Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
30 Cards in this Set
- Front
- Back
|
1. Beschrijf in één minuut de geschiedenis van Constantinopel vanaf het laat-Romeinse Rijk |
Oorspronkelijke naam: Byzantium (Oud-Griekse stad); vanaf de vierde eeuw: nieuwe hoofdstad van het Romeinse Rijk (onder keizer Constantijn de Grote, vandaar de naam Constantinopel); later hoofdstad van het Oost-Romeinse Rijk (na de val van Rome); grote & rijke stad tijdens de middeleeuwen. Werd in 1453 door de Turken veroverd. Sinds 1930 heet de stad Istanboel. Is NIET de hoofdstad van Turkije. |
|
|
5. In welk jaar en door wie werd Constantinopel in de late middeleeuwen veroverd? |
In 1453, door de Ottomanen (onder sultan Mehmed II) |
|
|
9. Op welke drie gebieden maakten technische ontwikkelingen de grote zeevaartexpedities van de 15e en 16e eeuw mogelijk? |
(1) Nieuwe, betere zeekaarten; (2) Navigatie-instrumenten (sextant, kompas) ; (3) Nieuwe scheepstypes (bv. karveel) |
|
|
13. Welke Europeanen ontdekten Amerika waarschijnlijk het eerst? |
Er zijn verschillende theorieën, maar hoogstwaarschijnlijk waren het de Vikingen (Leif Eriksson, ca. 970 - ca. 1020) |
|
|
17. Wie was Marco Polo (beroep en afkomst). In welke tijd leefde hij? Waarom werd hij bekend? |
Hij leefde eind 13e, begin 14e eeuw. Hij was een handelaar en ontdekkingsreiziger van Venetiaanse afkomst. Hij bereisde grote delen van Perzië, China en India en beschreef zijn belevenissen in het boek 'Il Milione'. |
|
|
21. Wat is een nocturlabium? |
Een hoekmeetinstrument dat dient om ('s nachts) de tijd te berekenen/bepalen aan de hand van de stand van de sterren. (Overdag gebruikt men een zonnewijzer, 's nachts een n.) |
|
|
25. Waarom was het lange tijd zo moeilijk om op zee je exacte positie te bepalen? |
De lengtegraad (= positie in oost-west-richting) kon niet nauwkeurig bepaald worden. Dat lukte pas toen een men betrouwbare klok mee aan boord kon nemen, een klok dus die niet gestoord werd door de beweging van het schip. Zo'n klok werd voor het eerst door ontwikkeld door John Harrison, in 1764. (Men vergeleek de tijd aan boord, bv. het middaguur, met de tijd in een referentiepunt, bv. Greenwich, om de lengtegraad te bepalen) |
|
|
. Hoe noemt men handgetekende zeekaarten van Zuid-Europa die vooral in de middeleeuwen gebruikt werden? |
Portolanen |
|
|
2. Welk scheepstype heeft kenmerken van zowel een oorlogsschip als een handelsschip? |
Een galjoen |
|
|
6. Wie was Johannes Gutenberg? |
Duitse drukker, eerste helft 15e eeuw. Uitvinder van de boekdrukkunst met losse letters (ter vervanging van de omslachtige blokdruk) en daarom algemeen beschouwd als grondlegger van het boekdrukken. Zijn bekendste werk is de Gutenbergbijbel. |
|
|
10. Wat is een incunabel of wiegendruk? |
Een gedrukt boek uit de beginperiode van het drukken met losse letters (uit de periode 1450-1500). Deze boeken leken nog goed op handgeschreven boeken. |
|
|
14. Noem drie gevolgen van de verspreiding van de boekdrukkunst in Europa na 1450 |
(1) Boeken werden goedkoper; (2) Meer mensen hadden toegang tot boeken (voordien: bijna uitsluitend geestelijken en de hoge adel); (3) Meer mensen konden zelf kennis verwerven (in plaats van op het gezag van anderen te vertrouwen); (4) Meer mensen konden hun ideeën publiceren; (5) De kerk verloor haar (quasi-)monopolie op kennis; (6) Het boek werd hét middel om kennis over te dragen (i.p.v. mondelinge verhalen, liederen, kunstwerken enz.)
|
|
|
Wie was Christoffel Plantyn (of Plantijn)? |
Franse drukker, vestigde zich in 1555 in Antwerpen. Zijn bedrijf werd een van de grootste boekdrukkerijen van Europa. Hij drukte een Bijbel in vijf talen (en acht delen), en hij drukte het allereerste Nederlandse woordenboek (in 1573). |
|
|
Welk gevolg had de ontwikkeling van het kanon voor de machtsverhoudingen vanaf de 16e eeuw? |
Alleen de rijke vorsten (dus vooral koningen) konden zich veel kanonnen veroorloven. De steden konden bij die wapenwedloop niet volgen. De steden waren niet langer veilig binnen hun omwallingen. Uiteindelijk leidde de ontwikkeling van het kanon mee tot de neergang van de steden en de toename van de centrale macht (koningshuizen). |
|
|
De stad Istanboel (vandaag in Turkije) had tijdens de geschiedenis verschillende andere namen. Noem er twee. |
1. Byzantion (of Byzantium) 2. Nova Roma (Nieuw Rome) 3. Constantinopel |
|
|
Welk verband bestaat er tussen de val van Constantinopel (de verovering van de stad door de Ottomanen) in 1453 en de grote zeevaartexpedities van onder meer Spanje en Portugal in de decennia erna? |
Nadat de Ottomanen Constantinopel innamen, kwam het handelsverkeer met het Verre Oosten (o.a. zijderoute) in het gedrang. De Europese landen waren gedwongen om andere wegen naar het oosten te zoeken. |
|
|
3. Het kompas is wellicht het bekendste navigatie-instrument op zee. Noem drie andere instrumenten die men (voor het gps-tijdperk) gebruikte om de positie van een schip te bepalen. |
1. Sextant 2. Astrolabium 3. Nocturlabium 4. Jacobsstaf (of graadstok/graadboog) |
|
|
7. Welke parallellen kun je vinden tussen de uitvinding van de boekdrukkunst in de vijftiende eeuw en de uitvinding van het internet in de twintigste eeuw? (Denk vooral aan maatschappelijke gevolgen) |
(Eigen denkwerk! Zoek een drietal punten van overeenkomst. Let wel, het gaat hier om gevolgen voor het maatschappelijk leven.) |
|
|
11. Een boek drukken kostte in de 15e eeuw veel meer tijd en geld dan een boek schrijven. Hoe is het dan te verklaren dat het gedrukte boek het handgeschreven boek toch in een relatief korte tijd (twee à drie generaties) verdrong? |
(Eigen denkwerk) |
|
|
15. In welk Zuid-Amerikaans land is de officiële taal vandaag het Portugees? Leg uit hoe dat komt en waarom alle andere landen van Zuid-Amerika Spaanstalig zijn. |
In Brazilië. Dat heeft te maken met het verdrag van Tordesillas (1494), dat Spanje en Portugal afsloten om de nieuw ontdekte gebieden onder elkaar te verdelen. Alle gebieden ten oosten van een afgesproken lijn, zouden Portugees worden, de andere gebieden Spaans. |
|
|
a) Wat is het verschil tussen het mare clausumbeginsel en het mare liberumbeginsel?
b) Welk beginsel is vandaag van toepassing op de wereldzeeën?
|
Mare clausum: landen kunnen heerschappij (soevereiniteit) over de wereldzeeën opeisen en de toegang voor andere landen beperken (bv. tol heffen, toegang afsluiten).
Mare liberum: de wereldzeeën zijn vrij toegankelijk voor iedereen. Niemand mag die toegang beperken.
Vandaag is het mare liberumbeginsel van toepassing (behalve voor kuststroken en sommige binnenzeeën) |
|
|
Kaart 1. Welke ontdekkingsreiziger? Voor welk land? Naar welk punt? Wanneer ongeveer? |
Bartolomeo Diaz, voor Portugal, naar Kaap de Goede Hoop, eind vijftiende eeuw (1488) |
|
|
Kaart 2. Welke drie ontdekkingsreizigers, en naar waar? |
1. Bartolomeo Diaz naar Kaap de Goede Hoop 2. Pablo Cabral naar Brazilië 3. Vasco da Gama naar Indië |
|
|
Verklaar wanneer, van wie en waarom de bewoners van Amerika de naam "Indianen" kregen. |
Columbus wou via westelijke richting een weg zoeken naar India. Hij kwam in 1492 uit op een eiland, dacht dat het India was en noemde de bevolking daar dan ook Indianen. (In werkelijkheid was hij op een eiland van de Bahamas aanbeland.) |
|
|
4. Kaart 3. Welke reis? Welke ontdekkingsreiziger? Wanneer? |
De eerste reis per schip rond de wereld, Magellaan. Rond 1520. (Magellaan stierf tijdens de reis, op de Filippijnen) |
|
|
8. Wie was Hernan Cortés? |
Spaanse conquistador (veroveraar), veroverde rond 1519-1521 Mexico en richtte een slachting aan onder de Azteken. |
|
|
12. Deze Spaanse ontdekkingsreiziger en conquistador werd vooral bekend door zijn medogenloze strijd tegen de Inca's. a) Wat was zijn naam? b) In welk huidig land leefden de Inca's? c) In welke periode gebeurde dit? |
a) Francisco Pizarro b) Peru c) rond 1530 |
|
|
16. Kaart 4. Leg de stippellijn en de twee volle lijnen op de kaart uit (hint: Tordesillas 1494 - Zaragoza 1529). |
Na de ontdekking van de Nieuwe Wereld bepaalde de Paus dat alle nieuw ontdekte gebieden ten westen van de stippellijn aan Spanje zouden toebehoren, de gebieden ten oosten ervan aan Portugal. Met het verdrag van Tordesillas werden Spanje en Portugal het eens over een nieuwe lijn, iets meer ten westen van de eerste. Nadat Magellaan rond de wereld was gereisd, werd een tweede demarcatielijn nodig op het oostelijk halfrond (Verdrag van Zaragosa, 1529). |
|
|
Wat is de algemene benaming voor de Spaanse ontdekkingsreizigers, soldaten en veroveraars die van de vijftiende tot de zeventiende eeuw Zuid-Amerika inpalmden en onder Spaanse controle brachten? |
Conquistadores |
|
|
Noem vijf of meer producten die voor de "ontdekking" van Amerika in Europa onbekend waren. |
katoen, tabak, maïs, aardappelen, ananas, tomaten, aardnoten, maniok. En chocolade! |
