Reading...
Play button
Play button
Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
40 Cards in this Set
- Front
- Back
|
Een van de fundamentele vragen die ontwikkelingspsychologen zichzelf stellen heeft te maken met de mate waarin de persoonlijkheid tijdens de ouderdom stabiel blijft of verandert.
het antwoord is afhankelijk van |
welke aspecten van de persoonlijkheid we bekijken
|
|
|
De big five persoonlijkheidstrekken:
(neurotici, extraversie, openheid, vriendelijkheid en conscientieusheid) zijn opmerkelijk... |
stabiel tijdens de volwassenheid
Ondanks deze stabiliteit van fundamentele persoonlijkheidstrekken kan onze persoonlijkheid in de loop der tijd wel degelijk veranderen |
|
|
Ingrijpende veranderingen in de sociale omgeving tijdens de gehele volwassenheid leiden tot
|
schommelingen en veranderingen in de persoonlijkheid
|
|
|
De big five persoonlijkheidstrekken:
|
-neurotisme
-extraversie, -openheid, -vriendelijkheid -conscientieusheid |
|
|
Op zoek naar verklaringen voor dit soort veranderingen hebben sommige theoretici hun blik gericht op de discontinuiteiten van ontwikkeling.
Welke? |
Erik erikson,
robert peck, daniel levinson en bernice neugarten hebben onderzoek gedaan naar de veranderingen in persoonlijkheid als gevolg van nieuwe uitdagingen tijdens de ouderdom |
|
|
Ik integriteit vs wanhoop (eriksons laatste stadium)
|
De laatste levensfase van de psychosociale ontwikkeling volgens psychoanalyticus erik erikson beslaat de ouderdom. Dit stadium (ik integriteit vs wanhoop) is een periode die wordt gekenmerkt door een proces van terugkijken op het eigen leven, dat evalueren en er vrede mee vinden
Mensen die dit stadium succesvol verlopen voelen zich tevreden en voldaan. Ze hebben het gevoel dat ze de mogelijkheden in het leven hebben aangegrepen en ontwikkeld en hebben van weinig dingen spijt. Sommige mensen zijn ontevreden. Ze vinden dat ze belangrijke kansen hebben late liggen en dat ze niet hebben bereikt waarop ze hadden gehoopt. Deze mensen zijn vaak wanhopig. |
|
|
Mensen die het stadium Ik integriteit vs wanhoop (eriksons laatste stadium) succesvol verlopen voelen zich tevreden en voldaan. Ze hebben het gevoel dat ze de mogelijkheden in het leven hebben aangegrepen en ontwikkeld en hebben van weinig dingen spijt
Sommige mensen zijn ontevreden. Ze vinden dat ze belangrijke kansen hebben late liggen en dat ze niet hebben bereikt waarop ze hadden gehoopt. Deze mensen zijn vaak: |
wanhopig.
|
|
|
De ontwikkelingstaken van peck
Ontwikkelingspsycholoog robert peck stelt dat de ontwikkeling van de persoonlijkheid van ouderen word gekenmerkt door drie grote ontwikkelingstaken of uitdagingen: |
1. herdefiniëren van het ik vs preoccupatie met de werkrol; mensen in de ouderdom moeite zichzelf opnieuw definiëren op een manier die losstaat van hun werkrol of beroep
2. transcendentie van het lichamelijke vs preoccupatie met het lichaam; periode waarin mensen moeten leren omgaan met en verder kijken dan de veranderingen in hun lichamelijke vermogens als gevolg van het ouder worden 3. transcendentie van het ik vs preoccupatie met het ik; periode waarin ouderen vrede moeten zien vinden met hun aanstaande dood |
|
|
Peck, de stadia:
1. herdefiniëren van het ik vs preoccupatie met de werkrol; 2. transcendentie van het lichamelijke vs preoccupatie met het lichaam; 3. transcendentie van het ik vs preoccupatie met het ik; |
1. herdefiniëren van het ik vs preoccupatie met de werkrol; mensen in de ouderdom moeite zichzelf opnieuw definiëren op een manier die losstaat van hun werkrol of beroep
2. transcendentie van het lichamelijke vs preoccupatie met het lichaam; periode waarin mensen moeten leren omgaan met en verder kijken dan de veranderingen in hun lichamelijke vermogens als gevolg van het ouder worden 3. transcendentie van het ik vs preoccupatie met het ik; periode waarin ouderen vrede moeten zien vinden met hun aanstaande dood |
|
|
Levinson
levinsons laatste seizoen; de winter van het leven David levinson kijkt meer naar |
de processen die tijdens de ouderdom tot persoonlijkheidsverandering kunnen leiden.
Hij stelt dat mensen een overgangsstadium doormaken dat gewoonlijk plaatsvindt tussen het 60 en 65 levensjaar. Tijdens deze overgangsfase leren mensen zichzelf te beschouwen als iemand die de ouderdom gaat bereiken, als iemand die oud is. Volgens levinson beseffen mensen naarmate ze ouder worden dat ze niet meer midden in het leven staan en dat steeds aker een bijrol krijgen toebedeeld |
|
|
Bernice neugarten.
Bernice neugarten onderzocht de verschillende manieren waarop mensen met ouder worden omgaan. Uit het onderzoek kwamen 4 verschillende persoonlijkheidstypen na voren" |
-gedesintegreerde en ongeorganiseerde type;
-passief-afhankelijk; -afwerende type; -geïntegreerde type; neugarten ontdekte dat de meeste proefpersonen in de laatste categorie vielen |
|
|
-gedesintegreerde en ongeorganiseerde type;
-passief-afhankelijk; -afwerende type; -geïntegreerde type; neugarten ontdekte dat de meeste proefpersonen in de laatste categorie vielen |
-gedesintegreerde en ongeorganiseerde type;
sommige mensen kunnen niet accepteren dat ze ouder worden, ze ervaren wanhoop. Velen van hen wonen in een verzorgingstehuis of verpleeghuis -passief-afhankelijke type; anderen worden angstig, bang voor hun onvermogen om de situaties te hanteren -afwerende type; anderen proberen het proces van ouderen tegen te gaan. ze gedragen zich jonger, gaan fanatiek sporten en ondernemen ze activiteit waar ze eigenlijk te oud voor zijn -geïntegreerde type; de mensen die het ouder worden het beste hanteren zijn degenen die er vrij gemakkelijk mee omgaan neugarten ontdekte dat de meeste proefpersonen in de laatste categorie vielen |
|
|
-gedesintegreerde en ongeorganiseerde type;
|
sommige mensen kunnen niet accepteren dat ze ouder worden, ze ervaren wanhoop. Velen van hen wonen in een verzorgingstehuis of verpleeghuis
|
|
|
-passief-afhankelijke type;
|
anderen worden angstig, bang voor hun onvermogen om de situaties te hanteren
|
|
|
-afwerende type;
|
anderen proberen het proces van ouderen tegen te gaan. ze gedragen zich jonger, gaan fanatiek sporten en ondernemen ze activiteit waar ze eigenlijk te oud voor zijn
|
|
|
-geïntegreerde type;
|
de mensen die het ouder worden het beste hanteren zijn degenen die er vrij gemakkelijk mee omgaan
|
|
|
life review:
|
het punt waarop mensen hun leven onderzoeken en evalueren wordt ingezet door het steeds definitiever vooruitzicht van de eigen dood (volgens gerontoloog butler)
voordelen van life review -mensen gaan hun verleden beter begrijpen -kan een gevoel van verbondenheid oproepen -kan in sommige gevallen leiden tot rijke sociale interacties -is goed voor het geheugen van de oudere |
|
|
voordelen van life review:
|
-mensen gaan hun verleden beter begrijpen
-kan een gevoel van verbondenheid oproepen -kan in sommige gevallen leiden tot rijke sociale interacties -is goed voor het geheugen van de oudere |
|
|
theorieën over leeftijdsstratificatie
|
idee dat economische hulpbronnen, macht en privileges ongelijk verdeeld zijn tussen mensen in verschillende levensstadia die ongelijkheid is met name tijdens de ouderdom aanzienlijk
een van de voordelen die ouderdom met zich meebrengt is wijsheid is de gemiddelde oudere inderdaad wijs en worden mensen wijzer naarmate ze ouder worden Wijsheid deskundige kennis over de praktische aspecten van het leven is niet hetzelfde als intelligentie |
|
|
een van de voordelen die ouderdom met zich meebrengt is
|
wijsheid is de gemiddelde oudere inderdaad wijs en worden mensen wijzer naarmate ze ouder worden
Wijsheid deskundige kennis over de praktische aspecten van het leven is niet hetzelfde als intelligentie |
|
|
Wijsheid is:
|
deskundige kennis over de praktische aspecten van het leven is niet hetzelfde als intelligentie
|
|
|
Er is geen eenduidig recept om gelukkig oud te worden. De manier waarop mensen oud worden is afhankelijk van:
|
persoonlijkheidsfactoren en levensomstandigheden.
Sommigen zijn steeds minder betrokken bij het dagelijks leven terwijl anderen een druk sociaal leven leiden. |
|
|
De verklaring komt vanuit drie belangrijke invalshoeken:
|
-disengagement theorie; gelukkig oud worden gaat gepaard met geleidelijk aan terugtrekken uit de wereld op lichamelijk, psychologisch en sociaal niveau
-activity theorie; mensen worden gelukkig oud als ze juist betrokken blijven bij de wereld -continuity theorie; stelt dat het belangrijk is om een gewenst niveau van betrokkenheid te behouden (compromis) |
|
|
-disengagement theorie;
-activity theorie; -continuity theorie; |
-disengagement theorie; gelukkig oud worden gaat gepaard met geleidelijk aan terugtrekken uit de wereld op lichamelijk, psychologisch en sociaal niveau
-activity theorie; mensen worden gelukkig oud als ze juist betrokken blijven bij de wereld -continuity theorie; stelt dat het belangrijk is om een gewenst niveau van betrokkenheid te behouden (compromis) |
|
|
-disengagement theorie;
|
gelukkig oud worden gaat gepaard met geleidelijk aan terugtrekken uit de wereld op lichamelijk, psychologisch en sociaal niveau
|
|
|
-activity theorie;
|
mensen worden gelukkig oud als ze juist betrokken blijven bij de wereld
|
|
|
-continuity theorie;
|
stelt dat het belangrijk is om een gewenst niveau van betrokkenheid te behouden (compromis)
|
|
|
in hun onderzoek naar de factoren die leiden tot een gelukkige oude dag concentreren ontwikkelingspsychologen paul en margeret baltes zich op het model van selectieve optimalisering met compensatie.
het model berust op de aanname dat de ouderdom: |
veranderingen en verliezen van fundamentele vaardigheden met zich meebrengt die van persoon tot persoon verschillen
|
|
|
Selectieve optimalisering:
|
proces waarbij mensen zich concentreren op specifieke vaardigheden als compensatie voor verliezen op andere gebieden
|
|
|
In Nederland is er een duidelijke zichtbare verschuiving is van zorg in verpleegtehuizen en verzorgingshuizen naar zorg thuis.
Een groot aantal ouderen woont dus: |
thuis
|
|
|
Er zijn veel verschillende specifiek op ouderen gerichte woonvormen:
|
-levensloopbestendige woning
woning waar de bewoner tot op hoge leeftijd in kan wonen -seniorenwoning woningen die speciaal geschikt zijn voor ouderen om in te wonen met extra voorzieningen en meestal alles gelijkvloers -aanleunwoningen woningen die dichtbij of tegen een verzorgingstehuis zijn gebouwd. Bewoner blijft zelfstandig maar kan gebruikmaken v.d. voorzieningen van het verzorgingstehuis -verzorgingstehuis tehuis waarde oudere verzorging en indien nodig ook verpleging kan krijgen -verpleeghuis tehuis waar voortdurende zorg en verpleging is -dagopvang voor ouderen voorziening voor ouderen die om verschillende redenen dagbesteding willen |
|
|
een opname in een instelling kan tot
|
hospitalisering leiden
Een psychologische toestand onder invloed van opname in een instelling waarin mensen apathisch en onverschillig worden en niet meer voor zichzelf zorgen. ontstaat deels door aangeleerde hulpeloosheid |
|
|
Een psychologische toestand onder invloed van opname in een instelling waarin mensen apathisch en onverschillig worden en niet meer voor zichzelf zorgen:
|
Hospitalisering.
Ontstaat deels door aangeleerde hulpeloosheid. |
|
|
Bepalen op welk moment je wilt stoppen met werken is een belangrijke beslissing die de meeste mensen ooit tijdens de ouderdom moeten nemen.
Waarom? |
Je werk is je identiteit voor een groot deel.
|
|
|
Mensen die net gepensioneerd zijn hebben vaak veel moeite om hun:
|
identiteit te veranderen van werkende naar gepensioneerde
Voor anderen gaat er na hun pensionering een heel nieuwe wereld open omdat ze onbeperkt vrije tijd hebben. |
|
|
Het proces van stoppen met werken bestaat vaak uit een aantal stadia:
|
1. wittebroodsweken
in deze periode ontplooien ex-werknemers diverse activiteiten die eerder door een fulltime baan onmogelijk waren 2. teleurstelling in dit stadium ontdekken veel gepensioneerden dat de pensionering niet aan hun verwachting voldoet. Ze missen de prikkels en gezelligheid van het werk of hebben moeite om bezig te blijven 3. heroriëntatie op dit punt zetten gepensioneerden hun ongelijkheden op een rijtje 4. pensioenroutine hier krijgt de gepensioneerde greep op de realiteit van het gepensioneerd zijn en voelt zich tevreden met deze nieuwe levensfase 5. afronding Deze fase begint als de gezondheid door lichamelijke achteruitgang zo slecht word dat ze niet langer voor zichzelf kunnen zorgen Niet iedereen doorloopt deze stadia en de volgorde is niet universeel |
|
|
ouderdom komt met gebreken en soms heeft iemand intensieve zorg nodig dat de partner een rol krijgt toebedeeld ie hij of zij zich vroeger nooit had voorgesteld
|
Dat is een zware opgave omdat de verzorgende zelf ook niet meer topfit is
|
|
|
Haast geen enkele gebeurtenis is pijnlijker en stressvoller dan de dood an een levenspartner met name voor:
|
degene die jong getrouw zijn roept de dood van een partner intense gevoelens van verlies op.
Daarnaast heeft het ook ingrijpende gevolgen voor de financiële en sociale situatie. |
|
|
Het aanpassingsproces van weduwschap doorloopt drie stadia
|
-Voorbereiding;
de partners prepareren op de dood van heen van hen. -Aanpassing; verdriet en rouwen is een directe reactie. Stadium begint met een schok en de pijn van het verlies uit in een periode waarin de overlevende de emoties de het verlies met zich mee breng probeert te verwerking -Adaptie; tijdens dit stadium begint de achterblijver een nieuw leven op te bouwen. Begint met het accepteren van het verlies en verolgt met de reorganisatie van rollen Dit model is niet op iedereen van toepassing |
|
|
De dood van een levenspartner is in elke levensfase een ingrijpende gebeurtenis maar tijdens de ouderdom zijn de gevolgen extra hevig omdat het ook een voorbode is van:
|
de eigen dood.
|
