Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
36 Cards in this Set
- Front
- Back
|
- czyj opór wzbudziła grecką kolonizacja na zachodzie - założenie Kartaginy - rozstrzygające starcie / strony, kiedy, wynik - Azja mniejsza / kto głównym oponentem na początku i jak skończyła się ta rywalizacja - co później w Azji - next - syn Cyrusa i jego podbój - Dalsza ekspansja imperium perskiego / jakie tereny i kiedy (wschód i zachód), kto - starcie z grekami / gdzie, kiedy, wynik |
- Fenicjan - 814 roku p.n.e. - Syrakuzańczycy pokonali Kartagińczyków, doszło w 480 roku p.n.e. - Grecy wiele wycierpieli od Lidyjczyków, aż wreszcie zawarli porozumienie z królem lidyjskim, Krezusem, któremu składali daniny. Gdy zawarto pokój, proces hellenizacji Lidii uległ dalszemu przyspieszeniu. - W Azji Mniejszej król perski Cyrus pokonał króla Lidii i podporządkował sobie miasta greckie na wybrzeżu i niektórych wyspach Morza Egejskiego - Cyrus podbił Babilonię i obszary rozciągające się pomiędzy Morzem Śródziemnym i Mezopotamią - Kambyzes, podbił Egipt - po dolinę Indusu na wschód i po przyłączone w latach 522 - 486 p.n.e. Trację i Macedonię na zachód - była dziełem Dariusz - Persowie zostali pokonani przez Greków przy ujściu Eurymenonu w 467 p.n.e. |
|
|
- zdobycie Lidii przez Persów / kiedy - mityczna przyczyna konfliktu - ekspansja po podboju bliskiego wschodu - znaczenie powyższego w relacji z grekami / kiedy - reakcja macierzy - finał insurekcji - pierwsza wyprawa odwetowa Persów i jej finał - kolejna wyprawa / co i kiedy udało się osiągnąć, co potem |
- 547 roku p.n.e. - Krezus miał sprowokować wojnę w wyniku orzeczenia wyroczni delfickiej mówiącego, że ruszając przeciw Persji, spowoduje upadek wielkiego mocarstwa; wyrocznia nie precyzowała jednak, którego - Persowie wyprawili się do Europy, zajęli nadbrzeżne miasta sięgając na zachód aż do Macedonii, przeprawili się przez Dunaj do Scytii, gdzie jednak ponieśli porażkę - w pierwszej dekadzie V wieku p.n.e., miasta greckie w Azji Mniejszej, zachęcone niepowodzeniem Dariusza w Scytii, powstały przeciw panowaniu perskiemu. - Miasta Grecji właściwej postanowiły pomóc powstańcom / Ateny i Eretria wysłały do Jonii flotę - zakończyło się klęską - niezwłocznie po stłumieniu buntu miast jońskich Persowie wysłali przeciw Grecji flotę, która rozbiła się o skały u stóp góry Athos - w 490 roku p.n.e., Persowie złupili Eretrię, wkrótce potem jednak pod Maratonem ponieśli z rąk Ateńczyków klęskę |
|
|
- kto objął przywództwo nad grekami po maratonie i jaki był początek organizacyjny powyższego - inwazja kserksesa / kiedy - legendarne starcie - znaczenie tej potyczki - co zrobili Grecy - co dawało Grekom miejsce kluczowej bitwy i rezultat - co next / kiedy I gdzie - co to oznaczało |
- Sparta. Symmachia Spartańska, lokalne przymierze, które miało uchronić Spartę przed koniecznością wysyłania wojsk poza granice państwa, dało początek ogólnonarodowemu przywództwu spartańskiemu - 480 roku p.n.e. - Termopile, śmierć króla Sparty Leonidasa i jego trzystu hoplitów - otworzyła Persom drogę do attyki - Attyka została porzucona przez obrońców którzy wycofali się na Przesmyk Koryncki, flota skupiła się w zatoce Salaminy koło Aten - w wąskiej Cieśninie Salamińskiej król perski nie mógł wykorzystać swej przewagi liczebnej, Flota perska poniosła klęskę - W następnym roku pozostałe w Grecji siły perskie zostały rozbite pod Platejami. Tego samego dnia flota grecka odniosła zwycięstwo nad Persami koło przylądka Mykale u wschodnich wybrzeży Morza Egejskiego - Wojny perskie dobiegły końca |
|
|
- co po Platejach i Mykale - co zrobili spartanie po oddaleniu zagrożenia perskiego - czym to poskutkowało - instytucjonalizacja powyższego, siedziba, cel - co się działo ze składką z upływem czasu - Gdy zagrożenie perskie straciło na znaczeniu co zrobiły niektóre polis + reakcja ateńczyków i przykład - czym stała się ta instytucja i 3 przejawy tego |
- wojny perskie ciągnęły się jeszcze przez 30 lat, stopniowo schodziły na dalszy plan wobec rosnącej rywalizacji Aten Sparty - udali się do domu, aby pilnować swych helotów - rzywództwo wśród państw szykujących się do dalszej wojny z Persami i wyzwolenia pozostałych miast greckich objęły Ateny - Związk Ateńskim / Delijskim / Morskim. siedziba: wyspa Delos, cel: utrzymanie wspólnej floty pod dowództwem Aten - z czasem sprzymierzeni zamiast okrętów zaczęli dostarczać pieniędzy. - niektóre państwa przestały płacić, Ateńczycy zaczęli wymuszać należności. Siłą odpowiedzieli także na próby wystąpienia ze Związku podjęte na przykład przez Naksos. - ateńskie imperium. Wspólny skarbiec przeniesiono do Aten, a pieniądze pochodzące ze składek wykorzystywano na potrzeby miasta. Ateńczycy zakładali garnizony w państwach należących do Związku i przyznali ich obywatelom prawo do apelacji od wyroku lokalnych sądów do ateńskiego Zgromadzenia Ludowego |
|
|
- pokój z Persja - co ze związkiem ateńskim - początkową redakcja Sparty na powstanie związku morskiego - bunt przeciw atenom / 4 przyczyny - Kiedy, pod czyim przywództwem, trwanie i zakończenie |
- 449 roku p.n.e. - stracił rację bytu, ale bynajmniej nie został rozwiązany - zadowolenie, zdejmowało z niej odpowiedzialność za los państw greckich - interwencje w wewnętrzne sprawy sojuszników, bogatsi obywatele przeciwni byli płaceniu składek, Ateny będące potęgą kupiecką zagrażały innemu miastu żyjącemu z handlu - Koryntowi, ofiarą ateńskiej agresji stali się Beoci. - w 460 roku p.n.e. koalicji państw greckich pod przywództwem Sparty, Po piętnastu latach niezbyt zaciekłych walk zawarto wątpliwy pokój |
|
|
Wojna peloponeska - trwanie - strona spartańska / sojusznicy i profil geograficzny - strona ateńska / profil geograficzny sojuszu - strategia obrana przez spartę - strategia obrana przez Ateny + autor |
- z przerwami przez 27 lat do 404 roku p.n.e. - Symmachia Spartańska z Beocją, Macedonią i Koryntem, jako głównymi sprzymierzeńcami Sparty; w ich rękach znajdował się Peloponez wraz z pasmem lądu oddzielającym Ateny od reszty Grecji - Sprzymierzeńcy Aten byli rozproszeni po wybrzeżach i wyspach Morza Egejskiego i Jonii na obszarze zdominowanym przez Ateny od czasu utworzenia Związku Morskiego - okupacja Attyk i wymuszenie w ten sposób kapitulacji Aten - Ateńczycy słabsi na lądzie, ale z lepszą flotą. Plan Peryklesa zakładał poddanie nieurodzajnej Attyki, która i tak nie mogła wyżywić swoich mieszkańców, i skupienie ludności w obwarowanym mieście, połączonym murami o długości około 7,5 kilometra i szerokości blisko 200 metrów z portem w Pireusie, który mógł stanowić bazę wypadową dla floty, która była w stanie atakować przeciwnika i zaopatrywać Ateny w zboże.
|
|
|
Wojna peloponeska cd - co nie w pełni pykło z planem peryklesa - skutek implementacji tego planu i do czego to doprowadziło - Aby ruszyć z martwego punktu, Ateńczycy postanowili.. + co pobrano za target - why - Kiedy zorganizowano wyprawę ma Sycylię i czym poskutkowało jej fiasko i co było tego powodem - z kim sprzymierzyła się Sparta i ma jakich warunkach - na co pozwolił ten sojusz - co się dalej działo / 5 - skutki dla obu stron |
- W 429 p.n.e. / zaraza w Atenach, jej ofiarą padł m.in. Perykles, po jego śmierci zabrakło uzdolnionego przywódcy - impas w pierwszej dekadzie wojny. W 421 krótkotrwały pokój - uderzyć na oddalony cel - Syrakuzy - odcięcie dostaw sycylijskiego zboża; łupy, które pozwoliłyby rozbudować flotę i zdobyć przewagę; perspektywa pokonania Kartaginy i dominacji nad zachodnią część Morza Śródziemnego - 415-413 p.n.e.; rozstrzygnęło losy wojny: utrata połowy armii i floty. Wewnętrzne niepokoje. Krystalizacja sojuszu przeciw Atenom - z Persami. pomoc za uznanie roszczeń Persji do Jonii - zgromadzić flotę, która wspierała państwa walczące z Atenami - Kolejne klęski osłabiły morale Ateńczyków. W 411 p.n.e. próba przywrócenia oligarchii, po niej nastąpiły dalsze katastrofy, utrata przechwyconej przez Peloponezyjczyków floty i wreszcie blokada miasta. Głód => kapitulacja w 404 roku p.n.e. - straty, których nigdy nie zdołali już odrobić |
|
|
Wojna peloponeska cd 2 - co się stało z fortyfikacjami Aten po przegranej - Ateński historyk który brał udział w wojnie peloponeskiej i opisał jej dziej + Kiedy - czego skutkiem było to co się działo po zakończeniu wojny - co nastąpiło bezpośrednio po wojnie + czego próbował nowy hegemon i jak to się skończyło - do czego doprowadziło powyższe - reakcja Sparty i presji / kiedy - skutek wizerunkowy |
- Obwarowania Aten i Pireusu i łączące je mury zostały zburzone - Tukidydes (460-400 p.n.e.) - materialnye i psychologiczne spustoszenia po wojnie - krótkotrwała hegemonia Sparty, która usiłowała zapobiec wyegzekwowaniu przez Persów warunków przymierza ale bez powodzenia. - wojna z Persją przyniosła odrodzenie Aten i odbudowę Murów - aby zapobiec restauracji potęgi aten, Sparta i Persja w 387 p.n.e. podpisały pokój zawierający gwarancje dla państw greckich, lecz nie chroniły miast w Azji Mniejszej, te powróciły pod panowanie perskie - Wkrótce Sparta była równie znienawidzona, jak poprzednio Ateny |
|
|
Wojna peloponeska cd 3 - kto objął przywództwo sojuszu przeciw sparcie - bitwa którą zdefiniowała dalszy bieg wydarzeń - dwie praktyczne konsekwencje tej bitwy + data jednej z nich - który wiek określamy mianem Grecji klasycznej / zdarzenia rozgrniczające - posągi młodych kobiet i mężczyzn / nazwy - jońska świątynia na ateńskim Akropolu / nazwa i jej pochodzenie Podstawowe instytucje i zasady działania ateńskiej demokracji - Zgromadzenie Ludowe: nazwa, ocb, częstotliwość spotkań - kim byli obywatele - rada starszych: nazwa, kto tworzył + jak wybierani - 3 kompetencje rady |
- Teby - W 371 roku p.n.e. armia spartańska pobita została pod Leuktrami - utworzenie skierowanego przeciw Sparcie związku arkadyjskiego i odzyskanie w 369 roku p.n.e. niezależności przez Messenię - V p.n.e. / wojny perskie i powstanie nowego imperium macedońskiego - kora, kuros - Erechtejon (pierwotnie był tu grobowiec króla Erechteusza) - Eklezja, zgromadzenie wszystkich obywateli podejmujące decyzje w sprawach o zasadniczym znaczeniu, ~40/rok - jedynie urodzeni w rodzinach ateńskich wolni mężczyźni, którzy ukończyli 18 lat - Bule; 500 obywateli powyżej 30 lat, posiadających doświadczenie polityczne, wybieranych drogą losowania; - przygotowywała materiały, nad którymi miało obradować Zgromadzenie Ludowe + administracją miasta i polityką zagraniczną |
|
|
Podstawowe instytucje i zasady działania ateńskiej demokracji cd - struktura wewnętrzna Bule - Urzędnicy dowodzący armią i flotą, oraz podejmujący decyzje w sprawach wojny i pokoju / nazwa - kadencja urzędnika + przykład - Trybunał Ludowy / nazwa, skład + wybór + kadencja, - banicja / nazwa, ocb i czas,, na czym wypisywano imię poddanej tej procedurze w głosowaniu - Arystoteles / za co współobywatele z Aten go skazali na śmierć |
- Bule dzieliła się na 10 zespołów (prytanie) które pełniły obowiązki na zmianę przez okrągły rok; ich członków nazywano prytanami - strategowie - były jednoroczne, nie było ograniczeń przeszkadzających ich wielokrotnemu obejmowaniu. Na przykład Perykles sprawował urząd przez 30 lat - Dikasterion; 6000 sędziów, wybieranych corocznie drogą losowania spośród kandydatów, którzy ukończyli 30 lat - Ostracyzm, 10 lat wygnania z Aten, Gliniane skorupy / ostraki - obraził wierzenia religijne państwa i został za to skazany przez współobywateli na śmierć |
|
|
- Hipokrates / narodziny kiedy i gdzie - czują edukacją m.in. zajmował się Arystoteles - ojciec historii / imię, z jakiego miasta, narodziny - 2 postać kluczową dla historiografii, jaki postęp względem poprzednika - z czego wywodzi się grecka tragedią - najsłynniejsi dramaturdzy - najważniejszy komediopisarz i jego następca + który wiek - poeta uważany na ogół za pierwszego poetę greckiego ery postepickiej + który wiek - kto i kiedy wprowadził na scenę pierwszego aktora do tragedii |
- ~ 460 p.n.e. na wyspie Kos - Aleksandra wielkiego - Herodot z halikarnasu 484 p.n.e. - tukidydes, krytyczne podejście do zbieranego materiału - Pierwotną postać dramatu greckiego stanowił dytyramb, chóralna pieśń z towarzyszeniem tańca, wykonywana podczas świąt ku czci Dionizosa - Ajschylos, Sofokles i Eurypides - Arystofanes w V wieku p.n.e., w następnym stuleciu Menander - Hezjod, żyjący przypuszczalnie pod koniec VIII wieku p.n.e. - W 535 roku p.n.e. Tespis |
|
|
- elewacje greckich świątyń wykonane są z reguły w jednym z dwóch głównych porządków - w jakim porządku wykonano partenon - Kiedy Egipt uzyskał niezależność od Persji Filip II Macedoński - Kiedy został regentem - jaką formacja stanowiła o sile macedońskiej armii - co dodał do niej Filip i skąd inspiracja - jak to zaimplementował - do czego w pierwszej kolejności Filip wykorzystał stworzoną siłę militarną |
- doryckim lub jońskim - doryckim - 404 roku p.n.e. - 359 p.n.e. - ciężka konnica - wzmocnił ją o ciężkozbrojną piechotę, której zalety poznał w młodości jako zakładnik w Tebach. - Taktyka hoplitów stała się podstawą dla utworzenia nowej formacji. Była nią falanga, złożona z uformowanych w szesnaście rzędów piechurów uzbrojonych we włócznie niemal dwukrotnie dłuższe od używanych przez hoplitów. - dla zjednoczenia Macedonii. W ciągu kilku lat pozbył się nieletniego następcy tronu, w imieniu którego sprawował władzę, zapewniając sobie godność królewską |
|
|
Filip II macedoński cd - gdzie skierował swój wzrok po przejęciu władzy królewskiej, co to oznaczało - pierwsze podboje "w kierunku greckim" /4 - Kolejna ofiarą podbojów macedońskich + kontekst Aten - wojny państw greckich przeciw Macedonii / kiedy - stan posiadania Filipa po ich zakończeniu |
- południe i północny wschód, Macedonia prędzej lub później zagrozi interesom i pozycji Aten - sprzymierzeńcy Aten na Rodos, Kos, Chios i w Bizancjum przeszli na stronę Filipa. - Fokida, którą Ateny pchnęły do wojny przeciw Filipowi, lecz której nie udzieliły skutecznego wsparcia - 355-346 p.n.e. - Filip był panem nie tylko Tesalii, lecz także usadowił się w środkowej Grecji i panował nad Termopilami. |
|
|
Świat hellenistyczny - chronologia / 6 |
- 359-336 p.n.e. Panowanie Filipa II, króla Macedonii. - 336 323 p.n.e. Panowanie Aleksandra Wielkiego. - 315-301 p.n.e. Podział imperium Aleksandra Wielkiego. - 148-145 p.n.e. Macedonia i Grecja zostają przyłączone do Rzymu . - 88 - 64 p.n.e. Rzym opanowuje Azję mniejszą. - 30 p.n.e. Egipt, ostatnie z królestw hellenistycznych, zostaje przyłączony do Rzymu.
|
|
|
Panhelleńskie działania Filipa II - co miało leżeć u podstaw wspólnego zorganizowania się hellenów - instytucja której podstawą była ta idea + Kiedy + skład - kto przewodniczącym i zarazem naczelnym wodzem - charakter tej organizacji - jaki tryumf zmusił Greków do uznania przywództwa Filipa w wyprawie przeciw Persji |
- ogólnohelleńska krucjatę w celu wyzwolenia greckich miast w Azji Mniejszej. - w 337 roku p.n.e. powstaje Związek Koryncki, skupiającego wszystkie większe państwa greckie prócz Sparty - Filip - przypominał nieco wcześniejszy Związek Ateński. Niezależność uczestniczących w nim państw była tylko pozorna - jego zwycięstwo nad Atenami i Tebami w 338 roku p.n.e |
|
|
Armia macedońska - jak się kształtowała przed Filipem - zmiany Filipa / 3 + nazwa włóczni i jej długość - falanga / ocb Aleksander / kiedy nagrodzony - podejście do Greków - co na to Grecy - Ateny po śmierci Aleksandra i czym się to skończyło bezpośrednio i w kontekście organizacji politycznej (data dla drugiego) |
- główną siłę stanowiła wcześniej konnica, złożonaz przedstawicieli arystokracji - zwiększył liczebność piechoty, wyposażył żołnierzy we włócznie (sarissa: 6 metrów), wprowadził falangę, - szyk bojowy składający się z 16 rzędów żołnierzy, żołnierze z pierwszych pięciu szeregów opuszczali włócznie - 356 roku p.n.e. - Podobnie jak Filip, Aleksander starał się zjednać sobie Greków, pozostawiając im w zamian za poparcie dla swej polityki zagranicznej pewien zakres swobód wewnętrznych - Nigdy nie spotkało się to z pełną akceptacją Greków, a przede wszystkim Ateńczyków - Ateny podjęły próbę zorganizowania koalicji antymacedońskiej. Skutki były katastrofalne. Częścią ceny, którą zapłaciły za klęskę, było zastąpienie demokracji w Atenach oligarchią (322 p.n.e.). Demostenes uciekł na przybrzeżną wyspę i schronił się w świątyni Posejdona. Kiedy przybyli po niego Macedończycy, popełnił samobójstwo zażywając truciznę. Od tej pory władzę na Peloponezie sprawował macedoński namiestnik. |
|
|
Aleksander cd - kiedy Aleksander przeprawił się przez dardanele do Azji - Legenda mówi, że wkroczywszy do Azji... co zrobił - bitwa w której pokonał Persów - W toku dalszej kampanii podbił... - co nastąpiło później w Egipcie i co później - co dalej - dalszy ciąg wydrzeć |
- W 334 roku p.n.e. - przeciął węzeł gordyjski - w bitwie pod Issos - Syrię, zniszczył po drodze Tyr i zdobył Egipt - W Egipcie udał się na pustynię, odwiedził wyrocznię w Oazie Siwa, a następnie powrócił do Azji, gdzie w 331 roku p.n.e. odniósł kolejne, decydujące zwycięstwo nad Dariuszem - Zdobył i spalił Persepolis, po czym ogłoszony został władcą Persji. - W następnym roku Dariusz zginął z ręki jednego z własnych satrapów. Aleksander ruszył ścigając Persów w górach Afganistanu, przekroczył Indus, stamtąd zawrócił, ponieważ jego żołnierze nie chcieli iść dalej |
|
|
- jak Aleksander zażegnał kryzys wywołany przyjęciem wschodnich zwyczajów - czy Aleksander zostawił następcę i znaczenie tego - co wobec powyższego przypadło na pełnej sile - czym to się zakończyło + kto stał na czele nowych tworów |
- "zaślubiny Wschodu i Zachodu": biorąc za żonę córkę Dariusza (była ona jego drugą żoną, pierwszą została baktryjska księżniczka Roksana) i wydając ucztę pojednania, podczas której 9000 jego żołnierzy poślubiło Azjatki - nim przyszedł na świat syn Aleksandra i Roksany, Roksana zamordowała drugą żonę Aleksandra, więc po śmierci jej i jej syna znikła ostatnia nadzieja na utrzymanie jednego ośrodka władzy - Dowódcy armii przystąpili do walki o uchwycenie i utrzymanie zdobyczy, a rozpad imperium rozpoczął się - okres wojen zakończył się uznaniem przez wszystkich pretendentów niemożności utrzymania imperium. Jego miejsce zajęło w końcu kilka wielkich dziedzicznych monarchią. Ich założycielami byli zwycięscy dowódcy wojskowi, diadochowie, czyli "sukcesorzy" |
|
|
Państwa Hellenistyczne - kto objął władzę w Egipcie - straty w Azji - co z resztą Azji / stolica, obszar, diadoch - dalsze losy tego tworu / 3 + dynastia 1. nowego tworu |
- Ptolemeusz Soter - W Azji wymknęły się z rąk następców Aleksandra Indie i część Afganistanu, którą w zamian za pomoc wojskową otrzymali władcy Indii - około 300 roku p.n.e. na tych terenach rozciągało się ogromne królestwo ze stolicą w Antiochii, sięgające od Afganistanu po Syrię. Tym wielkim państwem władali potomkowie kolejnego z wielkich dowódców Aleksandra - Macedończyka Seleukosa - Na początku III wieku p.n.e. państwo to uległo częściowemurozpadowi pod naporem Celtów. Powstałym w wyniku rozpadu królestwem Pergamonu rządziła dynastia Attalidów, którzy zdołali odeprzeć Celtów. Reszta utrzymała się w rękach Seleukidów, choć w 225 roku p.n.e. uszczuplona została o Baktrię, gdzie utworzyli królestwo greccy potomkowie żołnierzy Aleksandra. |
|
|
Państwa Hellenistyczne cd - Macedonia / jaka dynastia - główne dążenia i obszary rywalizacji - insurekcja / kto, kiedy i skutek - okres względnej równowagi między królestwami postaleksandryjskimi - znaczenie tego okresu - czym zaabsorbowane - finał jaki spotkał te państwa |
- Antygonidów - usiłowała utrzymać władzę nad państwami greckimi, zmagając się na Morzu Egejskim z flotą Ptolemeuszy, a w Azji Mniejszej z wojskami Seleukidów - W 265 roku p.n.e. Ateny po raz kolejny podjęły walkę o niepodległość i po raz kolejny ją przegrały. - przez około 60 lat po roku 280 p.n.e. - pokój, dzięki któremu możliwa była ekspansja kultury greckiej - tym, co działo się we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i w Azji, nie interesując się - poza mieszkańcami Grecji i Macedonii - wydarzeniami na zachodzie - Do końca II wieku p.n.e. wszyskie one popadły w zależność od państwa rzymskiego lub imperium Partów |
|
|
Epoka hellenistyczna / ramy - przewartościowania geograficzne tej epoki - Głównymi ośrodkami hellenizmu były... - grecki Bóg medycyny - proces przyjmowania norm hellenistycznych przez wschód / jak byśmy dzisiaj określili |
- rozpoczyna się po śmierci Aleksandra, kończy wraz z rzymskim podbojem Azji Mniejszej w II i I wieku p.n.e. - punkt ciężkości popkultury hellenistycznej po raz pierwszy znalazł się poza granicami Grecji właściwej - nowo zakładane miasta i kolonie greckie, takie jak Pergamon - Asklepios - okcydentalizacja |
|
|
Archimedes / kiedy - prawo archimedesa ocb - jak zginął - kto jako pierwszy dokonał pomiaru ziemi - Grek epoki hellenistycznej, który posunął się do twierdzenia, że Ziemia kręci się wokół Słońca - "Soter", przydomek Ptolemeusza, oznaczał... - przewartościowania polityczne epoki hellenistycznej - jak to się odbiło na trendach intelektualnych - król Partii (kiedy) który odebrał Seleukidom Iran i ustanowił na Eufracie granicę z hellenistycznym królestwem |
- ok. 287-212 p.n.e. - ciało zanurzone w wodzie traci pozornie na wadze tyle, ile waży woda wyparta przez to ciało - z rąk rzymskiego żołnierza podczas oblężenia Syrakuz - eratostenes z Aleksandrii - Arystarch z Samos - "Zbawcę" - erozja instytucji obywatelskiego polis na rzecz inkorporacji monarszych tradycji politycznych wschodu i umocowaniu władzy w wierzeniach dot. boskości władcy - dociekania filozoficzne kierowały się przede wszystkim ku sprawom jednostki (np. Epikureizm), odwracając się od społeczeństwa / państwa - Mitrydates, 171-138 p.n.e. |
|
|
Siedem cudów świata starożytnego.
|
Posąg Zeusa w Olimpii. Świątynia artemidy w Efezie. Małzoleum w Halikarnasie. Kolos Rodyjski. Latarnia Faros w Aleksandrii. Piramidy w Gizie. Wiszące Ogrody Babilonu. |
|
|
Partowie - geneza tego państwa - położenie i jego znaczenie - kiedy + kto i w jakich okolicznościach utworzył imperium partyjskie - młodszy z nich - zasięg terytorialny w chwili jego śmierci - losy partii po jego śmierci - co to oznaczało dla seleukidów - granice - Mitrydates II / dynastia |
- usamodzielnienie się jednego z satrapów - teren na południowy wschód od Morza Kaspijskiego, leżał na prowadzącym do Azji Centralnej i Chin Szlaku Jedwabnym - W II wieku p.n.e., kiedy monarchia Seleukidów pogrążyła się w sporach, dwóch braci - Mitrydatesa I - od Baktrii na wschodzie po Babilonię na zachodzie - rozwój Partii uległ zahamowaniu, lecz Mitrydates II, odzyskał utracone ziemie + poszerzył granice państwa. - Władza Seleukidów ograniczona została do obszaru Syrii. - Wina zachodzie wzdłuż Eufratu, na wschodzie Partowie nawiązali stosunki dyplomatyczne z władcami Chin - dynastia Arsacydów |
|
|
- Syrakuzy po raz pierwszy obroniły Sycylię przed zakusami Kartagińczyków w - kiedy Rzymianie opanowali Półwysep Apeniński RZYM - data wskazywania jako ta na którą przypada założenie ich stolicy i przez kogo - czy istnieje konsensus naukowy co do okresu na który przypada ukonstytuowanie się etrusków i na temat tego skąd przybyli i co w tym kontekście jest pewne - od kogo etruskowie przejęli umiejętność wytwarzania żelaza i skąd ta nazwa - prawdopodobna organizacja polityczną etruii - kiedy etruskowie zainstalowali się w Rzymie i kto zamieszkiwali wówczas ta lokalizację - co się później dzieje z Rzymem - jak kształtowała się do tej chwili organizacja polityczna R i kiedy / co to zakończyło - co umożliwiło latynom bunt - ślady etrusków w rzymskiej cywilizacji /5 |
- 480 p.n.e. - w połowie III wieku p.n.e. - 753 p.n.e. przez Romulusa - nie; nie byli oryginalnymi mieszkańcami Italii i niezależnie od tego kiedy i skąd przybyli to półwysep apeniński był już wtedy zamieszany przez tygiel plemion - lud villanova, od stanowiska archeologicznego w pobliżu Bolonii - luźna federacja miast rządzonych przez królów - VI wiek p.n.e., latynowie, lud z kampanii - pod koniec VI p.n.e. R uniezależnia się od E w ramach buntu miast latynów przeciw okupantom - monarchia; ostatni król, wg. tradycji miał być wygnany w 509 p.n.e. - nadwyrężnie siły etruii przez rywalizację z Magna Graecia - pomost do kontaktu z cywilizacją grecką + organizacja wojskową oparta o centurie + zawody gladiatorów + instytucje triumfu + wróżby z wnętrzności ofiar |
|
|
RZYM CD / instytucje polityczne cz 1 - spqr / rozwiń - dwie siły sprawcze będące głównym motorem zmian zachodzących w organizacji politycznej R w czasach republiki - co określało początkową dynamikę polityki wewnętrznej w R - kto teoretycznie suwerenem i jak to realizowano - instytucja do której należała zasadnicza część sprawowania władzy oraz jej kompetencje - w czym zazwyczaj znajdowały swój wyraz najistotniejsze kwestie polityczne dla R - kiedy ustanowiono senat, telos, skład |
- senat i lud rzymski - erozja instytucji republiki które stopniowo przestawały spełniać swoje funkcje w zmieniających się realiach społecznych i politycznych + ekspansja - rozwiązania instytucjonalne mające przeciwdziałać powrotowi monarchii - lud; partycypacja we władzy przez osobiste uczestnictwo w skomplikowanej sieci zgromadzeń - senat; prawodawstwo + nadzór nad wykonywaniem swoich zadań przez urzędników realizujących władze wykonawczą i sądowniczą - w napięciach generowanych przez różnicę zdań lud vs senat - ok 300 p.n.e., reprezentacja klasy rządzącej, amalgat patrycjuszowskich rodów których korzenie sięgały czasów przedrepublikańskich i najzamożniejszych z plebejuszy |
|
|
RZYM CD / instytucje polityczne cz 2 - czym faktycznie był senat + kadencja - jaka grupa stanowiła rdzeń senatu - 2 konsuli / geneza, kadencja - wymóg doświadczenia - kwestor / ilość, kim się automatycznie stawali, częstotliwość - struktura ekonomiczna społeczeństwa rzymskiego / 4 |
- organ władzy oligarchicznej której skład osobowy odnawiał się co 5 lat z wyborami (choć niektórzy nie podlegali tej procedurze wymiany) - grupa szlacheckich rodzin, których korzenie mogły być plebejskie ale wśród przodków znajdowali się Ci którzy zajmowali najważniejsze stanowisko w R / konsula - zastąpił króla pod koniec VI wieku p.n.e., 1 rok - przed objęciem pozycji konsula konieczne było odbycie kadencji na wybieralnych stanowiskach podlegających konsulowi jako kwestor i pretor - co roku wybieranych 20, członkami senatu - ludzie zdolni sami zakupić sprzęt niezbędny do pełnienia służby wojskowej; Ci których jedynym wkładem było to że się rozmnażali (proletarii); nie posiadający własności ani rodzin; niewolnicy |
|
|
- stała tendencja właściwa dla struktury społecznej Rzymu + kiedy zdecydowanie przybrała na sile - druga tendencja którą pojawiła się wraz z coraz silniej postępującą ekspansja Rzymu - trzy instytucjonalne ograniczenia władzy arystokracji na rzesz plebsu - trybuni ludowi / ilu, wybór, kompetencje |
- pauperyzacja plebejuszy wcześniej zachowujących częściową niezależność dzięki posiadaniu ziemi i jednoczesny wzrost relatywnej zamożności nowej arystokracji dzięki partycypacji w zyskach z podbojów; III i II w. p.n.e. - wraz z przyznawaniem kolejnym sojusznikom praw obywatelskich, następuje wzrost liczebności jednostek objętych prawami obywatelskim z jednoczesnym stopniowym rozmywaniem się zdolności obywateli jako klasy do wywierania realnego wpływu na przebieg zdarzeń - od 366 p.n.e. jeden z konsuli musiał być plebejuszem; od 287 p.n.e. decyzje zgromadzenia plebejuszy miały moc wiążącego prawa; 10 wybieralnych trybunów ludowych - 10, powszechne głosowanie; inicjalizacja / wetowanie inicjatyw ustawodawczych oraz przyjmowanie skarg plebsu na realizację ich prerogatyw przez oficjeli państwowych |
|
|
Wczesna ekspansja Rzymu - pierwsze kroki / ocb, kiedy - co dalej i późniejsze reperkusje - jak potrzebowała się wówczas z grubsza polityka Rzymu wobec podbitych nacji / 5 - skutek dla układu sił w regionie wczesnej ekspansji Rzymu |
- V w. p.n.e. prawie w całości skonsumowany na podporządkowywanie sobie sąsiadów w wyniku czego obszar panowania uległ podwojeniu - podporządkowanie pozostałych państw związku latyńskiego; rewolta niektórych z tych państw w połowie IV w p.n.e. i zmuszenie ich do podporządkowania się na sztywniejszych warunkach - autonomia w sprawach wewnętrznych; podporządkowanie polityce zagranicznej Rzymu; dostarcza nie kontyngentu do rzymskiej armii; opieranie na dotychczas dominujących grupach w podbitych społecznościach; możliwość uzyskania obywatelstwa po przeprowadzce do Rzymu - zastąpienie hegemoni etrusków w centralnej Italii, najbogatszym rejonie na półwyspie, dominacją Rzymu |
|
|
Wczesna ekspansja Rzymu cd - organizacja armii republiki w kontekście pozyskiwania "siły roboczej" - kto był zobligowany i w jakim wymiarze do partycypacji - jednostki organizacyjne armii rzymskiej i ich liczebność + z jakiej początkowo formacji i uzbrojenia korzystało - co udało się osiągnąć dzięki zastosowaniu powyższych rozwiązań + wyjątek - ostatni etap ekspansji okresu formującego / kiedy, kto pobity, gdzie |
- przymusowy pobór - każdy mężczyzna posiadający własność na wezwanie miał obowiązek odbyć służbę w wymiarze 16 lat dla piechoty i 10 dla kawalerii - legiony liczące po 5000 żołnierzy, zorganizowane w sztywne falangi uzbrojene w długie włócznie / piki - podporządkowanie sobie sąsiadów Rzymu i powstrzymanie serii najazdów galów w IV w p.n.e. (choć w 390 r. p.n.e. udało im się złupić Rzym) - podbój samnitów zamieszkujących abruzje pod koniec IV p.n.e. |
|
|
- z kim "twarzą w twarz" stanął Rzym po podboju samnitów - kiedy i kogo na pomoc wezwali oponenci Rzymu - czas trwania jego kampanii przeciw Rzymowi i Kartaginie i przebieg + co potem - wojny punickie / ile, które z nich wykazały wyższość jednego z oponentów - 1. wojna punicka / czas; co nowego dla Rzymu w tym konflikcie; zdobycze R; jaka zmiana układu sił w wyniku tej wojny; jeden że znaczących skutków tej wojny + kiedy - 2. wojna punicka / czas; jej relatywny rozmach; why największy teatr działań; co zainicjowało konflikt; - słynny epizod tej wojny - 2 viktorie H i układ sił w tych bitwach |
- z Magna Graecia, którego najważniejszym miastem były Syrakuzy - w III wieku p.n.e., władcę Epiru (Grecji kontynentalna), Pyrrusa - 280 / 275 r. p.n.e., odnosił jedynie kosztowne zwycięstwa, nie był w stanie zatrzymać rzymskiego zagrożenia a później niezależnie od swojej woli został wciągnięty w wojny punickie - trzy, dwie pierwsze - 264 / 241 r. p.n.e.; pierwszy raz prowadzenie wojny morskiej na szerszą skalę; Sardynia, Korsyka i zachodnia Sycylia; syrakuzy porzucają sojusz z K; 227 r. p.n.e. Sardynia i zachodnia Sycylia zagrają się pierwsza prowincją Rzymu - 218 / 201 r. p.n.e.; największa z 3; w chwili rozpoczęcia K ustanowili się w Hiszpanii; generał K Hannibal złupił jedno z greckich miast znajdujących się pod protekcją R; - marsz Hannibala z nowej Kartaginy (Hiszpania), przez Alpy do Italii; - bitwa nad jeziorem Trazymeńskim (217), bitwa pod Kannami (216); dwukrotna przewaga rzymian |
|
|
2. Wojna punicka cd - znaczenie zwycięstwa nad jeziorem Trazymeńskim i pod Kannami dla układu sił w Italii- why udało się przetrwać R ten okres / 2- dalsze poczynania R / 2 - zdobycie nowej Kartaginy przez R - 3 kolejne wydarzenia + daty dla dwóch - znaczenie ostatniej bitwy - jak skończył H - co z syrakuzami - nowy nabytek terytorialny wyniesiony z wojny przez R |
- R zachował kontrolę nad centralną I, ale południe przeszło na stronę K- H nie miał wystarczających sił by oblegać R, H operował na coraz silniej ogołoconych terenach wiejskich- zniszczenie zbuntowanego sojusznika / Kapui której H nie przyszedł na odsiecz i podjęcie śmiałej decyzji o uderzeniu na K na jej własnych ziemiach, szczególnie w Hiszpanii - 209 p.n.e. - 207 p.n.e. / pobicie brata H idącego z odsieczą; przeniesienie rzymskiej ofensywy do Afryki za czym zmuszony był podążyć H; porażka H w bitwie pod Zamą (202 p.n.e.) kończące wojnę - zdecydowała o przyszłości danego regionu morza śródziemnego - uciekając przed zemstą R na dwór seleukidów - utraciły swą niezależność jako ostatnie greckie miasto na Sycylii jako karę za sprzymierzenie się z K w czasie wojny - południową Hiszpania gdzie utworzono nowa prowincję |
|
|
- do czego drogę utorowała 2 wojna punicka - od kiedy R był dopuszczony do uczestnictwa w igrzyskach panhelleńskich + ich nazwa i znaczenie powyższego - zmiana mentalności spowodowana zdobyczami uzyskanymi w wyniku wojen punickich - conquest and reduction of Macedón to a province / kiedy - utworzenie prowincji 'Azja' - 3. wojna punicka / kiedy i czym zwieńczone |
- do ekspansji na wschód - 228 p.n.e., igrzyska istmijskie, uznanie R jako części cywilizowanego świata helleńskiego - pojawienie się świadomości jakie korzyści przynosi imperium / eksploatacja peryferii przez centrum - 148 pne - the establishment of the new province of Asia in 133 BC - 149-146 pne; zniszczenie Kartaginy |
|
|
- basic units of the Roman empire + kto zarządzał i jaka kadencja, kto podległy, przez kogo wybierani - Empire inevitably had political consequences at home / 5 - pierwsza konsolidacja prawa zwyczajowego rzymskiego / nazwa, kiedy |
- prowincja, gubernator z uprawnieniami prokonsula z formalnie roczna kadencją, podległy my poborca podatkowy, wybierani przez senat - it made it even more difficult to ensure popular participation (of poor citizens) in government; Prolonged warfare reinforced the day-to-day power of the Senate; coraz silniejsza pokusa nadużyć przez generałów i gubernatorów wraz z rozrostem imperium; ciągle wojny i rebelię utrudniały faktyczną realizację zasady jednoroczności kadencji urzędniczej / problem lojalności wobec generała vs wobec spqr; dalsza hellenizacjia wraz z bezpośrednim kontaktem; - prawo dwunastu tablic, ~450 pne |
|
|
- Ironically, the counterpoint of this continuing and apparently irresistible success abroad was... - najistotniejszy problem - dwa główne powody pierwszego - znaczenie drugiej wojny punickiej dla pauperyzacji rolników / 3 powody i skutek / 3 kroki |
- growing strife at home - restriction of access to office to members of the ruling class - gradual impoverishment of the Italian peasant + przeobrażenia struktury rzymskiej armii - absencja walczących rolników + zniszczenia w południowej Italii + ci który wzbogacili się na imperial enterprise inwestowali w ziemię -> koncentracja ziemi w olbrzymich gospodarstwach na których pracowali niewolnicy których dostarczała wojna -> migracja do miast -> powstanie rzeszy ludzi bez dobytku a z prawem do głosowania, których można zastraszyć kupić |
|
|
- przeobrażenia rzymskiej armii wraz z rozrostem stanu posiadania po winach punickich / ogólny kierunek zmian + czemu - zmiana prawna / formalna która była odzwierciedleniem tego trendu: kiedy, jaka, kto - co jeszcze wprowadził Mariusz - skutek uboczny tych zmian - przekroczenie Rubikonu przez Cezara - kogo senat do pokonania Cezara oskarżonego o zdradę i co ów jegomość zrobił na początku - co dalej / 7 + kiedy ostatnie z powyższych - jaki tytuł i w jaki sposób otrzymaj Cezar - reforma C która przeżyła Rzym; śmierć C |
- profesjonalizacja; nie możliwym było już polegać wyłącznie na żołnierzach walczących kiedy moja się oderwać od pracy na roli - 107 r. p.n.e; zniesienie kwalifikacji dotyczącej własności dla służby wojskowej; konsul Mariusz - orły legionów - silna armia się narzędziem politycznym w rękach ambitnych dowódców - 49 r p.n.e. - Pompejusza; ze względu na brak armii wycofał się z większością senatorów za Adriatyk żeby zebrać wojska - C pokonuje w Hiszpanii 7 legionów wiernych P; pogoń za P; P zamordowany w Egipcie; Kleopatra; powrót do Rzymu; wyprawa do Afryki przeciw rzymskiej armii przeciwnej C; wypad do Hiszpanii i pokonanie syna P w 45 r p.n.e. - w głosowaniu wybrano go dożywotnio dyktatorem - kalendarz juliański; 15 III 44 r p.n.e |
