1. Kafli Lög103

Front 1

Lögfræði

Back 1

Lögfræði er fræðigrein sem fæst við að lýsa réttinum og skýra hann.

Front 2

Lög

Back 2

Lög eru settar réttarreglur þ.e. lög sem að Alþingi hefur samþykkt og forseti staðfest.

Front 3

Réttur

Back 3

Réttur eru öll þau réttindi sem að einstaklingur eða lögaðili hefur t.d. kosningaréttur.

Front 4

Réttarreglur

skipt í tvo flokka

Back 4

Réttarreglur eru leikreglur sem varða sambúð manna, samskipti þeirra og stöðu.

Allsherjaréttur og Einkaréttur.

Front 5

Allsherjaréttur

Back 5

Til alsherjaréttar teljast réttarreglur um skipulag og starfshætti ríkisins og um réttarstöðu einstaklinga gegn ríkinu.

Front 6

Einkaréttur

Back 6

Einkaréttur fjallar um réttarstöðu einstaklinga innbyrðis og samskipti þeirra.

Front 7

Réttarheimildir

Back 7

Réttarheimildir eru stoð eða grundvellir undir réttarreglu.

Front 8

Réttarheimildir 6 stoðir/grundvellir

Back 8

Sett Lög, Réttarvenja, Fordæmi, Lögjöfnun, Meginreglur laga, Eðli máls.

Front 9

Sett Lög

greind í tvennt.

Back 9

Sett lög eru réttarreglur löggjafarvaldsins, með það fara Alþingi og Forseti Íslands.

Stjórnskipunarlög Almenn Lög

Front 10

Stjórnskipunarlög

Back 10

Stjórnarskrá Íslands 1944 17. júni
frumvarp til stjórnskipunarlagabreytinga = þingkosningar.

Lýðveldisstjórnarskráin geymir grundvallarlög íslenska ríkisins, stjórnskipunarlög sem eru æðri öðrum réttarlögum og mega þau ekki ganga í berhögg við stjórnarskrána.

Front 11

Almenn Lög

Back 11

Almenn lög eru lög sem eru sett á Alþingi og forseti undirritar.

Front 12

Reglugerðir

Back 12

Reglugerðir eru réttlægari réttarheimildir en lög sem sett eru af Alþingi. Reglugerð víkur fyrir lögum.

Front 13

Bráðabirgðalög

Back 13

Bráðabirgðalög eru lög sem að forseti Íslands getur gefið út á milli þinga þegar brýna nauðsyn ber til. Skilyrði fyrir bráðabirgðalögum eru þau að
- Alþingi sitji ekki
- Brýna nauðsyn beri til setningar þeirra
- Ákvæði laganna brjóti ekki í bága við ákvæði stjórnarskrárinnar.

Front 14

Réttarvenja

Back 14

Réttarvenja byggist á því að menn hafa um langt skeið hagað sér með tilteknum hætti vegna þess að þeir hafa talið sér það heimilt eða skylt.
Vaskur og eldhús.

Front 15

Fordæmi

Back 15

Fordæmi þegar dómsúrlausn hefur gengið um tiltekið réttaratriði sem er ólögfest og hún sé síðar notuð sem fyrirmynd í síðara dómsmáli

Front 16

Lögjöfnun

Back 16

Lögjöfnun, Sé ekki til réttarregla eða réttarvenja geta dómstólar stundum notað svokallaða lögjöfnun til að leysa úr ágreiningsefninu.

Lögjöfnun felst í því að beita settu lagaákvæði um ólögákveðið atriði sem er eðlisskylt því sem rúmast innan setta lagaákvæðisins.

Front 17

Meginreglur laga

Back 17

Dómara er skylt að leysa úr máli þó hann geeti ekki leitað til þeirra réttarheimilda sem þegar hefur verið fjallað um.

Í Meginreglum laga reynir dómari að lesa úr tilteknum lagabálki ákveðin stefnumörk eða vilja löggjafans og finna þannig ákveðna grundvallar-reglu sem dæmt er eftir

Front 18

Eðli máls

Back 18

Eðli máls (eðli dómara, hvað honum finnst)

​Í þessu tilviki leysir dómari úr ágreiningi eftir því sem að hann telur skynsamlegast, réttlátast og eðlilegast.

Front 19

Munur á meginreglum laga og eðli máls

Back 19

Meginreglur laga: tengjast settum lagareglum.

Eðli máls: höfðar til sanngirni og réttlætis-kenndar dómarans

Front 20

EES-samningurinn
Fjórfrelsi

Back 20

EES-samningurinn er samningur milli EFTA-ríkjanna og ESB.

Fjórfrelsi:
- frjáls vöruviðskipti
- frjáls för launþega
- frjáls þjónustustarfsemi
- frjáls fjármagnsflutningur

Front 21

Lögskýringar, 4 týpur

Back 21

Almenn lögskýring: lagaákvæði skýrt beinlínis eftir orðanna hljóm.
Þrengjandi lögskýring: efnislegt inntak ákvæðisins er þrengra en orð þess benda til.
Rýmkandi lögskýring: efni lagaákvæðis er rýmra en orð þess gefa til kynna.
Gagnályktun: lagaákvæði skýrt á þann hátt að tilvikin sem orðuð eru í ákvæðinu teljast þar tæmandi upptalin og því talið að gagnstæð regla gildi um tilvik sem ekki rúamst innan ákvæðisins.

Front 22

Birting laga

Back 22

Lög verða að vera birt svo að þeim sé beitt.
Dómsmálaráðuneytið gefur út Stjórnartíðindi og einnig Lögbirtingablaðið.