervoeding of intens sporten - endocriene afwijkingen (bijv hypercortisolisme) - gonadale afwijkingen: bestraling/chemo, syndr v Turner (meisje), dysgenesie (cryptorchidisme bij jongen) |
|
|
Wat is het Klinefelter syndroom? |
Een genetische aandoening waarbij een man minstens een X-chromosoom te veel heeft.
Het is een vorm van congenitale primaire hypogonadisme
Het geeft de volgende klachten: - vertraagde motoriek en spraak - trage/onvolledige puberteit - matige ontwikkeling sec geslachtskenmerken - minder spiere, vrouwelijke vetverdeling - lange armen en benen - kleine testes, vaak subfertiliteit
|
|
|
Wat is het Kallmann syndroom? |
Uitblijven puberteit + anosmie (niet kunnen ruiken) = Kallmann syndroom
Het is een vorm van congenitale secundaire hypogonadisme
De verbinding tussen de hypothalamus en de hypofyse is niet goed aangelegd waardoor de GnRH niet doorgegeven kan worden en LH en FSH excretie uitblijven. |
|
|
Wat is het Turner syndroom? |
Genetische aandoening waarbij een kind wordt geboren met alleen een X-chromosoom, er is geen SRY-gen dus het word een meisje, maar de ontwikkeling is anders.
Het is een vorm van congenitale primaire hypogonadisme
- secundaire geslachtskenmerken blijven uit - 'Webbed neck' brede, gestriemde nek - aorta problemen - weid uiteen staande tepels - weide stand van de armen - pigmentvlekken |
|
|
Wat is de behandeling voor hypogonadisme? |
Geen kinderwens: man testosteron geven vrouw oestradiol en intermitterend progestageen geven
Wel kinderwens, alleen bij secundair hypogonadisme: gonaden stimuleren met LH en FSH |
|
|
Wat is pubertas preacox? en waar is het in in te delen? |
Vroegtijdige puberteit meisjes < 8 jaar jongens < 9 jaar
Indeling: - centrale pubertas preacox ('echte') - pseudo-pubertas preacox of niet-centrale pubertas preacox
Deze zijn te onderscheiden dor de GnRH test, hierbij wordt de hypofyse gestimuleerd bij centrale PP en niet gestimuleerd of geen LH/FSH verhoging bij niet-centrale PP |
|
|
Welke twee vormen van niet-centrale pubertas praecox zijn er? |
- overmatige productie van androgenen uit de bijnier. Er zullen dus alleen androgene effecten optreden en geen oestrogene effecten.
- autonoom producerende gonaden. Vrouw: zowel androgene als oestrogene effecten en bij de man: alleen androgene effecten |
|
|
Wat hebben het syndroom van McCune-Albright en Testoxicose met elkaar gemeenschappelijk, en wat is het verschil? |
Beide zijn oorzaken voor autonoom producerende gonaden. Het is een van de twee vormen van niet-centrale pubertas preacox
Het syndroom van McCune-Albright is bij de vrouw (cafe-au-lait vlekken): G-eiwit complex hormoon producerende cel staat continu aan
Testoxicose is bij de man: theca cel continu aan |
|
|
Wat is virilisatie? noem een synoniem |
virilisatie = masculinisatie
Onduidelijk geslacht bij de geboorte |
|
|
Wat is de embryonale oorsprong van de hypofyse? |
Het infundibulum, een deuk in de neurale lijst vormt de neurohypofyse.
En het zakje van Rathke vormt de adenohypofyse |
|
|
Wat zijn andere benamingen voor hypofysevoor- en achterkwab? |
Hypofysevoorkwab = adenohypofyse
Hypofyseachterkwab = neurohypofyse |
|
|
Welke hormonen worden geproduceerd door de adenohypofyse? |
- GH - Prolactine - TSH - ACTH - LH en FSH |
|
|
Welke hormonen worden geproduceerd door de neurohypofyse? |
- Oxytocine - ADH / Vasppressine |
|
|
Wat is acromegalie? |
Het verschijnsel waarbij door te veel aan groeihormoon om de volwassen leeftijd de uiteinden door groeien. Zoals kin, neus, oren, handen en kaak. |
|
|
Wat is galactorroe? |
Melkproductie buiten de zwangerschap of bij een man
Bijv. bij een prolactinoom |
|
|
Wat is het verschil tussen prolactine en de andere adenohypofyse hormonen, gekeken naar de band met de hypothalamus? |
Prolactine is het enige adenohypofysehormoon dat spontaan geproduceerd wordt, het heeft geen stimuli nodig van de hypothalamus. Wel wordt het door de hypothalamus geremd, dmv dopamine.
Bij een steelcompressie krijg je dus een hyperprolactinaemie |
|
|
Hoe hangen oxytocine en prolactine samen? |
Oxytocine stimuleert de productie van prolactine. Oxytocine wordt vrijgemaakt uit de neurohypofyse als er een fysieke stimulatie van de tepel is |
|
|
Wat is naast de productie van prolactine een functie van oxytocine? |
Oxytocine zorgt voor uteruscontracties bij het baren |
|
|
Waar staat ADH voor en wat doet het? |
ADH = AntiDiuretich Hormoon of arginine vasopressine
Het is een hormoon uit de neurohypofyse wat in de nieren zorgt voor vocht vasthouding. |
|
|
Wat is het chiasma opticum en wat heeft het met de hypofyse te maken? |
chiasma optica = de kruising van de oogzenuwen net onder de hypofyse. Bij een hypofysetumor kan er druk uit oefenen op de oogzenuw, hier door kan de patiënt last krijgen van lateraal beeld uitval. |
|
|
Wat is MPHD? |
MPHD = Multipe Pituitary Hormone Deficiency of congenitale hypofyse insufficiëntie
Meerdere hormonen van de hypofyse worden niet uitgescheiden. Vaak verkeerde aanleg van de adenohypofyse
klachten: sloom, slecht eten, temp instabiel. hypoglycemie, hyperbilirubinemie, sepsis. |
|
|
Wat zijn MEN-1 en MEN-2? |
Beide zijn autosomaal dominant overerfelijke polyglandulaire aandoeningen. Ze hebben een mutatie in het gen dat codeert voor menine.
Menine is een belangrijk tumor supressor eiwit, waardoor patiënten met MEN-1 of MEN-2 veel tumoren krijgen. |
|
|
Wat zijn de vier P's voor neoplasie bij MEN-1? |
- Parathyroid (bij90%) - Pituitary - Pancreas - Pandora's box (= willekeurige andere lokalisaties) |
|
|
Wat is het verschil tussen MEN-1 en MEN-2? |
Ze kunnen op andere plaatsen (organen) tumoren vormen. Zo kan MEN-2 neoplasie geven in de bijnieren en schildklier |
|
|
Wat zijn de drie doelen van geneesmiddel gebruik? |
voorkomen, diagnostiseren en behandelen van ziektes |
|
|
Wat is farmacodynamiek? |
Wat het geneesmiddel met het lichaam doet |
|
|
Wat is farmacokinetiek? |
Wat het lichaam met het geneesmiddel doet |
|
|
Wat zijn G-eiwit gekoppelde receptoren? |
Er zijn drie soorten:
-Gs: stimuleert adenylylcyclase of guanylylcyclase
-Gi: remt adenylylcyclase of guanylylcyclase
-Gq: activeert fosfolipase C |
