Lögfræði - 3 Kafli

Front 1

Hvað er Réttarfar?

Back 1

Fræðigrein lögfræði sem fjallar um réttarreglur dómstóla og meðferð mála fyrir dómi

Leikreglur um það hvers konar aðferðum skuli beitt við úrlausn mála hjá dómsstólum og meðferð fullnustugerða hjá sýslumönnum

Front 2

Skipun dómsvalds á Íslandi

Back 2

Ákveðin með lögum og dómarar fara eftir þeim

Stjórnvöld geta ekki sagt dómurum fyrir verki

Front 3

Tvö dómstig

Back 3

Héraðsdómur

Hæstiréttur

Front 4

8 Héraðsdómsstólar á Íslandi

Back 4

Vesturland

Vestfirðir

Norðurland eystra

Norðurland vestra

Austurland

Suðurland

Reykjavík

Reykjanes

Front 5

Hvað gera héraðsdómarar, hver eru viðmið þess að verða héraðsdómari og hver skipar þá??

Back 5

Dómsmálaráðherra skipar

30 ára
Hreint sakavottorð
Aldrei orðið gjaldþrota

Íslenskur Ríkisborgari

Fara með dómsstörf í sínu umdæmi í Einka- og Sakamálum

Greiða úr ágreiningi sem verður vegna starfa sýslumanna við framkvæmd fjarnáms, nauðungaruppoða og skipta

Front 6

Hvað er hæstiréttur, hvernig eru hæstaréttadómarar ákveðnir og hver eru skilyrði þess að vera hæstréttadómari?

Back 6

Æðsti dómstóll landsins
Forseti skipar hæstaréttadómara ótímabundið

9 dómarar skipa hæstarétt, viðmið:

35 ára

Íslenskur ríkisborgari

Hreint sakavottorð

Aldrei gjaldþrota

Front 7

Hvert er hlutverk forseta hæstaréttar og hvernig er hann valinn?

Back 7

Hæstaréttadómarar kjósa forseta til 2 ára ásamt Varaforseta

Yfirstjórn hæstaréttar

Skiptir verkum á milli dómara og annara starfsmanna

Agavald yfir þeim

Ábyrgð á rekstri og fjárreiðum hæstaréttar

Kemur fram fyrir hönd dómsins útávið

Front 8

Hversu margir hæstaréttadómarar sitja hvert mál?

Back 8

Meginregla: 3 - 5

Mikilvæg mál: 7

Forseti Hæstaréttar ákveður

Front 9

Sérdómsstólar

Back 9

Fara með þau mál sem lög kveða um

t.d. Landsdómur ákveður að fara í og fer með mál þar sem mál er höfðað gegn ráðherrum vegna starfa þeirra

Front 10

Hvað er Sakamál

Back 10

Sakamál er mál sem handhafar ríkisvalds höfða á hendur mönnum til refsingar lögum samkvæmt

Front 11

Málsforræðisregla

Back 11

Ein helsta regla einkamálaréttarfarsins

Aðilar sjálfir sem ákveða:
Hvaða kröfur eru gerðar

Hvaða gögn lögð fram og hvort á þeim er byggt

Hvaða vitni séu leidd fram

frv.

Front 12

Einkamál

Back 12

Einstaklingar, félög eða lögaðilar höfða mál á hendur öðrum lögaðilum til úrlausnar á réttarágreiningi

Front 13

Hver er Varnarþingsreglan?

Back 13

Lögpersónu má sækja fyrir dómi í því þinghá þar sem hann á heimili (heimilisvarnarþing)

Mál höfðað á röngu þinghá á í hættu að verða vísað frá

Front 14

Hvað er Stefna?

Back 14

Tilkynning stefnanda til stefnda um málshöfðun og að málið skuli tekið fyrir héraðsdómi á ákveðnum tíma

Uppl sem þurfa að koma fram:

Nöfn aðila

Kennitala og heimili/dvalarstaður

Kröfur

Málsástæður

Tilvísun til helstu lagaákvæða eða réttarreglna

Helstu gögn til sönnunar

Dómþing þar sem málið verður þingfest

Staður og Stund

Að útivistardómur gildi

Front 15

Stefnubirting

Back 15

Þegar stefndi fær stefnu löglega og stefndi fær afrit af stefnuni

Í lok fær þá stefnandi frumrit stefnunnar ásamt birtingavottorði sem er sönnun birtingar á löglegan hátt

Dómsmál telst höfðað er stefndi fær stefnu

Front 16

Stefnufrestur

Back 16

Sá frestur sem stefndi fær til að undirbúa sig fyrir að koma fyrir dómi

Front 17

Þingfesting

Back 17

Upphaf meðferðar

Ef aðili mætir fær hann 2-3 vikna frest til að mynda sér afstöðu til krafna og kynna sér gögn

Ef ekki þá Útivistardómur

Stefndi sendir greinagerð

Dómari leitar sátta

Leyfi til þess að koma með ný sönnunargögn
Ef ekki er ástæða til frávísunar er haldið til málflutningar

Front 18

Útivistardómur

Back 18

Ef aðili mætir ekki á þingfestingu
Þá er dómur dæmdur eftir kröfum stefnanda

Front 19

Aðalmeðferð máls

Back 19

Að lokinni gagnasöfnun ákveður dómari hvenær skal halda til aðalmeðferðar

Skýrslutökur

- Framburður vitna og aðila og munnlegur flutningur aðila

Stefnandi heldur 2x ræður og stefndi 2x, stefnandi byrjar

Dómur kveðinn upp innan 4 vikna

Front 20

Áritaðar stefnur

Back 20

Regla sem gildur um útivistardóm þegar stefndi hefur hvorki varnir né peninga til að greiða skuld

Dómari getur með áritun sinni lokið málum án dómsúrskurðar

3. skilyrði

1. Útivist þarf að hafa orðið af hálfu stefnda

2. Kröfur þess efnis að unnt sé með aðför

3. Málatilbúnaður stefnanda gildur og megi taka til greina kröfur hans

Front 21

Hvað er sönnun?

Back 21

Svo góð rök hafa verið gerð fyrir sönnun að dómari hlýtur að líta á hana, eftir almennri skynsemi að hún sé rétt

Front 22

Hver eru helstu sönnungargöng í Íslenskum rétti?

Back 22

Aðildaskýrslur: Skýrslur sem aðilar sjálfir gefa fyrir dómi

Vitnaskýrslur

Skoðunar og Matsgerðir: Sérfræðingar fengnir að meta um það sem er deilt

Skjöl og önnur sýnileg sönnunargögn

Lögregluskýrslur: Oft helsta sönnunargagn opinberra mála

Front 23

Hvað er frjálst sönnunarmat

Back 23

Meginregla í íslensku réttarfari
Þeir mega túlka sannanir sannar eða ósannar byggt á eigin sannfæringu

Front 24

Á hverjum liggur sönnunarbyrði?

Back 24

Á sóknaraðila sem kemur með staðhæfingu

Front 25

Afbrigðileg dómsmeðferð

Back 25

Á nokkrum málum er ekki tekið eins og á venjulegum málum

t.d. þegar mál tengist barni skal það alltaf fara fram fyrir luktum dyrum

Front 26

Hvað er Gjafsókn?

Back 26

Þegar kostnaður málsmeðferðar annarshvors aðilans er greiddur af ríkinu

Þarf að uppfylla 2 skilyrði:

1. Dómsmál sé mikilvægt og nauðsynlegt í þessari stöðu

2. Fjárhagur þanns sem leitar til Gjafsóknar er þannig að hann standi ekki undir kostnaði sjálfur

Dómsmálaráðherra veitir leyfi

Front 27

Hvað er Gertæki ?

Back 27

Þegar menn taka lögin í sínar hendur, stranglega bannað.

- Handrukkun

Má í örfáum tilvikum, t.d. ef það er verið að ræna þig

Front 28

Hvað er Fullnustugerð ?

Back 28

Þvingunarráðstafanir sem stjórnvöld beita til að sjá til þess að knýja fram eða tryggja efndir í skyldum sem á mönnum hvíla eða til varnar gegn ólögmætu atferli

Framkvæmd þessara gerða er í höndum sýslumanns

Rísi upp ágreiningur um hvernig hafi verið staðið að málinu má kæra til héraðsdóms

Front 29

Hvað er Aðfaragerð ?

Back 29

Í aðför felst, að hægt er með hjálp sýslumanns, að hægt sé að knúa skuldara til greiðslu á skuldum sem hann getur ekki eða vill ekki borga

Fjarnám

Útburðargerð

Innsetningaraðgerðir

Front 30

Hvað er Aðfaraheimild ?

Back 30

Með aðfaraheimild er átt við hvernig kröfu er háttað til þess að henni verði fullnægt með aðfö

Aðfarafrestur er 15 dagar

-Dómar

-Nauðasamningar og sáttir

- Víxlar

-Skuldabréf

Front 31

Hvað er Fjárnám ?

Back 31

Þegar knúin er fram skylda til peningagreiðslu

Front 32

Hvernig skal standa að Fjarnámi?

Back 32

- Gerðarbeiðandi kemur til dómara með aðfaraheimild og nauðsynleg gögn til að krefjast Fjarnáms

- Ef aðfaraheimildir styðjast við önnur gögn en stefnur þarf að mæta með greiðsluáskorun

Lýsing á kröfunni og hver sé kröfuhafi t.d.

- Sönnun um að áskorunin hafi komið sér til skila og þá hefst aðfarafrestur

Front 33

Hvað er Bein Aðfaragerð ?

Back 33

Útburðar og Innsetningargerð án dómsúrskurðar eða réttarsáttar

Á við þegar um skýlausan rétt gerðarbeiðanda er að ræða

Neyðarúrræði til að veita skjóta afgreiðslu

Front 34

Hvað er Bráðabirgðaaðgerðir ?

Back 34

Kyrrsetning eða lögbann

Ef hætta þykir á að athöfn raski rétti gerðarbeiðanda á ólögmætan hátt

á meðan er leitað dómsúrlausna

Front 35

Hvað er Kyrrsetning ?

Back 35

Veð til bráðabirgða sem sýslumaður tekur í eignum gerðarþola

Gert til að koma í veg fyrir að skuldari ráðstafi eignum sínum áður en dómur er kveðin

Front 36

Hvað er Lögbann ?

Back 36

Að stöðva eða fyrirbyggja aðgerðir aðila sem raska lögvörðum rétti manns

*Nágranninn sem byggir á lóð hins

Front 37

Hvað er Löggeymsla ?

Back 37

Svipað kyrrsetningu

Kemur í veg fyrir að gerðarbeiðandi geti krafist fjárnám í eignum gerðarþola á meðan áfrýjun til hæstaréttar stendur

Front 38

Hvað er Nauðungarsala ?

Back 38

Þegar eign er seld, til að borga andvirði sölunnar til þanns sem á veðrétt í eigninni, án þess að vilji eiganda sé fyrir hendi

Sýslumaður sér um

Verður að styðjast heimild
- Fjárnám

- Veðréttur

Greiðsluáskorun verður að kom fram

Byrjun uppboðs fer fram á skrifstofu sýslumanns og eign er seld innan 4 vikna

Front 39

Hvað er Greiðslustöðvun ?

Back 39

Skuldari í verulegum greiðsluerfiðleikum vill freista þess að koma nýrri skipan á fjárhagsmál sín með aðstoð lögmanns eða endurskoðanda

Veitir skuldara ákveðið fresli og kröfuhafa skert athafnafrelsi

Tilgangur:

- Að reyna að fá bú fyrr til gjaldþrotaskipta til að tryggja jafnrétti kröfuhafa við skipti

- Skuldari getur reynt að leysa fjárhagsvandræði án of mikilla afskipta kröfuhafa eða ríkis

Front 40

Hvað er Nauðasamningur

Back 40

Markmið að ráða bót á ógjaldfærni skuldara til að forðast sé gjaldþrot

Samning um eftirgjöf á ákveðnum greiðslum við skuldara og tiltekins meirihluta kröfuhafa

Minni hluti kröfuhafa þvingaður í að fá samþykkja skilmála sem meirihlutinn samþykkir

Skilyrði:
- Líklegt er að skuldari ráði úr fjármálum sínum

- Líklegt að samningur náist

Front 41

Hvað er átt við með hugtakinu Gjaldþrot?

Back 41

Vangetu skuldara til að greiða gjaldfallnar kröfur og ganga að skuldbindingum gagnvart kröfuhöfum

Front 42

Markmið Gjaldþrots:

Back 42

-Eignir og skuldir bús séu sannreyndar

-Bókhald og löggerningar þrotamanns séu sannreyndar

-Möguleiki er á riftun ýmsa löggerninga þrotamanns

-Kröfuhafar njóti jafnréttis til að fá greiðslur að andvirði búsins í réttri röð

Front 43

Hvernig hefjast gjaldþrotaskipti?

Back 43

Langoftast kröfuhafar sem krefjast gjaldþrots

Dómari kveður upp gjaldþrotaúrskurð ef skilyrði eru fyrir hendi

Skiptastjóri skipaður

Skiptastjóri gefur svo innköllun til kröfuhafa

Áskorun til kröfuhafa og þeirra sem gera vilja tilkall til eigna úr búinu

Front 44

Hvað er Skiptastjóri ?

Back 44

Annast alla meðferð sem lúta að meðferð þrotabús

Fer með forræði bús á meðan á skiptum stendur

Þarf að vera með embættispróf í lögum

Front 45

Hvað inniheldur aðalmeðferð þrotabús?

Back 45

Þrotamaður tafarlaust sviptur umráðum yfir öllu sem hann á

Gjaldþrot gildir um allar eignir sem aðili á og mun eignast (fyrir utan laun)

Heimilt að rifta ráðstöfunum sem líta grunsamlega út fyrir 6 - 24 mánuðum

Front 46

Hver er niðurröðun kröfuaðila?

Back 46

Sértökumenn - Eiga eitthvað sem þrotamaður fékk á láni eða leigu

Búskröfur - Skiptakostnaður og kröfur sem stofnað er til eftir þrotaskipti með löglegum samningum sem skiptastjóri sér um

Forgangskröfur - t.d. laun, bætur, orlof og fl

Almennar kröfur - skuldabréf, víxlar, reikningar

Eftirstæðar kröfur - Vextir og kostnaður sem fellur til eftir stofnun þrotabús

Front 47

Hvernig er lokum skipta farið fram?

Back 47

Skiptastjóri gerir frumvarp að endanlegri úthlutunargerð

Stutt greinargerð um meðferð búsins

Skiptafundur þar sem frumvarp er lagt fram

í 10 ár er maður skuldugur

Front 48

Hvað er Sakamál ?

Back 48

Öll þau mál sem ákæruvaldið höfðar á hendur manna til refsingar

Front 49

Hvert er hlutverk Ríkislögreglustjóra?

Back 49

Tengiliður lögreglunnar og Dómsmálaráðherra

Alþjóðleg samskipti á sviði lögreglu

Starfræksla rannsóknardeilda

Skatta- og efnahagsbrot, landráð og brot gegn stjórnskipan ríkis

Hjálpar lögreglustjórum við rannsóknir á alvarlegum brotum

Front 50

Hvað er ákæruvaldið?

Back 50

Hlutverk, með hjálp lögreglu, að tryggja að þeir sem brjóta lög verði beittir lögmættum viðurlögum

Ríkissaksóknari

Héraðssaksóknari

Lögreglustjórar

Front 51

Um hvaða mál fer Ríkissaksóknari

Back 51

Ríkissaksóknari

- Gefur út almenn fyribæri um meðferð ákæruvaldsins

- Ákæruvald vegna þeirra brota sem varða landráð

Front 52

Með hvaða mál fer hérðssaksóknari?

Back 52

Alvarleg brot s.s

- Morð

- Kynferðisafbrot

- Stór fíkniefnamál

Front 53

Með hvaða mál fara lögreglustjórar

Back 53

Minni mál s.s

Líkamsárás

Rán

Húsbrot

Front 54

Hvað er Ákæra

Back 54

Sakamál er höfðað með ákæru

Í ákæru þarf að vera:

- Nafn, Heimilisfang og kennitala

-Tiltekinn dómstóll sem höfðað er fyrir

-Brot

-Hvaða lagagreinar þetta varðar

- Kröfur gerðar

Front 55

Hvenær má hefja sakamál?

Back 55

Þegar ákæra hefur verið send

Héraðsdómari staðfestir að engir gallar séu á málaútbúnaði

Dómari ákveður í samræmi við ákæruvald stað og stund þinghalds

Front 56

Aðalmeðferð dóms

Back 56

Sakamál staðfest þegar dómari leggur fram ákæru og önnur gögn

Ein lota af skýrslutökum og munnlegum uppl

2 ræður á haus

Dómur kveðin upp innan 3 vikna

Front 57

Hvar liggur sönnunarbyrði í sakamálum

Back 57

Alltaf hjá ákæruvaldi

Vafa á alltaf að meta í hag sökunauts

Front 58

Hvað er kæra til Hæstaréttar?

Back 58

Þegar litlu hluta máls er skotið til Hæstaréttar sem varða meðferð máls

Front 59

Hvað er áfrýjun til HæstaréttaR?

Back 59

Dómar endurskoðaðir í Hæstarétti

Getur verið með tvennu móti:

Áfrýjun máls í heild sinni

Áfrýjun ákveðins máls að hluta

þ.e. eingöngu um refsingu eða lagaatriði

Front 60

Hvað er Gerðardómur?

Back 60

Lögbundinn eða samningsbundinn lögaðili á einkaréttarsviðinu sem annars ætti að sæta úrlausn almennra dómstóla

Ekki dómstólar í skilningi stjórnarskrárinnar

Hafa ekki dómsvald í skilningi réttarfarslaga

Front 61

Hverjir eru kostir Gerðardómar?

Back 61

Fljótari afgreiðslu

Menn hafa oft meiri sérþekkingu á því sviði sem deilt er um

Front 62

Hverjir eru gallar Gerðardómar?

Back 62

Vönduð málsmeðferð ekki tryggð

Menn afsala sér rétti vernd almennra dómsstóla og því getur slíkur samningur valdið réttarmissi

Front 63

Hverjir eru kröfur um dómara Gerðardóma?

Back 63

Líkamlega og andlega hraustir til að fara með gerðarmál

Vera lögráða og hafa forræði fjárs

Hreina sakaskrá

Fullnægja hæfisskilyrðum héraðsdómara

Dómari má ekki vera tengdur aðilum

Front 64

Hverjar eru reglur um málsmeðferð Gerðardóma?

Back 64

Reglur einkamála teknar til fyrirmyndar

Jafnræðisreglan

Dómur skriflegur og studdur

Front 65

Hvað eru Lögbundnir Gerðardómar?

Back 65

Starfa skv ákvæðum settra laga

Háðir lögum meira en gerðardómar

Geta þó tekið til meiri sanngirnissjónarmiða heldur en dómsstólar