Hoofdstuk 1 T/m 7

Front 1

Woonvormen met cliënten verschillend in leeftijd:

Back 1

– gezinshuizen/gezinsouders
– orthopedagogische kindercentra
– fiomhuizen, vrouwenopvangcentra

Front 2

Woonvormen voor cliënten met een handicap:

Back 2

– beschermd wonen
– beschermd wonen voor kinderen
– beschermd wonen voor mensen met een lichamelijke handicap

Front 3

woonvormen voor cliënten met psychogeriatrische verschijnselen:

Back 3

– beschermd wonen: sociowoning in woonwijk
– beschut wonen: sociowoning verbonden aan zorgcentrum of verpleegkliniek

Front 4

Kenmerken dementerenden:

Back 4

– desoriëntatie
– confabuleren
– stemmingswisselingen
– moeite met dagelijkse zaken
– proces van vervreemding waarbij de persoonlijkheid inv erval komt
– samenhang tussen ik–lichaam–geschiedenis–omgeving verdwijnt langzaam
oorzaak: afbreken en afsterven van hersencellen

Front 5

Omgang en begeleiding van dementerenden:

Back 5

– activeren
– niet overvragen
– vaste structuren
– neem gevoelens serieus

Front 6

Symptomen van 'echt' ziek zijn:

Back 6

– hoesten
– koorts
– witte of grauwe gelaatskleur
– braken
– sufheid
– rode vlekken op de huid
– diarree

Front 7

Naar de dokter in geval van:

Back 7

– hoge koorts
– hevige pijn
– (bij ouderen en kleine kinderen) ernstige diarree
– (bij ouderen en kleine kinderen) veel braken
– twijfel

Front 8

Woonvormen voor cliënten met psychiatrische stoornissen:

Back 8

– beschut wonen: sociowoningen in de buurt van het ziekenhuis, meestal verbonden aan de ziekenhuisinstelling
– beschermd wonen: sociowoningen in woonwijken, meestal verbonden aan de Regionale Instellingen voor Beschermd Wonen (RIBW)

Front 9

Omgang/begeleiding cliënten met psychiatrische problemen:

Back 9

– stimulering en activering
– ondersteuning ADL
– hulp bij zingeving aan de dag
– hulp bij opbouwen en onderhouden sociale contacten
– aanleren sociale vaardigheden

Front 10

Woonvormen voor cliënten met een justitiële maatregel:

Back 10

– justitiële jeugd–opvanginrichtingen
– justitiële jeugd–behandelinrichtingen

Front 11

Twee soorten groepen in justitiële jeugd–behandelinrichtingen:

Back 11

behandelgroepen
––> open behandelgroepen
––> gesloten behandelgroepen
––> twee fases: fase 1: gedragsverandering

Hint 11

fase 2: voorbereiding op terugkeer in maatschappij
opname–observatiegroepen
––> meestal niet langer dan 3 maanden
––> doel: via gerichte observaties en test komen tot een diagnose en behandelingsplan
––> na verblijf advies over vervolghulp, vaak doorverwijzing

Front 12

Enkele gedragskenmerken van cliënten met een justitiële maatregel:

Back 12

– agressief gedrag
– asociaal gedrag
– normloos gedrag

Front 13

Begeleiding cliënten met justitiële maatregel:

Back 13

– spiegelen
– belonen en straffen
– inspelen op groepsinteractie
– respectvol benaderen

Front 14

Kinderbeschermingsmaatregel:

Back 14

– ondertoezichtstelling
– ontzetting uit ouderlijke macht

Front 15

Woongroepen (cliënten met een orthopedagogische hulpvraag):

Back 15

– jeugdopvanggroep (crisisopvang)
– halfweekcentrum–groepen
– leefgroepen kinderen
– leefgroepen jongeren
– gedragstherapeutische groep
– zelfstandigheidstraining
– trainingscentra voor kamerbewoning

Front 16

Woonvormen dak– en thuislozen

Back 16

– dagopvangvoorzieningen (huiskamerprojecten van bijv. leger des heils)
–nachtopvangvoorzieningen (bijv sociale pensions)
– dagopvang OAC (opvang en advies centra van het CAD, centra alcohol en andere drugsproblemen)
– nachtopvang voor harddrugverslaafden (bijv. sociale pensions

Front 17

Omgang dak– en thuislozen:

Back 17

– consequent
– respectvol
– spiegelend
– motiverend
– positief bekrachtigend

Front 18

Methodes:

Back 18

– bad–, bed– en broodmethode (opvang en zorg)
– dag structurering en zingeving (stimuleren zelfredzaamheid)
– vertrektraining (stimuleren zelfstandigheid)
– gedragstherapeutische benadering (Token–economy)(gedragsbeïnvloeding)
– sociogroepsbenadering in de therapeutische gemeenschap (gedragsbeïnvloeding)

Front 19

Enkele begrippen rondom methodisch werken:

Back 19

– hulpvraag
– ondersteuningsplan
– begeleidingsplan
– cliëntsysteem

Front 20

Betrokkenen ondersteuningsplan:

Back 20

– casemanager
– behandelaar
– therapeut
– verzorger/verpleger
– maatschappelijk werker
– woonbegeleider

Front 21

Fasen bij het maken van een ondersteunings– of begeleidingsplan:

Back 21

1) informatie verzamelen
2) doelen formuleren
3) ontwerpen
4) interveniëren
5) evalueren

Front 22

Formulering van doelen:

Back 22

– specifiek
– meetbaar
– acceptabel
– realistisch
– tijdgebonden

Front 23

Ontwerpfase:

Back 23

1) brainstormen
2) informeren
3) selecteren
4) checken

Front 24

Checklist bij activiteiten/interventies:

Back 24

– is er voldoende tijd?
– zijn de benodigde hulpmiddelen voorhanden?
– is er medewerking van eventuele partners?
– is er voldoende kwaliteit en deskundigheid aanwezig?
– beschik je over de benodigde informatie?

Front 25

Evaluatie op drie onderdelen:

Back 25

– resultaat
– proces
– toekomst

Front 26

Groepsdynamica; drie invalshoeken

Back 26

1) voor– en nadelen van wonen in een groep
2) groepsverschijnselen: rolgedrag, groepscultuur, groepsproces en groepscohesie
3) in kaart brengen van groepsrelaties: sociogram

Front 27

Voordelen van wonen in een groep:

Back 27

– laboratoriumfunctie
– afspiegeling van toekomst
– affectieve functie

Front 28

Nadelen van wonen in een groep:

Back 28

– aantasting individualiteit
– prikkelversterking

Front 29

Vier groepsverschijnselen:

Back 29

– groepsrollen: groepsleden vervullen rollen
– groepscultuur: groepen hebben eigen waarden en normen
– groepsproces: de ontwikkeling van groepen kent een specifiek proces
– groepscohesie: de groep heeft een bepaalde samenhang

Front 30

Wisselwerking tussen groep en bewoner is geen probleem als dat rolgedrag:

Back 30

– bijdraagt aan een goede sfeer
– het halen van begeleidingsdoelen bevordert
– ertoe bijdraagt dat de bewoner zich prettig voelt bij dat gedrag

Front 31

Groepsproces:

Back 31

1) positie bepalen
2) grenzen verkennen
3) evenwicht
4) ontplooien

Front 32

Beïnvloeden van groepsverschijnselen; acht tips:

Back 32

1) stel duidelijke grenzen
2) stel normen ter discussie
3) stel rollen ter discussie
4) doorzie het groepsproces
5) geef het goede voorbeeld
6) geef individuele aandacht
7) spreek soms groep als groep aan
8) stem methodiek af met collega's

Front 33

Sociometrie:

Back 33

onderzoek van groepsrelaties
evt met behulp van een sociogram

Front 34

Algemene vaardigheden van de woonbegeleider:

Back 34

– omgaan met agressie
– omgaan met regels
– motivatie, enthousiasme en humor gebruiken
– coachen en leidinggeven
– systeemgericht werken
– bevorderen van (re)socialisatie

Front 35

Omgaan met agressie:

Back 35

aansturen op een geweldloze oplossing met behoud van eigenwaarde voor woonbegeleider en bewoner

Front 36

Omgaan met agressie, zeven vaardigheden:

Back 36

1) houd de touwtjes in handen
2) laat uitrazen, maar negeer bedreigingen
3) erken beleving, achterhaal oorzaak
4) beroep je niet op regels van anderen
5) spreek de ander 'op de volle breedte' aan
6) voorkom gezichtsverlies
7) treed onmiddellijk op bij correcties

Front 37

Aandachtspunten bij het omgaan met regels:

Back 37

1) maak onderscheid tussen beheersregels en pedagogische regels
2) beroep je op het nut van de regel
3) stel niet meer regels dan per se nodig is
4) zorg voor een consequente, onmiddellijke toepassing
5) zorg voor een duidelijk sanctiebeleid

Front 38

Zeven aandachtspunten bij straffen:

Back 38

1) straf in verhouding tot overtreding
2) voorkom onnodig kwetsen
3) onmiddellijk
4) niet als je zelf driftig bent
5) rechtvaardig
6) gedoseerd
7) begin na de straf met een schone lei

Front 39

Twee belangrijke aspecten van de beroepshouding van de woonbegeleider:

Back 39

– relativeringsvermogen
– gevoel voor humor

Front 40

Aandachtspunten relativeringsvermogen:

Back 40

1) het is je werk
2) jij hebt geen schuld
3) jij hebt een beperkte invloed
4) te grote betrokkenheid is schadelijk voor de bewoner

Front 41

Functioneringsniveau (FN) van de bewoner:

Back 41

Kunnen
Willen


Kunnen: brengt in beeld in hoeverre er sprake is van bekwaam zijn
– ervaring van de bewoner
– opleidingsniveau
– mate waarin een bewoner in staat is zelfstandig oplossingen te vinden
– mate waarin een bewoner inzicht heeft in het eigen gedrag/begeleidingsdoel
Willen: graad van motivatie
– mate waarin de bewoner behoefte heeft aan verantwoordelijkheid
– mate waarin de bewoner beschikt over doorzettingsvermogen
– plezier dat de bewoner aan activiteiten beleeft
– mate waarin de bewoner behoefte aan zelfstandigheid heeft

Front 42

Vier functioneringsniveau 's:

Back 42

– FNa: onbekwaam en gemotiveerd
– FNb: onbekwaam en niet gemotiveerd
– FNc: bekwaam en niet gemotiveerd
– FNd: bekwaam en gemotiveerd

Front 43

Vier stijlen van (bege)leiden:

Back 43

– Stijl A: hoge doelgerichtheid, lage bewonersgerichtheid
– Stijl B: hoge doelgerichtheid, lage bewonersgerichtheid
– Stijl C: lage doelgerichtheid, hoge bewonersgerichtheid
– Stijl D: lage doelgerichtheid, lage bewonersgerichtheid

Front 44

Het cliëntsysteem:

Back 44

netwerk van sociale relaties van de bewoner, dat een belangrijke invloed heeft op zijn functioneren

Front 45

Systeemgericht werken:

Back 45

– vaste communicatiepatronen in systeem ontdekken en bespreken
– nieuwe doelen vaststellen en bijstellen

Front 46

Verlies binnen zes levensgebieden:

Back 46

– lichaam
– psyche
– relaties
– school/werk/vrije tijd
– ouderschap
– huis en haard

Front 47

Verlies; twee soorten indelingen

Back 47

overgangsverliezen versus incidentele verliezen
zichtbare verliezen versus onzichtbare verliezen

Front 48

Verlies verstoort bestaansredenen als:

Back 48

controle, eigenwaarde, gevoel van rechtvaardigheid en toekomstperspectief

Front 49

Fasen van verwerkingsproces:

Back 49

1) verzet en ontkenning
2) berusting en machteloosheid
3) acceptatie
4) overcompensatie

Front 50

Helpen bij verliesverwerking:

Back 50

– maak het verlies tot een feit
– geef ruimte voor uiting van emoties
– toon medeleven
– toon begrip
– luister goed
– neem de tijd
– hou rekening met momenten van terugval
– bewaak je eigen grenzen
– schakel zo nodig deskundige hulp in

Front 51

Vijf vormen van overlevingsgedrag (tevens valkuilen):

Back 51

– vermijden
– afstand houden
– redden
– anderen de schuld geven
– het licht wijzen

Front 52

Maslow G–culturen piramide: van onderen naar boven

Back 52

primaire behoeften
zekerheid
acceptatie
erkenning
zelfontwikkeling

Front 53

Pinto F–culturen piramide: van onderen naar boven:

Back 53

elementaire behoeften
behagen groep
goede naam
eer

Front 54

Omgaan met discriminatie:

Back 54

– laat je eigen mening buiten beschouwing
– neem de ander serieus in zijn denkbeelden
– nuanceer informatie
– confronteer en hou een spiegel voor
– heb geduld

Front 55

Onderschatting seksuele problemen bij jongeren door:

Back 55

– taboe om open over seks te praten
– problemen af te doen als aanloopmoeilijkheden

Front 56

Seksuele problemen op de woongroep:

Back 56

– toenadering zoeken
– homoseksualiteit
– seksueel geweld

Front 57

Aandacht voor seksualiteit(sproblemen):

Back 57

– structurele aandacht voor seksualiteit
– seksuele voorlichting
– inspelen op specifieke situaties
– training en behandeling
– voorbeeldfunctie

Front 58

Stappenplan bij seksueel geweld:

Back 58

1) de melding
2) overleg over verdere stappen
3) verder onderzoek via slachtoffer
4) verder onderzoek via pleger
5) besluitvorming
6) evaluatie en verslaglegging

Front 59

Motiverende gespreksvoering:

Back 59

– oordeel niet
– maak gebruik van constructieve zelfconfrontatie
– reageer empathisch
– vermijd discussie
– versterk effectiviteit
– maak gebruik van weerstand
– roep cognitieve dissonantie op
– stel open vragen
– luister reflectief
– orden samenvattend
– provoceer
– bekrachtig selectief

Front 60

Motiveren in verschillende stadia:

Back 60

– voorstadium (start)
– overwegen
– beslissen en voorbereiden
– uitvoeren
– volhouden (uitgang)
– terugvallen

Front 61

Ambulant begeleider:

Back 61

begeleidt of ondersteunt cliënten in de thuissituatie bij de redzaamheid en het psychosociaal functioneren op diverse levensgebieden

Front 62

Terreinen van ambulante begeleiding:

Back 62

– ondersteuning bij zingeving
– financiële/administratieve vaardigheden
– ADL

Front 63

Twee voorwaarden voor zingeving:

Back 63

verbondenheid en controle

Front 64

Onderdelen zingevingsschema:

Back 64

relaties, gezondheid, werk, participatie, opleiding, wonen, overige onderwerpen

Front 65

Gebruik zingevingsformulier:

Back 65

– sterke punten inventariseren
– verbeterpunten vastleggen
– te beïnvloeden actiepunten noemen
– gericht motiveren
– gericht evalueren

Front 66

Voorwaarden voor een functionele samenwerkingsrelatie:

Back 66

– inlevingsvermogen
– respect
– echtheid
– gelijkwaardigheid

Front 67

Reddersdriehoek:

Back 67

slachtoffer, redder, vervolg

Front 68

Voorkomen ongewenst rolpatroon:

Back 68

– blijf bij je rol
– let op 'ja–maar'–reacties
– let op jezelf
– werk samen met de cliënt

Front 69

Resultaat van (ambulant) begeleidingsgesprek moet zijn:

Back 69

– kennis: de begeleider heeft een volledig en juist beeld van de voortgang van de cliënt in relatie tot de doelen uit het begeleidingsplan
– houding: de cliënt voelt zich begrepen en gemotiveerd door de begeleider
– gedrag: de cliënt voert de gemaakte afspraken uit

Front 70

Structuur begeleidingsgesprek:

Back 70

aanloop: begroeten en social talk
planning: doel, werkwijze, tijdsduur en verslaglegging
kern: afspraken van de vorige keer, voortgang/knelpunten en nieuwe afspraken maken
slot: nieuwe afspraken samenvatten en controleren, afsluiten

Front 71

Afspraak niet (goed) uitgevoerd:

Back 71

– oorzaak opsporen
– nieuwe afspraak
– motiveren en confronteren

Front 72

Afspraken maken die:

Back 72

– duidelijk zijn
– acceptabel zijn
– uitvoerbaar zijn

Front 73

Basis–gespreksvaardigheden:

Back 73

– actief luisteren
– vragen stellen
– begrijpelijk uitdrukken
– samenvatten
– gedoseerd ingaan op gevoelens
– doorvragen
– dilemma's ordenen

Front 74

Gespreksvaardigheden begeleidingsgesprek:

Back 74

– alle basis–gespreksvaardigheden
– waarderen
– positief her–etiketteren
– confronteren

Front 75

Maak gebruik van 'ik–boodschappen':

Back 75

1) beschrijf het gedrag dat je waardeert
2) benoem in de ik–vorm wat je er positief aan vindt
3) laat zien wat het effect is van dit positieve gedrag op jou of op de doelen die de cliënt nastreeft

Front 76

Maatregelen ter voorkoming van escalatie:

Back 76

– alternatieve bejegening– verantwoordelijkheid overnemen
– uithuiszetting

Front 77

Verantwoordelijkheid overnemen:

Back 77

– directieve hulp– bemoeizorg
– voorwaardelijke hulpverlening
– dwang

Front 78

Voorkomen van achteruitgang:

Back 78

– acceptatie van de gegevenheden
– bestrijden van passiviteit

Front 79

Methodische ordening:

Back 79

– informatie verzamelen
– oriëntatie en doelformulering
– ontwerp
– interventie
– evaluatie

Front 80

Programma ter voorkoming van terugval:

Back 80

1) onderzoek naar risicofactoren
2) netwerk analyse
3) doelen en ontwerp
4) borging en evaluatie

Front 81

Risicofactoren bij uithuisplaatsing:

Back 81

– problematische relaties met anderen
– laag zelfvertrouwen en zelfrespect
– overschatting
– geen structuur kunnen vasthouden
– te laat hulp inroepen
– herbeleving 'oude' emoties

Front 82

Bekende valkuilen bij het aangaan van relaties met anderen:

Back 82

– gebrek aan sociale vaardigheden
– gebrekkig sociaal netwerk
– subassertief zijn

Front 83

Schema voor netwerkanalyse:

Back 83

Nominale zone (bekenden via via)
Verwanten (familie en partner of ex–partners)
Vriendschappelijke betrekkingen
Maatschappelijke diensten


Vervolgens analyseren op:
omvang
gevarieerdheid
contact
bereikbaarheid

Front 84

Taken woonbegeleider bij uithuisplaatsing:

Back 84

– informeren intakecommissie
– participeren in plaatsingsprocedure
– begeleiden bewoner
– bieden van nazorg

Front 85

Geschiedenis van de hulpverlening, hoe het vroeger was:

Back 85

rond 1500: dolhuysen
rond 1700: arbeidshuizen, tuchthuizen en weeshuizen
rond 1900: onderscheid tussen zwakzinnigen, dementen en krankzinnigen

Front 86

Ontwikkelingen in de hulpverlening na WOII:

Back 86

institutionalisering, professionalisering, democratisering, immateriële zorg

Front 87

Woonbegeleiding, vijf ontwikkelingen:

Back 87

– van intramuraal naar extramuraal
– meer begeleid wonen
– meer zorg op maat
– ontwikkelingen in het activiteitenaanbod
– werken vanuit begeleidingsplannen

Front 88

Doelgroepen begeleid wonen:

Back 88

(ex)drugsverslaafden, ex–gedetineerden, asielzoekers, jongerne met problemen, dak– en thuislozen, huurders met problemen (Preventieve Woonbegeleiding)

Front 89

Ontwikkelingen vanaf 2000:

Back 89

– wettelijke kaders voor de verdergaande individualisering
– bezuinigingen en bureaucratisering van regelgeving
– afnemende maatschappelijke tolerantie

Front 90

Activiteitensoorten:

Back 90

arbeidsmatige activiteiten, educatieve activiteiten, zelfzorgactiviteiten, ontspanningsactiviteiten

Front 91

Beroepscode:

Back 91

– geeft identiteit aan het beroep
– geeft de kaders waarop je elkaar kunt spreken (collegiale toetsing)
– geeft de cliënten duidelijkheid over waar ze met de beroepsbeoefenaar aan toe zijn en wat ze van deze beroepsbeoefenaar mogen verwachten

Front 92

Opzet van onderzoek:

Back 92

– wat is het onderzoeksterrein?
– wat is het onderzoeksdoel?
– wat is de onderzoeksvorm

Front 93

Kwaliteit van het onderzoek:

Back 93

relevantie, volledigheid, betrouwbaarheid, vergelijkbaarheid