Reading...
Play button
Play button
Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
49 Cards in this Set
- Front
- Back
|
Devlet anlayışı
|
Eski Türk gelenekleri
İslam dininin kuralları Ele geçirilen topraklardaki ulusların yönetim anlayışı I. Murat döneminde "Ülke, hanedanın ortak malıdır." anlayışı yerine "Ülke, hükümdarın ve oğullarının ortak malıdır." anlayışı: Taht kavgalarının önüne geçmek Merkezi otorite Yasama, yürütme ve yargı kuvvetleri padişahın elinde |
|
|
Merkeziyetçi yönetim anlayışı
|
Devlet kurumlarının doğrudan hükümdara bağlı olduğu ve üst düzey yöneticilerin hükümdar tarafından belirlendiği yönetim anlayışı
|
|
|
Divanıhümayun
|
Divanıhümayun, bakanlar kurulundan farklı olarak, üyeler halk tarafından seçilmemiş ve yüksek mahkeme gibi çalışmış
Önemli siyasi, askeri, mali, idari, adli şikayetler ve davalar burada görüşülürdü Divan herkese açık İlk zamanlarda "karar alma organı" |
|
|
Fatih Sultan Mehmet - Divanıhümayun
|
Divan idaresini sadrazama bırakarak toplantıları kafesin arkasından izlemiş.
Divan "danışma meclisi" konumuna gelmiş Sadrazamlık makamının önemi artmış |
|
|
Divan üyeleri
|
Veziriazam (Sadrazam)
Vezirler Kazasker Defterdar Nişancı Kaptanıderya |
|
|
Sadrazam (Veziriazam)
|
Başbakan
Padişahın vekili En yüksek rütbeli meur Devlet memurlarının tayini ve görevden alma işlemi Padişahın yerine sefer: "serdarıekrem" |
|
|
Vezir
|
Devlet bakanları
Devlet işlerinde görüş bildiren kişiler |
|
|
Kazasker
|
Divandaki büyük davalar
Kadıların ve müderrislerin atanması Milli eğitim bakanı, adalet bakanı |
|
|
Defterdar
|
Maliyenin başı
Sınırların genişlemesiyle sayıları 3'e çıkmış Maliye bakanı |
|
|
Nişancı
|
Belgelere hükümdarın imzası olan tuğrayı çeken
Fethedilen toprakları tapu tahrir defterine yazan Toprakların dirliklere dağıtımı Yabancı devletlerle yapılan yazışmalar Tapu kadastro kayıtları Dışişleri bakanı |
|
|
Kaptanıderya
|
Donanma ve denizcilikten sorumlu
16. yy.da divan üyesi olmuş |
|
|
Şeyhülislam
|
Divan üyesi değil, ancak Divanda alınan kararların İslamiyete uygunluğuyla ilgili fetva verir
Osmanlı'da din kurallarının etkili olduğunun göstergesi Devletin teokratik özelliği Yavuz Sultan Selim'in Mısır'ı fethederek halifelik makamını almasıyla güçlenmiş |
|
|
Taşra
|
Osmanlı'da, devlet merkezi dışındaki topraklar
|
|
|
Yönetim birimleri ve yöneticiler
|
Eyalet - Beylerbeyi
Sancak - Sancak beyi Kaza - Kadı Güvenlik: Subaşı Adalet: Kadı |
|
|
Devşirme sistemi
|
Hıristiyan çocukların saray hizmetleriyle askerlikte kullanılması
İki çocuğu olanın bir çocuğu alınır, birkaç çocuğu olanın en sağlıklısı seçilir, tek çocuk varsa alınmaz Orta boylular tercih edilir Sadrazamlık makamına kadar yükselebilirler |
|
|
Kapıkulu askerleri
|
Kapıkulu Ocağı:
Ele geçirilen esirlerden ve devşirme sistemiyle yetiştirilen askerlerden Devletin sürekli ordusu Ulufe: Üç ayda bir hazineden maaş Culüs: Padişah değişikliklerinde bahşiş |
|
|
Tımarlı sipahiler
|
Tımar sistemi içinde, dirlik topraklardan elde edilen vergi ile oluşturulan atlı birlikler
|
|
|
Tımar sistemi
|
I. Murat döneminde:
Selçuklulardaki "ikta sistemi"nin gelişmiş hali Devlete ait bazı toprakların vergi gelirleri, hizmet karşılığı olarak, askerlere ve memurlara verilmiş Tımar sahipler bulundukları bölgenin güvenliğinden ve köylülerin ihtiyaçlarını karşılamaktan sorumlu |
|
|
Dirlikler
|
Has, zeamet ve tımar
Haslar ve zeametler kişilerin görevlerine ve mevkilerine göre dağıtılırdı ve görev sonunda geri alınırdı: Toprak devlete ait Tımarlar ise sipahilere ömür boyu: Sefere katılmazsa elinden alınır Haslar: Hanedan mensupları, sadrazami vezir, beylerbeyi, sancak beyi gibi üst düzey görevlilere Zeametler: Kadı,divan katipleri, hazine defterdarları Tımarlar: Askerler ve memurlar |
|
|
Tımar sisteminin yararları
|
Devlet hazinesinden harcamadan, her an savaşa hazır atlı birlikler
Devlet otoritesinin ülkenin her yerine yayılması: Merkezi otoritenin güçlü olması Halk, devletin denetimi ve koruması altında: Bölgenin güvenliği tımarlı sipahiler tarafından Toprağın boş kalmasının engellenmesi: Üretimin artırılması ve devamlılığı |
|
|
Akıncılar
|
Sınır boylarındaki Türklerden oluşan atlı askerler
Öncülük, keşif |
|
|
Reaya
|
Vergi vermekle yükümlü vatandaşlar
|
|
|
Ekonomi
|
Bölgelerin kendi kendine yetmesi:
Bir sancakta üretilen malın öncelikle o sancak sınırları içinde satılması Büyük şehirlere diğer bölgelerden ürünler Eğer herhangi bir üründe azalma olursa, o ürünün yurtdışına ihracı yasaklanıyordu: Bölgede kıtlık yaşanmasını ve fiyatların yükselmesini engellemek |
|
|
Miri arazi
|
Devlete ait, ekilebilir topraklar
|
|
|
Toprağım mülkiyetinin devlete ait olması - Sonuç
|
Büyük toprak ağalarının ve hanedanların oluşmasına engel
Avrupa'da görülen feodal sistem ve Avrupa'daki köle çiftiçi sınıfı oluşmamış |
|
|
Miri arazilerde köylü, tımar sahibi, devlet
|
Halk:
Sebepsiz yere toprağı üç yıl üst üste boş bırakamaz Toprağı habersiz terk edemez Ürettiği ürünün vergisini tımar sahibine öder Tımar sahibi: Köylünün güvenliği ve düzeni Üretim araçlarının temini ve ihtiyaçların karşılanması Gelirin belli bölümüyle asker yetiştirme Devlet: Halkın huzuru ve güvenliği Adaleti tesis etmek |
|
|
Mülk arazisi
|
Kişilere ait
Fetihler öncesinde halka ait olan fetih sonrasında yine o halka bırakılır |
|
|
Ticareti geliştirmek amacıyla
|
Ticaret eşyalarından alınan vergileri düşük tutmak
Yabancı tüccarlara kolaylıklar Ticaret yolları üstünde hanlar ve kervansaraylar Şehirlerde bedestenler, çarşılar, kapan hanları |
|
|
Lonca teşkilatı
|
Üretim yapan esnaflar ve zanaatkarlar ile ticarete aracılık yapan esnaflar lonca teşkilatına bağlıydı
Koruma ve denetim Loncaya üye olmadan iş yapmak mümkün değil Önce kapitülasyonlardan, sonra da Sanayi Devriminden olumsuz etkilenmişler: Avrupa mamülleriyle rekabet edilememiş |
|
|
Lonca - Sonuç
|
Üreticilerin ve üretim faaliyetlerinin kontrolü
Meslek sahiplerinin ehliyetli olması Hem üreticinin hem de tüketicinin korunması |
|
|
Loncaların işlevleri
|
Ürünlerin kaliteli yapılmasını sağlamak
Fiyatları belirlemek Üyelere kredi sağlamak Gerek duyulan hammaddeleri sağlamak Haksız rekabeti önlemek Mesleki eğitim vermek |
|
|
Ticaret faaliyetlerinin gelişmesi - Sonuç
|
Üretimin artması
Ülkeye para girişi İşsizliğin azalması Refahın yükselmesi |
|
|
Dış ticareti geliştirmek amacıyla
|
Yabancı tüccarlara serbestlik
Bazı ülkelere düşük gümrük Tüccarların ve kervanların güvenliğini sağlamak, temel ihtiyaçlarını karşılamak için kervansaraylar ve hanlar |
|
|
Fİyat artışlarının nedenleri
|
Uzun süren savaşlar
Köylülerin topraklarını terk etmesi Tımar sisteminin bozulması ve üretimin tüketimi karşılayamaması |
|
|
Fiyat artışını engellemek için
|
Ham gümüş kullanımı yasaklanmış ve gümüşün ülke dışına çıkışı yasaklanmış
Yeni paraların piyasaya sürülmesi, eskilerin toplanması Sahte para basımının engellenmesi Sarraflara işleyebilecekleri kadar gümüş |
|
|
Hukuk
|
Şer'i - Örfi
Geleneklere dayanan örfi hukukun dine dayalı şeri hukuka ters düşmemesine önem verilirdi: Hukuksal alanda uyumsuzlukların ortaya çıkmaması Gayrimüslimler için şeri hukuk geçerli değildi ancak örfi hukuka uymak zorundaydılar Mahkeme kararlarına itiraz edilebilirdi: Üst mahkeme Divanıhümayun'da verilen kararlar değişmez |
|
|
Kadı
|
Hakim
Kazalarda belediye işleri Noterlik işleri Birinci görev yargıçlık, ikincisi yöneticilik |
|
|
Osmanlı toplumu
|
Yönetenler (Askeriler):
Seyfiye, kalemiye, ilmiye Yönetilenler (Reaya): Şehirliler, köylüler, göçebeler Yönetici sınıfı vergiden muaf Avrupa'daki gibi sınıflar kesin hatlarla ayrılmamış: Sınıflar arası geçiş mümkün |
|
|
Millet sistemi
|
Osmanlı'nın toplumsal, hukuki ve siyasi yapısının ırk esasına göre değil, halkın inançlarına göre şekillenmesi
|
|
|
Osmanlı - Gayrimüslimler
|
Gayrimüslimlere hoşgörü:
Dini ve milli kültürlerinin korunması İnanç özgürlüğü Dinsel kavgaların yaşanmaması |
|
|
Vakıf
|
Bir kimsenin malını insanların yararına, dini ve sosyal hizmetlerin yapılmasına süresiz olarak ayırması
Varlıklı kişiler vakıf kurmuş |
|
|
Vakıfların işlevleri - Sonuç
|
İmar faaliyetleri:
Medrese, kütüphane, köprü, kanal, çeşme, cami, mescit, yol Fethedilen bölgelerde veya yerleşim olmayan yerlerde canlılık Eğitim ve kültür faaliyetleri Sağlık sorunlarının çözümü Yoksulların ihtiyaçları Ticari faaliyetlerin gelişmesi Orduya yardımcı çalışmalar Fethedilen bölgelere Türklerin yerleştirilmesi |
|
|
Günlük yaşam
|
Çalışma saatleri sabah - akşam namazları arası:
Günlük yaşamın düzenlenmesinde dinin yeri |
|
|
Eğitim
|
Mesleki eğitim:
Lonca teşkilatı Saray eğitimi: Enderun, Harem, Şehzadegan Mektebi Sivil eğitim: Sıbyan mektepleri, medreseler Askeri eğitim: Acemi Oğlanlar Ocağı, Yeniçeri Ocağı, Enderun Mektebi Yaygın eğitim kurumları: Cami, tekke, zaviye, lonca |
|
|
Enderun
|
Devlet memuru, idareci, komutan, sanatkar yetiştirir
|
|
|
Harem
|
Padişahın annesi, eşi ve çocuklarının yaşadığı bölüm
Aynı zamanda sarayın kadınlarının yetiştirildği bir okul Hünkar dairesi: Harem'de padişahın yaşadığı bölüm |
|
|
Medrese
|
Temel eğitim kurumu:
Kadı, mühendis, doktor, astronom, matematikçi, din bilgini Aydınların tamamına yakını medreseden |
|
|
Dini eğitim
|
Her eğitim kurumda din eğitimi
Özellikle: Tekke, zaviye, cami |
|
|
Resmi dil
|
Türkçe
15. yy.dan itibaren Farsça ve Arapça sözcüklerin artışı |
