Budżet Państwa I Uchwalanie Ustawy Budżetowej

Front 1

Co to jest budżet?

Back 1

Plan finansowy państwa na rok budżetowy. Podstawowymi stronami budżetu są: strona dochodowa i strona wydatkowa. Obok tego występują przychody i rozchody.

Front 2

Charakter budżetu

Back 2

Budżet jest planem o charakterze dyrektywnym. Dyrektywność budżetu, polegająca na zakresie związania normami budżetowymi wykonawców ustawy budżetowej, jest zróżnicowana w zależności od strony budżetu, której dotyczy.

Ustalony poziom wydatków to nieprzekraczalny limit. Poziom wpływów to prognoza. Odpowiedzialność za wadliwe oznaczenie prognozowanych wpływów może mieć miejsce tylko w razie naruszenia przez Ministra Finansów norm sztuki planistycznej. Nieprzekraczalny jest również poziom rocznego deficytu budżetowego.

Front 3

Restrykcje konstytucyjne - nieprzekraczalność poziomu długu publicznego

Back 3

Konstytucyjny limit to 3/5 PKB (czyli 60%).

W FinPublU wprowadzono mechanizmy ostrożnościowe i sanacyjne, które wyznaczały 2 progi - 50% i 55%, po przekroczeniu których RM miała obowiązek sporządzić projekt budżetu państwa na kolejny rok w wersji zrównoważonej oraz zamrozić wszystkie wskaźniki generujące wzrost wydatków budżetowych. Próg 50% został z ustawy usunięty i zastąpiła go tzw. reguła wydatkowa, tj. algorytm ograniczający wzrost wydatków budżetowych w kolejnym roku w oparciu o wskaźnik wzrostu PKB oraz średnioroczną inflację z 8 lat (6 wstecz, roku bieżącego i prognozy kolejnego roku). Reguła wydatkowa w tej wersji ma charakter antycykliczny - umożliwia większy przyrost wydatków w okresie osłabionego wzrostu PKB i mniejszy w okresie wysokiego wzrostu.

Front 4

Restrykcje konstytucyjne - zakaz wprowadzania poprawek powodujących wzrost założonego w projekcie deficytu budżetowego

Back 4

Każda poprawka skutkująca wzrostem wydatków albo nowymi wydatkami musi wskazywać źródła jej pokrycia.

Front 5

Restrykcje konstytucyjne - uwzględnienie wskaźników planu finansowego niektórych organów władzy i administracji publicznej bez możliwości ingerowania w nie

Back 5

Minister Finansów musi uwzględnić w projekcie wskaźniki planu finansowego SN, NSA, TK, Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta, Premiera, NIK, RPO oraz IPN.

Zmiana poziomu dochodów i wydatków w planach finansowych tych jednostek może nastąpić tylko w parlamencie z inicjatywy posłów albo Senatu.

Front 6

Restrykcje konstytucyjne - udzielanie poręczeń i gwarancji przez Skarb Państwa

Back 6

Udzielanie poręczeń i gwarancji może się odbywać jedynie w oparciu o zasady określone w ustawie.

Front 7

Cechy ustawy budżetowej

Back 7

1. Roczny okres obowiązywania

2. Nazwa określona z góry

3. Szczególny tryb uchwalania

4. Szczególny zakres kognicji TK

5. Charakter norm ustawy budżetowej

6. Dwustronny charakter

7. Szczególny tryb wykonywania i kontroli

Front 8

Okres obowiązywania ustawy budżetowej

Back 8

Obowiązuje przez rok. Po tym czasie upoważnienie do dokonywania wydatków wygasa. Niektóre postanowienia ustawy mogą wykraczać czasem obowiązywania poza rok (wydatki niewygasające). Ponadto ustawa budżetowa w każdym czasie stanowi podstawę oceny sposobu wykonania budżetu państwa przez rząd.

Prymat planowania finansowego nad rzeczowym.

Front 9

Nazwa i treść ustawy budżetowej

Back 9

Jest określona z góry. Jedyną zmienną jest rok, na który jest uchwalana. Prawnie zdeterminowana jest także treść ustawy budżetowej. Obowiązuje zakaz obładowywania ustawy, tzn. zamieszczania w niej postanowień niedotyczących gospodarki budżetowej. Zakres przedmiotowy ustawy wynika z Konstytucji, a roczność jej obowiązywania sprzeciwia się modyfikowaniu postanowień ustaw zewnętrznych względem budżetu. Budżet jako akt o charakterze formalnym nie ma na celu kształtowania tytułu dochodów budżetu i rodzajów zadań przybierających postać wydatków.

Front 10

Charakter norm ustawy budżetowej

Back 10

Pomimo uchwalania budżetu w formie ustawy, nie zawiera on norm o charakterze abstrakcyjnym i generalnym. Normy planistyczne są skierowane do podmiotów wykonujących budżet - zindywidualizowanych piastunów organów władzy publicznej. Normy dotyczą także z góry określonych sytuacji adresatów ustawy budżetowej.

Front 11

Charakter ustawy budżetowej

Back 11

Ma charakter dwustronny. Normy strony dochodowej są normami planistycznymi, których charakter wiążący nie jest bezwzględny. Normy strony wydatkowej mają charakter upoważniający, bezwzględnie wiążący w górnych granicach upoważnienia.

Front 12

Szczególny tryb uchwalania

Back 12

Procedura konstytucyjnie zdeterminowana i wykazuje szereg odrębności.

Front 13

Szczególny tryb wykonywania ustawy i kontroli jej wykonywania

Front 14

Szczególny zakres kognicji TK

Back 14

Kognicja TK jest ograniczona do badania trybu uchwalenia ustawy budżetowej i zachowania przez ustawę restrykcji konstytucyjnych. Nie obejmuje kierunku i poziomów wydatkowania środków publicznych na poszczególne zadania.

Front 15

Inicjatywa ustawodawcza

Back 15

Wyłączna inicjatywa ustawodawcza przysługuje Radzie Ministrów.

Front 16

Terminy wniesienia projektu ustawy budżetowej

Back 16

Konstytucja nie precyzuje początkowego terminu - względy planistyczne wykluczają jednak faktyczną możliwość przygotowania projektu przed upływem pierwszej połowy roku. Termin końcowy ustala art. 222 Konstytucji RP - przypada na 30 września każdego roku.

Front 17

Zasada dyskontynuacji a ustawa budżetowa

Back 17

Należy wykluczyć obowiązywanie zasady dyskontynuacji skutkującej wygaśnięciem wszystkich projektów i postępowań niezakończonych w danej kadencji. Zasada ta nie wynika z normy o charakterze konstytucyjnym, nie może więc modyfikować postanowień art. 222 Konstytucji.

Front 18

Minister Finansów i dysponenci części budżetowych w tworzeniu projektu ustawy

Back 18

Największą rolę spełnia Minister Finansów przedkładając Radzie Ministrów założenia do projektu ustawy budżetowej, sporządzone na podstawie przekazanych przez dysponentów części budżetowych materiałów. Materiały takie dysponenci przekazują zgodnie z warunkami technicznymi określonymi w rozporządzeniu zwianym notą budżetową. Po zgłoszeniu uwag do projektu, Minister Finansów przygotowuje projekt finalny, przedstawia go RM, która przyjmuje go jako własną inicjatywę ustawodawczą. RM decyduje o poszczególnych zagadnieniach budżetu i ustawy budżetowej.

Wydatki SN, NSA, TK, Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta, Premiera, NIK, IPN oraz RPO mogą być modyfikowane wyłącznie przez Sejm na etapie prac parlamentarnych nad projektem.

Front 19

Czytania w Sejmie

Back 19

I czytanie: wstępna debata nad projektem, po której przekazuje się go do Komisji Finansów Publicznych. W KFP zgłaszane są poprawki do projektu.

II czytanie: debata plenarna nad projektem.

III czytanie: głosowanie nad projektem ustawy budżetowej.

Front 20

Senat

Back 20

Może zgłosić poprawki albo przyjąć ustawę uchwaloną przez Sejm. Nie może odrzucić w całości.

Poprawki Senatu mogą być odrzucone przez Sejm bezwzględną większością głosów przy kworum 1/2.

Front 21

Prezydent

Back 21

Ma 7 dni na podjęcie decyzji - może ustawę podpisać albo oddać do TK w celu zbadania jej konstytucyjności (TK ma 2 miesiące na rozpoznanie sprawy). Nie ma prawa weta.

Może wykorzystać opóźnienie w toku prac parlamentarnych do skrócenia kadencji Sejmu - jeżeli projekt nie trafi do prezydenta w terminie 4 miesięcy od przedłożenia go Sejmowi przez RM, prezydent może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu (a tym samym Senatu).

Front 22

1 stycznia i nieogłoszona ustawa

Back 22

Jeżeli ustawa budżetowa nie zostanie ogłoszona w Dzienniku Ustaw do 1 stycznia roku budżetowego, wówczas gospodarkę finansową państwa prowadzi się na podstawie przedłożonego przez RM i przyjętego przez Sejm projektu. ALE: stawki należności budżetowych oraz obowiązkowe składki na państwowe fundusze celowe obowiązują w wysokości przyjętej dla poprzedniego roku budżetowego.