Economie Begrippen Hoofdstuk 3

Front 1

methodologisch individualisme

Back 1

het meest wezenlijke kenmerk van de economische analysemethode.

De basisentiteit is het individu, het is het individu dat beslist welke doeleinden hij in zijn leven zal nastreven, die zich een oordeel vormt over de beperkingen die aan zijn mogelijkheid tot handelen worden opgelegd.
Hij is in staat zelfstandig te kiezen, waarbij hij zo goed mogelijk wensen en mogelijkheden probeert te verzoenen.

Front 2

sociologisch holisme

Back 2

het geheel (de maatschappij) is meer dan de som van de delen (de individuele mensen). Mensen stemmen bewust of onbewust hun gedrag af op wat de groep van hen verwacht.

Front 3

myopisch mensbeeld

Back 3

de mens baseert zijn beslissingen op de economische variabelen van het moment. Zijn doelfunctie is momentaan.

Front 4

maatschappelijke instituties

Back 4

de intellectuele denkpatronen en sociale gewoonten neergelegd in maatschappelijk aanvaarde manieren van denken en handelen.

Instituties kunnen van formele (wetten…) of informele (gewoonten, taboes…) aard zijn.

Front 5

economische psychologie

Back 5

nagaan hoe preferenties ontstaan, bestuderen van invloed van reclame, omgeving en leeftijd.

Front 6

homo economicus

Back 6

drie kenmerken van menselijk handelen:
-autonomie van de preferenties
-rationaliteit
-eigenbelang

Front 7

autonomie van de preferenties van de homo economicus

Back 7

economische mens maakt zelf zijn keuzes, volgens beste mogelijkheid om hogere behoeftebevrediging te verkrijgen

Front 8

rationaliteit van de homo economicus

Back 8

de bekwaamheid om coherente keuzes te maken (die coherent en consistent zijn)

-ordonaal nut
-cardinaal nut

Front 9

ordonaal nut

Back 9

rangschikking in volgorde van belangrijkheid

Front 10

cardinaal nut

Back 10

de mate waarin de ene behoeftebevrediging boven de andere wordt verkozen

Front 11

eigenbelang van de homo economicus

Back 11

centrale drijfveer voor zijn handelen

genuanceerd door:
-zeker altruïsme
-ruimer dan louter monetair belang
-korte termijn is niet gelijk aan lange termijn

Front 12

trade-off

Back 12

substitueerbaarheid van alternatieven

Front 13

productiemogelijkhedencurve/productietransformatiecurve, of productiemogelijkhedenoppervlakten- of ruimten

Back 13

de inzet van een productiefactor voor een specifieke productie impliceert een vermindering van de productiemogelijkheden voor andere goederen;
dit wordt hierdoor weergegeven

wanneer de economie zich op haar productiemogelijkhedencurve bevindt, impliceert elke toename van de productie van kapitaalgoederen een daling van de productie van consumptiegoederen en omgekeerd

Front 14

marginale beslissing

Back 14

de homo economicus vergelijkt hierbij voor een bepaalde handeling de marginale kosten en de marginale baten

Front 15

structurele beslissing

Back 15

vooraleer een bepaalde handeling de moeite loont, moeten bij het optimale activiteitsniveau de totale baten de totale kosten overtreffen, zodat de betrokken handeling effectief een welvaartsverhoging impliceert.

Front 16

opportuniteitskosten

Back 16

netto voordelen die wegvallen door dat door dat door een bepaalde keuze het beste alternatief niet meer kan gerealiseerd worden.

Front 17

rationele onwetendheid

Back 17

komt voor wanneer de kosten van de informatieverzameling zeer groot zijn en de netto baten van het handelen eerder klein worden ingeschat. Men schakelt dan over naar impulsief gedrag, gewoonte, conformisme…

Front 18

satisfying behaviour

Back 18

de mens streeft niet maximale, maar voldoende rationaliteit na

Front 19

evenwicht (bij kosten en baten)

Back 19

wanneer het bekomen resultaat van de beslissing voldoet aan de verwachte behoeftebevrediging (bij kosten en baten)

Front 20

specialisatie

Back 20

het zich toeleggen op één of een beperkt aantal taken

Front 21

productiviteit

Back 21

geeft onder de vorm van een verhouding het verband weer tussen de gerealiseerde productie en de ingezette productiefactoren.

-gemiddelde productiviteit
-marginale productiviteit

Front 22

gemiddelde productiviteit

Back 22

de verhouding van de gerealiseerde productie tot de inzet van de productiefactoren die tot deze productie hebben geleid.

Front 23

marginale productiviteit

Back 23

de verhouding tussen de verandering van de productie en een – in principe infinitesimaal kleine – wijziging van de inzet van productiefactoren.

Front 24

fysische productiviteit

Back 24

de meting van de productie gebeurt door in de teller de gerealiseerde producten in fysisch eenheden op te nemen.

Front 25

globale productiviteit

Back 25

wanneer in de noemer van de betrokken breuk de globale factorcombinatie arbeid en kapitaal is opgenomen

Front 26

geldproductiviteit

Back 26

productie gemeten door in de teller de monetaire waarde van de betrokken producten opnemen.

Front 27

productiefunctie

Back 27

geeft op mathematische wijze de relatie weer tussen de output van een productieproces en de inzet van productiefactoren.

Front 28

factorelasticiteit van de productie

Back 28

verhouding tussen de relatieve wijziging in de gerealiseerde productie en de – in principe infinitesimaal kleine – relatieve verandering in de inzet van de productiefactor die deze productiewijziging veroorzaakte.

Met deze maatstaf duidt men de gevoeligheid aan van de productie voor veranderingen in de inzet van productiefactoren.

Front 29

gemiddelde arbeidsproductiviteit

Back 29

verhouding tussen de totale hoeveelheid gerealiseerde productie en de hoeveelheid ingezette arbeid

Front 30

gemiddelde kapitaalproductiviteit

Back 30

verhouding tussen de totale hoeveelheid gerealiseerde productie en het ingezette kapitaal

Front 31

arbeidsproductiviteit

Back 31

resultante van onder meer de motivatie van de arbeidskrachten, de arbeidsorganisatie, de scholing van het personeel, het sociale klimaat, de kwaliteit en de kwantiteit van de ter beschikking staande kapitaalgoederen, …

Front 32

kapitaalproductiviteit

Back 32

beïnvloed door de stand van de techniek, de inzet en de kwaliteit van de arbeiders die de machines moeten bedienen…

Front 33

kosten

Back 33

de in geld uitgedrukte waarde voor de voor die activiteit noodzakelijke inzet aan economische middelen.

Front 34

onkosten

Back 34

ondoelmatige offers bij productie

Front 35

interne kosten

Back 35

de kosten die in de boekhouding van de (producerende) economische huishouding tot uiting komt. (die het bedrijf dus moet betalen)

Front 36

externe kosten

Back 36

kosten die niet door de veroorzakende activiteit worden gedragen als gevolg van het gebrekkig functioneren van het juridische systeem van eigendomsrechten.

Ze komen veel voor in relatie met het leefmilieu. (het bedrijf moet deze kosten niet betalen)

Front 37

sociale kosten

Back 37

som interne en externe kosten

Front 38

directe kosten

Back 38

zijn onmiddellijk toerekenbaar aan één soort producten

Front 39

indirecte kosten

Back 39

niet onmiddellijk toerekenbaar aan één bepaald soort producten.
Het zijn kosten die gemaakt zijn voor de productie van verschillende goederen of diensten.

Front 40

constante of vaste kosten

Back 40

ondergaan geen verandering bij wijziging in de productie. Bij toename van de productie dalen de gemiddelde constante kosten. Deze berekent men door de constante kosten te delen door het aantal gerealiseerde producten.

Front 41

variabele kosten

Back 41

wijzigen met de omvang van de productie

Front 42

totale kosten

Back 42

som van variabele en constante kosten

Front 43

marginale kosten

Back 43

verhouding van de toename van de totale kosten op een (in principe infinitesimaal kleine) toename van de productie

Wiskundig zijn de marginale kosten gelijk aan de eerst afgeleide van de totale of variabele kostenfunctie.

Front 44

vervuiler-betaalt-principe

Back 44

de vervuiler betaalt

Front 45

gebruiker-betaalt-principe

Back 45

de consument betaalt

Front 46

wet van toe- en afnemende marginale productiviteit

Back 46

geldt in de korte periode en legt de nadruk op de relatie tussen vaste en variabele productiefactoren als determinerend element voor productiviteit en productiekosten

zolang de totale productie progressief stijgt: marginale productiviteit neemt toe
zodra de totale productie degressief stijgt: marginale productiviteit neemt af

Front 47

positive schaaleffecten

Back 47

impliceren dat als de dimensie van de economische activiteit, gemeten aan de omvang van de kapitaalgoederenvoorraad, toeneemt, de productie ook stijgt.

Negatieve schaaleffecten komen zelden voor.

-progressief
-degressief

Front 48

progressieve (positieve) schaaleffecten

Back 48

wanneer de totale productie meer dan evenredig stijgt met de toename van de schaal.

De gemiddelde productiviteit zal toenemen en de gemiddelde productiekosten zullen afnemen.

Front 49

degressieve (positieve) schaaleffecten

Back 49

treden op wanneer de toename van de schaal leidt tot een minder dan evenredige stijging van de gerealiseerde productie.

De gemiddelde productiviteit zal dalen en de gemiddelde productiekosten zullen toenemen.

Front 50

constante schaaleffecten

Back 50

de totale productie zal evenredig toenemen en de gemiddelde productiviteit zal dus gelijk blijven.

Front 51

interne schaaleffecten

Back 51

ontstaan door de toename van de schaal van één enkel bedrijf

Front 52

externe schaaleffecten

Back 52

door toename van de totale bedrijfssector

Front 53

leereffecten

Back 53

naarmate producenten meer ervaring krijgen met het productieproces slagen zij erin een grotere productiviteit te bereiken door betere beheersing van de vaste kosten, meer effectieve arbeidsorganisatie, grotere specialisatie, betere productie - en marketing, meer organisatie, daling van de voorraadkosten.

Front 54

scope effecten

Back 54

die treden op als de gemiddelde productiekosten na verscheidene goederen lager zijn wanneer zij gezamenlijk worden geproduceerd door een producent dan wanneer zij ieder afzonderlijk door een ander productiehuishouding worden voortgebracht.

Front 55

comparatieve productiviteit

Back 55

dit principe stelt dat huishoudingen zich moeten specialiseren in de activiteit die zij comparatief het meest productief kunnen verrichten en dat zij de andere taken die zij comparatief minder kunnen vervullen moeten afstoten naar andere huishoudingen die bij het verrichten van die andere taken comparatief de hoogste productiviteit aan de dag leggen.

Front 56

weergave comparatieve productiviteit

Back 56

productiemogelijkhedencurves

Front 57

indifferentiecurve

Back 57

geeft de combinaties weer van de twee goederen die éénzelfde welvaartsniveau verschaffen.

Front 58

objectieve ruilwaarde

Back 58

wordt in een geldeconomie weergegeven door de prijs.

Het is dus de waarde waartegen op de markt geruild wordt.

Front 59

subjectieve ruilwaarde

Back 59

de waarde die de marktpartij zelf aan de geruilde goederen hecht

Front 60

marktevenwicht

Back 60

wanneer de verwachtingen van vragers en aanbieders in evenwicht zijn

Front 61

arbitrage

Back 61

het verhandelen van goederen of financiële activa tussen markten met de bedoeling voordeel te halen uit de prijsverschillen ertussen.

Front 62

speltheorie

Back 62

om situaties te analyseren waarbij personen interageren

Front 63

interdependent gedrag

Back 63

de beslissingen van de ene partij hebben een significante invloed op de andere partij en omgekeerd (speltheorie)

Front 64

zero sum spelen

Back 64

wat de een verliest is gelijk aan wat de andere wint

Front 65

non zero sum spelen

Back 65

wat de een verliest is niet noodzakelijk gelijk aan wat de andere wint

Front 66

coöperatieve spelen

Back 66

bindende afspraken tussen de spelers zijn mogelijk

Front 67

non-coöperatieve spelen

Back 67

bindende afspraken tussen de spelers zijn alleen mogelijk als de regels van het spel dit expliciet toestaan

Front 68

kenmerken spel

Back 68

-spelregels (hoe verloopt de interactie?)
-strategieën (wat zijn de mogelijke acties van elke speler?)
-pay-off matrix
-uitkomst (welke combinatie van strategieën zullen de spelers kiezen?)

Front 69

pay-off matrix

Back 69

een matrix die voor elke combinatie van handelen van de spelers aantoont wat voor elk van hun de winst of verlies is

Front 70

Nash-evenwicht

Back 70

ze nemen elk de beste actie rekening houdend met de actie
van de andere,
zonder rekening te houden met de effecten voor de andere

Front 71

dominante strategie

Back 71

die reactie is de beste, wat de ander ook doet

Front 72

gedomineerde strategie

Back 72

er bestaat voor een speler een andere strategie dan de gedomineerde die voor hem beter is ongeacht wat de andere doet.

Front 73

niet-coöperatief evenwicht

Back 73

=Nash-evenwicht

Front 74

mini max strategie

Back 74

je neemt de slechtste van de beste beslissingen

Front 75

maxi min strategie

Back 75

je neemt de beste van de slechtste beslissingen

Front 76

maxi max strategie

Back 76

je neemt de beste van de beste (zeer optimistisch)

Front 77

mini min strategie

Back 77

je neemt de slechtste van de slechtste strategie

Front 78

zuivere strategie

Back 78

er zijn meerdere Nash-evenwichten met evenveel kans

Front 79

gemengde strategie

Back 79

er zijn meerdere Nash-evenwichten met een vastgestelde kans

Front 80

eenmalig spel

Back 80

spel dat je eenmaal speelt

Front 81

repetitief spel

Back 81

spel dat je meerdere keren na elkaar speelt

Front 82

tit for tat strategie

Back 82

in het eerste spel speelt men coöperatief, daarna herhaalt men in het volgende spel wat de andere speler in het voorgaande gedaan heeft.

Front 83

trigger strategie

Back 83

de speler speelt coöperatief indien de andere speler dezelfde houding aanneemt in het eerste spel, maar daarna speelt hij het Nash-evenwicht in alle daaropvolgende spelen.

Front 84

sequentiële spelen

Back 84

spelers doen opeenvolgend aan elkaar hun zetten, zodat ze de zet van de andere kennen alvorens hun eigen zet te doen.

Front 85

gelijktijdige spelen

Back 85

spelers doen gelijktijdig hun zet, zonder te weten wat de andere doet.