14. Sjúkdómar Í Maga

Front 1

Hvað einkennir meðfæddan pyloric stenosis?

Hvernig lítur pylorus vöðvinn út?

Hver er meðferð?

Back 1

Einkennandi eru kröftug uppköst hjá nýfæddum börnum. Peristalsis sést því fæðan er að reyna að komast gegnum svo þröngan pylorus!

Mikil hypertrophia í pylorus vöðvanum sem veldur miklum þrengslum. Bjúgur og bólga í mucosa.

Meðferð: skera á vöðvann og dilatera svæðið.

Front 2

Hvaða þættir skemma slímhúðina og geta valdið bólgum/sárum? (6atr)

Back 2

1. aukin sýra

2. aukið pepsin

3. aukið gallreflux

4. ónæmisþættir

5. H. pylori

6. ischemia

Front 3

Hvaðan kemur sýrusecretion?

Back 3

Frá parietal frumum magnas. Prótonpumpan dælir H+ út en K+ inn. Lyf sem hindra þessa pumpu (PPI) geta lækna magasár.

Front 4

Hvaða frumur mynda pepsinogen I og II?

Hvaða kirtlar mynda pepsinogen II?

Back 4

I og II: Chief cells í fundus og corpus.

Bara II: kirtar í cardia, antrum og Brunners kirtlar

Front 5

Hvaða áhrif hafa gastrín, histamín og Ach á prótonpumpuna?

Back 5

Þau örva hana til að seyta til að mynda HCl.

Front 6

Að hvaða leyti er H. pylori frábrugðinn camphylobacter?

Back 6

Hann myndar ureasa. (heitir því ekki lengur C. pylori).

Ureasi = eykur pH umhverfisins með því að framleiða ammoníak: Urea + H20 -> CO2 + NH3

Front 7

Hvernig hefur H. pylori skemmandi áhrif á epithelfrumur magans?

Back 7

Með því að mynda ensím og exotoxín.

Front 8

Með hvaða þrennum hætti getum við sýnt fram á H. pylori?

Finnst H. pylori BARA í magaslímhúð?

Back 8

1. sérlitir á vefjasneiðum

2. ureasa indicator

3. urea breath test

JÁ

Front 9

Hversu há prósenta sj. með gastro-duodenal sjúkdóma eru með H. pylori?

Back 9

80% sjúklinga!

Front 10

Hver eru rökin fyrir því að H. pylori taki þátt í magabólgum og magasárum?

Back 10

1. gastritis

2. sár

3. cancer

Front 11

Hverju eru pH slímhúðarinnar háð?

Back 11

1. slímframleiðslu

2. hraða á niðurbroti slímsins.

3. magni HCO3 myndunar (basi).

4. hraða penetrationar H+ jóna gegnum slímlagið.

Front 12

Hvað eykur HCO3- myndun og verndar þannig slímhúðina?

Back 12

Prostaglandin E

Front 13

Hvernig eru magabólgur flokkaðar?

Back 13

1. Akút gastritis.

2. krónísk gastritis (A,B,C)

Front 14

Hvað er talið gerast í akút gastritis?

Back 14

1. aukin sýruseytun.

2. minnkuð carbonat myndun.

3. minnkað blóðflæði.

4. rof á verndandi mucous lagi (bein skemmd frá orsakavaldi).

Front 15

Hvernig lítur akút gastritis út (morphology)?

Back 15

Það myndast bjúgur, neutrophilar í epitheli, erosio = rof á epithelinu (grunnt sár), blæðing. Einnig verður vascular congestion = æðarnar þenjast út af blóði.

Front 16

Hver eru einkenni akút gastritis?

Back 16

Oft lítil einkenni en þó:

1. kviðverkir.

2. ógleði og uppköst.

3. blæðing (getur komið sem blóðug uppköst eða melena).

Front 17

Hver er skilgreiningin á krónískum gastritis?

Back 17

Þetta eru krónískar bólgubreytingar í slímhúð magans sem leiða að lokum til atrophiu (minnkunar) á slímhúð og metaplasiu (breyt. á frumum) í epithelfrumum.

(munurinn hér er sá að bólgan breytir smám saman slímhúðinni - hættir að vera eðl.)

Front 18

Hvað þýðir krónískur gastritis A, B og C?

Back 18

Flokkun er eftir orsök.

A = auto-immune gastritis.

B = H. pylori gastritis.

C = reflux gastritis (kemískur)

Front 19

Hver er histologísk flokkun krónísks gastritis?

Back 19

1. chronic superficial gastritis (CSG).

2. atrophic gastritis (AG).

3. lymphocytic gastritis (LG).

Front 20

Hvernig er morphologia krónísks gastritis?

Back 20

Það er bólgufrumuíferð - krónískar bólgufrumur! Bólgan er samt misþétt, í efri lögum í CSG en um alla slímhúð í AG.

Front 21

Hvers konar metaplasia verður í atrophic gastritis? Hvert er lokastig atropísks gastritis og hvað einkennir það?

Back 21

Intestinal metaplasia.

Lokastigið er gastric atrophy. Það einkennist á tapi á magakirtlum en sjáum í stað þess intestinal kirtlar (sem enda í goblet frumum) Þetta tengist gastric cancer af intestinal gerð.

Front 22

Hver er munurinn á týpu A (auto-immune gastritis) og týpu B (H. pylori gastritis)?

Back 22

Týpa A: aðallega í corpus. Þetta er organ specific sjálfsofnæmissjd. með anti-parietalfrumu mótefni (ath parietalfr. eru bara í corpus) -> lítil eða engin sýrumyndun, minnkuð seytun á pepsinogeni, aukið gastrin í serum.

TýpaB: aðallega í antrum. Þetta orsakast af H. pylori -> aukin sýrumyndun, aukin seytun á pepsinogeni, EKKI anti-parietalfrumu mótefni.

Front 23

Hvað kallast það þegar neutrophilar eru að ganga inn kirtilinn í maga?

Back 23

Köllum að krónískan aktívan gastritis!

Front 24

Af hverju er prenicious (alvarleg) anemia eitt af einkennum krónísk gastritis, týpu A?

Back 24

Pernicious anemia er tilkomin vegna B12 skorts. Frásog B12 er háð því að maginn sé í lagi því hann framleiðir intrinsic factor sem kemur að frásoginu.

Front 25

Hvers vegna er járnskorts-anemia eitt af einkennum krónísks gastritis?

Back 25

Vegna þess að í krónískum gastritis getur orðið mikil blæðing frá slímhúðinni og þá tapast óeðlilega mikið járn.

Front 26

Hvað felst í Menetrier's sjúkdómi?

Back 26

Þetta er sárasjaldgæft. Slímhúðin verður mjög hypertrophísk, þykkari og kirtlarnir verða þrútnir og áberandi. Aðaláhyggjuefnið er gríðarlegt vökva- og electrolytatap úr líkamanum.

Front 27

Hvenær verður peptic ulcer (magasár)? Getur það bara orðið í maga?

Back 27

Magasár verður í slímhúð þar sem sýra og pepsín hafa of mikil áhrif. (jafnvægið milli árásarþátta og varnarþátta raskast!)

Nei, algengast að magasár komi fyrir í maga og efsta hluta skeifugarnar. (En getur líka komið í neðri hlutann, og vélinda, efsta hluta jejenum og gastro-jejunal anastomosis).

Front 28

Hvernig er flokkun magasára?

Back 28

1. erosion = rof

2. akút sár

3. krónískt sár

Front 29

Hvaða blóðflokkur og HLA er líklegri til að fá magasár?

Back 29

Blóðflokkur O og HLA-B5.

Front 30

Hvað gerist í Zollinger-Ellison syndrome?

Back 30

Gríðarleg gastrin framleiðsla. (sem leiðir þá til offramleiðslu á HCl).

Front 31

Lýstu magasári macroscopískt.

Back 31

1. skörp mörk

2. hringlaga

3. oftast aðeins EITT sár

4. EKKI upphækkaðir sárbarmar (það á yfirleitt við um illkynja sár).

5. sárbotn sléttur og harður

6. geislandi aðlæg slímhúð (vefurinn er að draga slímhúðina að sárinu til að laga það).

Front 32

Hvað eru askanazy zones í magasári?

Back 32

Það eru svæði sem einkennast af 4 atr:

1. exudat af fibrini + bólgufrumuleifar

2. kjarnaleifar og akút bólgufrumur

3. bólginn græðsluvefur (scar tissue)

4. fibrous bandvefur - örvefur.

Aðlæg slímhúð oft með krónískri og aktívri bólgu.

Front 33

Hvað er perforatio (ein af komplikationum við magasár)?

Back 33

Perforatio = sprunginn magi. Háalvarlegt því magainnihald kemst í peritonium og endar í virkilega sárum verkjum v. ertingar á lífhimnunni (sj. í fósturstellingu).

Front 34

Hvað er átt við með penetratio (komplikation v. magasárs)?

Back 34

Penetratio = sárið gengur út í aðlæg líffæri, t.d. inn í bris, upp í lifur og jafnvel inn í colon.

Front 35

Hvað felst í obstructio (komplication v. magasárs)?

Back 35

Obstructio = stífla. Þá myndast örvefur og fæðan kemst ekki framhjá.

Front 36

Hvað er átt við með að magasár geti verið malignent?

Back 36

Að góðkynja sár breytist í illkynja sár.

Front 37

Hvernig presenterast blæðing vegna magasárs?

Back 37

Blóðug uppköst, melena og járnskortsanemia.

Front 38

Nefndu þessar 5 komplikatonir við magasár.

Back 38

1. blæðing

2. perforatio

3. penetratio

4. obstructio

5. malignent

Front 39

Hver eru klínísk eink. magasárs?

Back 39

Margir einkennalausir en annars seiðandi eða brennandi verkur í kvið, uppþemba, verkur eftir máltíðir, ógleði ofl.

Front 40

Hvað slær á verkinn?

Back 40

Matur og akalísk efni sem hlutleysa sýruna.

Front 41

Eru polypar (separ) í maga góðkynja eða illkynja? Nefndu þrjár gerðir polypa.

Back 41

Polypar eru góðkynja æxli.

1. hyperplastískir

2. cystic fundic/corpus gland polypar

3. adenoma

Front 42

Hvernig myndast hyperplastískir polypar? Hvernig líta þeir út?

Back 42

Þeir myndast vegna hyperplasiu (offjölgun frumna) í kirtilepithelinu. Þetta er ofvaxið epithel en samt EKKI dysplasia!

Front 43

Hvernig myndast cystic fundis/corpus gland polypar? Hvernig líta þeir út?

Back 43

Þarna hafa corpus/fundus kirtlar tútnað út. Sjáum nokkuð eðlilega magaslímhúð fyrir utan litlar blöðrur (cystur). Tíðni hefur aukist með tilkomu PPI lyfja.

Front 44

Segðu frá adenoma í maga. Hvernig er það frábrugðið hinum sepunum?

Back 44

Adenoma í maga hafa dysplasiu í epithelinu og eru því forstigsbreytingar krabbameina!! (ólíkt hinum tveimur). Sepavöxturinn gengur út í slímhúðina.

Front 45

Hvað er leiomyoma í maga?

Back 45

Það er góðkynja æxli, upprunnið í sléttvöðvafrumu.

Front 46

Hvað er GIST (gastrointestinal stromal tumor)? Af hverju myndast það? Hvernig greinum við það?

Back 46

Þetta er góðkynja æxli sem myndast í cajal frumum (sem eru pacemaker frumum sléttvöðvalagsins). Æxlin myndast vegna stökkbreytingar í KIT-geninu. Greinum með því að nota c-Kit litun.

Front 47

Hvað eru carcinoid æxli?

Back 47

carcinoid = krabbalíki

Frumur eru uppbyggúðar r neuroendocrine frumum.

Front 48

Er magakrabbamein (illkynja æxli í maga) á undanhaldi á Íslandi? Hvort er það algengar hjá kk eða kvk?

Back 48

Já, það hefur verið lækkandi tíðni síðustu áratugina. Algengar hjá kk.

Front 49

Hverjar eru tvær helstu gerðir magakrabbameins?

Back 49

1. intestinal gerð: tengist meira umhverfisáhrifum

2. diffuse gerð: tengist meira arfgengum þáttum.

Front 50

Hvað hefur orðið til þess að tíðni magakrabbameins hefur lækkað hér á landi?

Back 50

1. neysla á reyktum mat hefur minnkað (en hann inniheldur benspyrene sem er carcinogen).

2. ísskápar og frystikistur: breytt aðferð til að geyma mað.

3. sýklalyf sem vinna á H. pylori

Front 51

Hverjir eru í meiri áhættu en aðrir á að fá magakrabbamein?

Back 51

1. Þeir sem hafa fengið alvarlega anemiu

2. þeir sem eru með magastúf, t.d. eftir aðgerð á magasári.

3. þeir sem hafa fengið atrophiskan gastritis með intestinal metaplasiu

4. þeir sem eru með dysplasiu í magaepitheli

Front 52

Af hverju tölum við ekki um in-situ (staðbundið) krabbamein í mega

Back 52

Því að við erum með svo mikið af æðum í magaslímhúðinni svo að ef við erum með cancervöxt, þó það sé bara bundið við slímhúðina, þá tölum við um það sem ífarandi (invasívt) krabbamein.

Front 53

Hver er skilgreiningin á early gastric cancer? Hvenær verður það advanced?

Back 53

Early gastric cancer: Þá er æxlisvöxturinn innan magans bundinn við slímhúð eða slímhúð+submucosa (ekki komið niður í vöðvalagið). Skiptir EKKI máli hvort það séu meinvörp í eitlum eða ekki.

Aðalatriðið er að krabbameinið er ekki komið niður í vöðvalagið - það væri advanced gastric cancer!

Front 54

Hver er 5 ára lifun í early og advanced gastric cancer?

Back 54

early: 80-100% 5 ára lifun

advanced: 12% 5 ára lifun

Front 55

Hver er flokkun early gastric cancer (EGC)?

Back 55

I: protruded (þrýstingur)?

II: superficial (elevated, flat, depressed)

III: excavated (myndar holu)

Front 56

Hvar er algengast að krabbamein komi fyrir í maga? Hvort er algengara að það verði á curvatura minor eða major?

Back 56

Neðarlega, í pylorus og antrum (50%).

Algengara á curvatura minor.

Front 57

Eftir hverju flokkast magakrabbamein (4atr)?

Back 57

1. macroscopísku útliti: er það sármyndandi? polypoid? ífarandi?

2. hvernig ífarandi: expansive? infiltrative?

3. útbreiðsla: TNM-stigun

4. vefjagerð: intestinal? diffuse?

Front 58

Fyrir hvað stendur TNM?

Back 58

T = Tumor, hversu langt er hann genginn niður magavegginn?

N = Node, eru eitlameinvörp?

M = Metastasis, eru fjarmeinvörp?

Front 59

Hvað er linitis plastica?

Back 59

Það er ein gerð af diffuse (eða ífarandi) magakrabbameini. Maginn lítur út eins og "leður flaska" Þykkur magaveggur vegna ífarandi krabbameinsfrumna og mikillar fibrosumyndunar.

Front 60

Hver er munurinn á intestinal og diffuse gerð af adenocarcinoma? Hvort hefur verri lifun?

Back 60

Intestinal: með kirtlamyndunum og intestinal metaplasia er algeng í aðlægri slímhúð.

Diffuse: aðskildar, stakar frumur eða lítil frumusamsöfn. Lítið um kirtlamyndanir. Signet ring frumur.

Lifun er verri í diffuse.

Front 61

Eru stundum báðar gerðir saman?

Back 61

Já, hluti æxla sýnir báðar gerðir í bland. Lauren sjálfur gat ekki greint á milli gerða í 14% æxlanna.

Front 62

Hver er útbreiðsla og dreifing magakrabbameina (4 atr)?

Back 62

1. direct: t.d. í vélinda, skeifugörn, ristil, bris ofl.

2. sogæðadreifing

3. fjarmeinvörp: lifur, lungu, nýrnahettur

4. peritoneal útbreiðsla: t.d. Krukenberg tumor