Sjúkdómar Í Ristli

Front 1

Hver er algengasta vefjagerð colorectal krabbameins og hvaða vefjagerðir geta einnig myndast?

Back 1

Adenocarcinoma er algengast. Getur einnig verið lymphoma, carcinoid æxli eða Kaposi´s sarcoma

Front 2

Hvað er besta skimunarprófið fyrir krabbameins í endþarmi og ristli?

Back 2

Ristilspeglun. Getur verið notað til greiningar og meðferðar (biopsy og polypectomy). Hefur hæsta næmið og mesta sértækið.

Front 3

Hvaða notagildi hefur æxlisvísirinn CEA (carcinoembryonic antigen) í meðferð colorectal krabbameins?

Back 3

Ekki gott skimunartól en er gagnlegt til að nota í eftirfylgd. Sjúklingar með >5 ng/mL af CEA hafa verri horfur en þeir sem hafa lægra gildi

Front 4

Hvaða rannsóknir eru gerðar til að geta stigað krabbamein í ristli og endaþarmi?

Back 4

Með CT af brjóstkassa, kviðarholi og pelvis ásamt líkamsskoðun til að meta ascites, lifrarstækkun eða lymphadenopthiu

Front 5

Hver er algengasti staður meinvarpa frá colorectal krabbameini? Hvaða aðrir staðir eru algengir? Hvernig dreifist sjúkdómurinn á þessa staði?

Back 5

Lifrin er algengust og sjúkdómurinn dreifist þangað með lifrarportæðum.

Með lumbar/vertebral venum til lungna

Front 6

Hverjir eru áhættuþættir colorectal krabbameins? (7 atriði)

Back 6

1. Aldur - allir yfir 50 í aukinni áhættu

2. Separ (adnenomatous polyps)

3. Fyrri saga um CRC

4. Bólgusjúkdómar (bæði UC og Crohn´s)

5. Fjölskyldusaga

6. Mataræði - há fituinntaka og lítið af trefjum auka líkur á CRC

7. Eitthvert af major polyposis heilkennunum - FAP, Gardner´s syndrome, Turcot´s syndrome, Peutx Jeghers, Familial juvenile polyposis coli, Hereditary nonpolyposis CRC

Front 7

Hvort eru villous eða tubular polypar verri?

Back 7

Villous eru líklegri að þróast í krabbamein

Front 8

Hverjar eru líkurnar á því að einstaklingur með FAP fái krabbamein í ristil eða endaþarm fyrir fertugt?

Back 8

100%

Front 9

Hvað er Peutz Jeghers?

Back 9

Eitt eða mörg hamartoma sem geta verið hvar sem er í meltingarveginum: Smágirni (78%), ristill (60%), magi (30%). Sjúklingarnir eru einnig með pigmenteraða bletti í kringum varir, í slímhúð munnhols, í andliti, kynfærum og lófum

Front 10

Hver eru helstu einkenni sjúklings með colorectal cancer óháð stað æxlis? (4 atriði)

Back 10

1. Kviðverkur - getur orsakast af garnastíflu eða dreifingu sjúkdóms í peritoneum. Þetta er einnig algengasta einkennið

2. Þyngdartap

3. Blóð í hægðum

3. Einkennalausir sjúklingar

Front 11

Hver væru helstu einkenni æxlis hægra megin í ristli?

Back 11

Occult blóð í hægðum, járnskorts anemia og melena. Það verður sjaldan garnastífla hæ megin þar sem ristillinn hefur meira þvermál þar

Front 12

Hver væru helstu einkenni æxlis vinstra megin í ristli?

Back 12

Garnastífla algengari vinstra megin, breytingar á hægðamynstri (hægðartregða og niðurgangur til skiptis og mjóar hægðir (pencil stools)) og ferskt blóð í hægðum

Front 13

Hver væru helstu einkenni krabbameins í endaþarmi?

Back 13

Ferskt blóð í hægðum, tenesmus, fyrirferð í endaþarmi

Front 14

Hvort hefur rectal eða colon cancer hærri 5 ára lifun?

Back 14

Colon

Front 15

Hversu hátt er reccurrence hlutfall þremur árum eftir meðferð colorectal cancers?

Back 15

90%

Front 16

Segðu frá Dukes flokkun colorectal krabbameina

Back 16

Dukes A: Æxli bundið við garnavegginn. 10% tilfella. >90% 5 ára lifun

Dukes B: Æxlið komið í gegnum garnarvegginn. 35% tilfella. 65% 5 ára lifun.

Dukes C: Meinvörp í eitlum, 30% tilfella, 30-35% 5 ára lifun

Dukes D: Fjarmeinvörp. 25% tilfella. <5% 5 ára lifun

Front 17

Hvaða lyf eru notuð í adjuvant lyfjameðferð við CRC?

Back 17

5-fluorouracil/folinic acid eða capecitabine ásamt oxaliplatin. Þetta getur minnkað líkur á endurkomu hjá sjúklingum með sjúkdóm í Dukes C eða high-risk Dukes B.

Front 18

Hvaða þættir geta gefið manni vísbendingu um áhættu á því að sepi þróist í krabbamein? (4 atriði)

Back 18

1. Stærð - stærri sepi, meiri líkur

2. Vefjagerð

3. Atypía í frumum

4. Útlit (shape) - flatur vs á stilk (flatur líklegri til að verða illkynja)

Front 19

Hvað orskar diverticulosis?

Back 19

Intra-luminar þrýstingur

Front 20

Hverjir eru áhættuþættir fyrir diverticulosis?

Back 20

1. Lítið af trefjum í fæðu (veldur hægðatregðu sem eykur intra-luminar þrýsting)

2. Fjölskyldusaga

Front 21

Hver er algengasta staðsetning diverticulosis?

Back 21

Sigmoid colon

Front 22

Hverjir eru fylgikvillar diverticulosis og hversu hátt hlutfall sjúklinga fá þessa fylgikvilla?

Back 22

1. Blæðing frá endaþarmi án sársauka sem stoppar af sjálfu sér í langflestum tilvika (40% sjúklinga)

2. Diverticulitis (15-25% sjúklinga)

Front 23

Hverjir eru fylgikvillar diverticulitis?

Back 23

1. Abscess myndun

2. Myndun fistla

3. Garnastífla vegna krónískrar bólgu og þykknunar á garnavegg

4. Rof á ristli (perforation)

Front 24

Hvaða rannsókn er best til greiningar á diverticulitis?

Back 24

CT af kvið og pelvis. Hægt að sjá bólgu og abscess ef hann er til staðar.

Front 25

Hver er meðferðin við diverticulitis?

Back 25

Ef engir fylgikvillar eru til staðar eru gefin sýklalyf í æð, vökvi í æð og sjúklingur látin fasta. Ef einkenni halda áfram eftir 3-4 daga gæti þurft að gera skurðaðgerð. Við endurkomur eða ef fylgikvillar eru til staðar þarf að gera aðgerð.

Front 26

Hvort er akút eða krónísk mesenterísk ischemia algengari?

Back 26

Akút er mun algengari

Front 27

Hverjar eru 4 orsakir akút mesenteric ischemia?

Back 27

1. Embolia í slagæð (50% tilfella). Nánast allar emboliurnar koma frá hjarta (t.d. vegna a. fib)

2. Thrombosis í slagæð (25% tilfella).

3. Nonocclusive mesenteric ischemia (20% tilfella). Verður vegna vasoconstriction vegna lágs cardiac output

4. Thrombosis í venu (<10% tilfella)

Front 28

Hvert er dánarhlutfallið í akút mesenteric ischemiu?

Back 28

Í heildina er það 60 til 70%. Ef það er komið drep í görnina er það um 90%.

Front 29

Hvað er einkennandi fyrir sjúklinga með nonocclusive mesenteric ischemia?

Back 29

Þetta eru mjög veikir og oft eldri sjúklingar

Front 30

Hvaða klínísku einkenni koma fram við akút mesenteríska ischemiu?

Back 30

1. Bráður og mikill kviðverkur jafnvel þó kviðskoðun sýni ekki fram á mikið. Hversu bráður og mikill verkurinn er fer eftir því hvað orsakar ischemiuna en verstu og bráðustu verkirnir koma ef embolia er orsökin.

2. Lysarleysi og uppköst

3. Væg blæðing frá meltingarvegi

4. Peritonitis, sepsis og sjokk

Front 31

Hvaða rannsókn getur staðfest mesenteríska ischemiu?

Back 31

Mesenteric angiography

Front 32

Hver er meðferin við akút mesenteric ischemia?

Back 32

1. Stoðmeðferð: IV vökvi og breiðvirk sýklalyf

2. Æðavíkkandi lyf sprautað beint í mesenteric slagæðakerfið á meðan á angiographiunni stendur ef orsökin var í slagæðakerfinu

3. Segaleysandi lyfi sprautað beint í mesenteric slagæðakerfið eða gerð embolectomya getur verið nauðsynlegt í sumum tilfellum orsökuð af emboliu

4. Heparín meðferð ef orsökin er í venu kerfi

5. Ef einkenni peritonitis koma fram þarf að gera skurðaðgerð

Front 33

Hver er helsta orsök krónískrar mesenterískrar ischemiu?

Back 33

Atherosclerosis

Front 34

Hvað er Ogilvie´s syndrome?

Back 34

Óvenjulegt vandamál þar sem teikn, einkenni og myndgreining benda til garnastíflu en það er engin mekanísk stífla. Algengar orsakir eru nýleg aðgerð eða trauma, alvarleg veikindi (t.d. sepsis eða illkynja sjúkdómur) og lyf (eiturlyf, psychotrophic lyf eða antikólínerg lyf)

Front 35

Hvaða sjúkdómur er pseudomembranous colitis stundum kallaður og af hverju?

Back 35

Antibiotic-associated colitis og það er vegna þess að ekki hafa allir sjúklingar sjáanlegt pseudomembrane (s.s. pseudopseudomembrane hehö)

Front 36

Hvað orsakar pseudomembranous colitis?

Back 36

Sýklalyfjameðferð drepur bakteríur í meltingavegi sem venjulega hindra vöxt C. diff og það veldur ofvexti á C. diff og í kjölfarið bakteríu toxina

Front 37

Hver eru helstu sýklalyfin sem orsaka pseudomembranous colitis?

Back 37

Clindamycin, ampicillin og cephalosporin en hins vegar geta nánast öll sýklalyf valdið þessu

Front 38

Hvað líður langur tími frá gjöf sýklalyfja til byrjun einkenna í pseudomembranous colitis?

Back 38

Yfirleitt minna en vika en getur ílengst í 6 vikum eftir að sýklalyfjameðferð hefur verið hætt

Front 39

Hver eru klínísku einkenni pseudomembranous colitis?

Back 39

1. Mikill vantskenndur niðurgangur

2. Krampakenndur kviðverkur

3. Toxic megacolon í alvarlegum tilfellum

Front 40

Hvaða fylgikvillar alvarlegs pseudomembranous colitis geta valdið því að þörf sé á skurðaðgerð?

Back 40

Toxic megacolon, perforation á görn og anasarca (electrólýta truflanir)

Front 41

Hvernig er pseudomembranous colitis greindur?

Back 41

1. C. diff eitur í saur (tekur þó 24 klst að fá niðurstöður, er 95% næmt)

2. Sigmoidoscopy getur greint en er sjaldan notað vegna kostnaðar og óþæginda fyrir sjúkling

3. Rtg abdomen til að útiloka toxic megacolon og perforation

4. Hækkun á hvítum blóðkornum er mjög algeng

Front 42

Hver er meðferð pseudomembranous colitis?

Back 42

1. Hætta á sýklalyfjum (ef það er hægt)

2. Metronidazole (ekki í nýburum og þunguðum konum)

3. Hægt að nota vancomycin ef sjúklingur þolir ekki metronidazole eða sýkill er ónæmur

4. Cholestyramine er hægt að nota til að minnka niðurgang

Front 43

Hversu hátt hlutfall þeirra sem fá pseudomembranous colitis fá endurkomu og hversu langt líður áður en endurkoman kemur?

Back 43

15-35% af sjúklingum sem fá vel heppnaðra meðferð fá endurkomu og er það oftast 2 til 8 vikum eftir að meðferð lýkur

Front 44

Hvar myndast colonic volvulus oftast?

Back 44

Í sigmoid colon (75% tilfella)

Front 45

Hverjir eru áhættuþættir colonic volvulus?

Back 45

1. Krónískir sjúkdómar (illness), aldur, fólk sem er mikið á heilbirgðisstofnunum (?) (institutionalization), og sjúkdómar í MTK auka líkur á CV

2. Cecal volvulus er oftar í yngra fólki

3. Krónísk hægðatregða, ofnotkun hægðalosandi lyfja, lyf við niðurgangi (antimotility drugs eins og t.d. loperamide (Immodium))

4. Fyrri skurðaðgerðir í kviðarholi

Front 46

Hver eru klínísk einkenni colonic volvulus?

Back 46

1. Bráður verkur í kvið (colicky verkur)

2. Alvarleg (algjör) hægðatregða og þaninn kviður

3. Minnkuð matarlyst, ógleði og uppköst

Front 47

Hvernig er colonic volvulus greint?

Back 47

1. Rtg kviður. Í sigmoid volvulus sést eitthvað sem heitir omega loop sign og bendir það til víkkunnar á sigmoid colon. Í cecal volvulus er víkkun á cecum og smágirni og þá sést eitthvað sem heitir coffee bean sign og bendir það til stórs vökvaborðs í RLQ

2. Sigmoidoscopia - 1. val til greiningar og meðferðar á sigmoid volvulus

3. Barium enema

Front 48

Hver er meðferð colonic volvulus?

Back 48

1. Sigmoid volvulus --> Sigmoidoscopy þar sem þrýstingnum er létt virkar í 70% tilfella. Endurkomu tíðnin er há svo mælt er með resection á sigmoid colon

2. Cecal volvulus --> bráð skurðaðgerð.