Ethische Codes Voor Psychologen H01

Front 1

1. Regels in soorten en maten

Regels zijn te beschouwen als

Back 1

een verzameling spelregels voor het sociale verkeer. Ze zijn afgeleid van ideeën over goed en slecht. Dit wordt aangeduid als ethiek.

Front 2

Functie ethiek voor psychologen:

Back 2

• De werkwijze kan gestructureerd worden, regels bieden houvast.
• De regels maken duidelijk wat men van een psycholoog kan verwachten
• Mogelijkheid om makkelijker klachten over het werk van psychologen te formuleren.

Front 3

Vragen die belangrijk zijn als psycholoog om te stellen:

Back 3

• Hoe zien zijn rollen er uit? Is er sprake van rol verwarring/vermenging?
• Hoe gaat hij met vertrouwelijke gegevens om?
• Mag hij vertrouwelijke gegevens gebruiken?
• Wat zijn consequenties?
• Heeft hij toestemming?
• Hoe ligt de opdracht? Te ruim? Te vaag?

Front 4

Deze vragen zijn samen te vatten in het volgende:

Back 4

1. Sommige rollen zijn slecht met elkaar te verenigen, dusdanig dat ze niet door de zelfde person in de situatie moeten worden uitgevoerd.

2. Een vertrouwensrelatie impliceert een sterke betrekking op dat wat aan een ander mede mag worden gedeeld.

3. Vertrouwelijkheid kan worden opgeheven als de person om wie het gaat zelf toestemming geeft om u=iets aan anderen meet e delen. Maar dan moet die persoon wel goed kunnen overzien wat die toestemming inhoudt.

4. Tenslotte is het belangrijk voor psychologen om slechts opdrachten te aanvaarden die voldoende specifiek zijn. Te ruim geformuleerde opdrachten leiden makkelijk tot misverstanden.

Front 5

Psychologen horen zich aan wetten van een land te houden, maar ook zijn ze onderworpen aan andere regels die hun speelruimte verder kunnen inperken.

Denk hierbij aan

Back 5

een beroepsvereniging met een ethische code.

Front 6

In veel landen bevatten ethische codes voor psychologen regels die er op neerkomen dat

Back 6

hulpverlening aan patiënten of cliënten op een deskundige wijze moet plaatsvinden.

In beroepscodes voor psychologen staat vaak dat de grenzen van het vak in acht moeten worden genomen. Medische handelingen zijn verboden.

Rolverwarring moet voorkomen worden.

Toetsen van iemands gedrag aan een wet of aan een beroepscode vereist helderheid over de feiten.

Front 7

Principes en standaards.
De code van de amerikaanse Psychological Association (APA) maakt scherp onderscheid tussen

Back 7

algemene principes en ethische standaards.

Algemene principes: na te streven doelen om psychologe naar de hoogste idealen van de psychologie te leiden.
Ethische standaards: Af te dwingen gedragsregels.

Algemene regels zijn richting gevend aan iemands activiteiten.
Ethische standaards zijn bruikbaar om overtredingen vast te stellen.

Front 8

Algemene principes:

Ethische standaards:

Back 8

Algemene principes:
na te streven doelen om psychologe naar de hoogste idealen van de psychologie te leiden.

Ethische standaards:
Af te dwingen gedragsregels.

Algemene regels zijn richting gevend aan iemands activiteiten.
Ethische standaards zijn bruikbaar om overtredingen vast te stellen.

Front 9

De Amerikaanse code kent 5 algemene principes:

Back 9

A. Bevordering van welzijn en voorkoming schade
B. Trouw en verantwoordelijkheid
C. Integriteit
D. Rechtvaardigheid
E. Respect voor de rechten en de waardigheid van mensen

Bij elk van deze principes is in de APA-code een korte toelichting opgenomen.

De ethische standaards, aangeduid met cijfers, zijn ondergebracht in een tiental categorieën.
1. De afhandeling van ethische kwesties
2. Deskundigheid
3. Menselijke relaties
4. Privacy en vertrouwelijkheid
5. Advertenties en andere publieke uitspraken
6. Dossiers en honoraria
7. Onderwijs en opleiding
8. Onderzoek en publiceren
9. Beoordeling
10. Therapie

Front 10

Bij elk van deze principes is in de APA-code een korte toelichting opgenomen.

De ethische standaards, aangeduid met cijfers, zijn ondergebracht in een tiental categorieën:

Back 10

1. De afhandeling van ethische kwesties
2. Deskundigheid
3. Menselijke relaties
4. Privacy en vertrouwelijkheid
5. Advertenties en andere publieke uitspraken
6. Dossiers en honoraria
7. Onderwijs en opleiding
8. Onderzoek en publiceren
9. Beoordeling
10. Therapie

Front 11

In de Amerikaanse code staan de algemene principes duidelijk gescheiden van de ethische standaards afgedrukt.

Er zijn ook codes die sterker op elkaar betrokken zijn. Een voorbeeld is

Back 11

de beroepscode van de Canadian Psychological Association (CPA). De Canadese code gaat uit van 4 principes.

1. Respect voor de waardigheid van de person
2. Verantwoorde zorg
3. Integriteit in relaties
4. Verantwoordelijkheid ten opzichte van de samenleving

Front 12

De Canadese code gaat uit van 4 principes.

Back 12

1. Respect voor de waardigheid van de person
2. Verantwoorde zorg
3. Integriteit in relaties
4. Verantwoordelijkheid ten opzichte van de samenleving

Front 13

De beroepsethiek van het Nederlands instituut van Psychologen (NIP) kent 4 basisprincipes:

Back 13

1. Verantwoordelijkheid
2. Integriteit
3. Respect
4. Deskundigheid.

Net als de CPA code is hier geen sterke afscheiding van principes en standaards. Het is meer een hiërarchische ordening. De basisbegrippen bevatten zowel doelstellingen als concrete gebodsbepalingen.

De NIP code werkt het basisprincipe integriteit weer uit in paragrafen over betrouwbaarheid, eerlijkheid, en rolintegriteit.

Front 14

De Belgische Federatie van Psychologen (BFP) kent een deontologische code (deontologie is een plichtenleer). Deze is ook hiërarchisch opgebouwd:

Back 14

1. Eerbied van de waardigheid en de rechten van de persoon
2. Verantwoordelijkheid
3. Competentie
4. Integriteit

De Nederlandse en de Belgische codes lijken op elkaar. Dat komt omdat ze komen uit de Europese federatie van beroepsverenigingen van psychologen. (EFPA).

Hoewel er een Europese federatie is, is er wel verschil. Zo bijv. in Duitsland. Er staan dingen in over titulatuur, relatie met collega’s, rapportage.

Front 15

Bronnen van variatie.

Het is niet vreemd dat er variatie bestaat van beroepscodes in diverse landen. De beroepscodes lopen nogal parallel met

Back 15

de lokale wetgeving.

In Nederland heb je bijv. De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) die in de gezondheidszorg een aantal rechten en plichten specificeert in de relatie tussen zorgverleners en patiënten.

Front 16

De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO)

Back 16

specificeert in de gezondheidszorg een aantal rechten en plichten in de relatie tussen zorgverleners en patiënten.