Reading...
Play button
Play button
Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
35 Cards in this Set
- Front
- Back
|
Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
|
TBMM'nin açılmasıyla birlikte ulusun egemenliğine dayanan yönetim:
Saltanatın bir anlamı kalmadı Halifeliğin devamı ve Osmanlı hanedanından bir kişinin Meclis tarafından halife olarak görevlendirilmesi kabul edildi |
|
|
Saltanatın kaldırılması - Neden
|
Ulusal egemenlikle ters
Lozan görüşmelerinde sıkıntı Kurtuluş Savaşı sırasında köstek |
|
|
Saltanatın kaldırılması - Sonuç
|
Yönetimdeki iki başlılık sona erdi:
Lozan'da Anlaşma Devletlerinin bölücü faaliyetleri engellendi Osmanlı resmen sona erdi Milli egemenlik Halifelik devam etti: İngiltere'nin halifenin nüfuzundan faydalanmasını engellemek Halifelik sembolik Din ile devlet işleri ayrıldı: Laikleşme Devlet başkanlığı ve rejim sorunu: Cumhuriyetin ilanının hızlanması |
|
|
TBMM'nin açılmasıyla cumhuriyetin ilan edilmemesi - Neden
|
Rejim değişikliği tartışmalarını önlemek
Ulusal güçlerin parçalanmasını engellemek Saltanatın birleştirici etkisinden yararlanmak |
|
|
Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923) - Amaç
|
1920: TBMM
1921: Anayasa, Saltanatın kaldırılması 1923: Cumhuriyet Ulusal egemenliği gerçekleştirme Devlet başkanlığı sorununu çözme Yeni Türk devletinin rejimini belirleme 1923 Sonbaharında hükümet bunalımının çıkması Yeni hükümetin seçilememesi Yürütmede aksaklık |
|
|
Cumhuriyetin ilanı - Sonuç
|
Rejim kargaşası sona erdi
Milli mücadelenin asıl amacına ulaşıldı: Ulusal egemenlik 1921 Anayasasında değişiklikler: Yönetim şekli cumhuriyet Resmi din İslam Resmi dil Türkçe Mustafa Kemal cumhurbaşkanı: İlk cumhuriyet hükümetini kurma görevi İsmet İnönü'nün Meclis hükümeti yerine kabine sistemi |
|
|
Kabine sistemi
|
Bakanların tek tek meclis tarafından seçilmesi yerine
Cumhurbaşkanının TBMM üyelerinden birini başbakan olarak ataması Başbakanın hükümet kurmakla görevlendirilmesi Kurulan hükümet meclisten güvenoyu alır |
|
|
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) - Neden
|
Halife:
Muhammed'in vefatından sonra devlet ve hükümet işlerini yürütmek amacıyla seçilen idareci Siyasal anlamda devlet başkanlığı TBMM tarafından seçilen halifenin devlet başkanı gibi hareket etmesi Halifeliğin ne dini ve ne de siyasal anlamı kalmıştı İngilizler halifeliği kullanarak içişlerine müdahaleye hazırlanıyordu Eski rejim taraftarlarının sığınabileceği tek kurum |
|
|
Halifeliğin kaldırılması - Sonuç
|
Cumhuriyet rejimi tam anlamıyla gerçekleşti:
Eski rejime dönüş yolları tıkandı Türkiye'nin ümmetçi bir anlayışta olmadığı ortaya koyuldu Dış politika olumlu etkilendi: Sömürgelerinde çok sayıda Müslüman bulunan İngiltere ve Fransa halifelikten çekiniyordu Karşılıklı güven sağlandı Laikliğe geçiş Devrimler için elverişli ortam |
|
|
1924 Anayasası - Önemli maddeler
|
Egemnlik kayıtsız şartsız milletin
Devletin yönetim şekli cumhuriyet Devletin dini İslam, başkenti Ankara, dili Türkçe Yasama, yürütme, yargı Meclisin kontrolünde Meclis, yürütme yetkisini hükümet aracılığıyla kullanır Yargı yetkisini bağımsız mahkemeler aracılığyla kullanır Üyeler 4 yılda bir seçilir Seçilme yaşı 30, seçme yaşı 22 Sadece erkekler seçer seçilir Vatandalar kanuun önünde eşit |
|
|
3 Mart 1924'te yapılan yenilikler
|
Osmanlı hanedanının yurtdışına çıkarılması
Şer'iye ve Evkaf Vekaleti yerine Diyanet İşleri ve Vakıflar Gneel Müdürlüğü Tevhid-i Tedrisat: Eğitim - öğretimin birleştirilmesi Erkan-ı Harbiye Vekaleti yerien Genelkurmay Başkanlığı: Ordunun siyaset dışında tutulması |
|
|
1924 Anayasasında yapılan değişiklikler
|
1928: Resmi din kalktı, Laikleşme
1930: Kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı 1934: Kadınlara milletvekili seçilme hakkı 1937: Atatürk ilkeleri 1945: Anayasanın dili öz Türkçeleştirildi 1952: Yendiden eski haline çevrildi |
|
|
Şeyh Sait İsyanı - Neden
|
İngilizlerin, Musul ve Kerkük'ü elinde tutabilmek için Şey Sait'e destek vermesi
Yenilik hareketlerinin hızlanması ile eskiye özlem duyanların karşı çıkışı Hilafet ve saltanat yanlıları |
|
|
Şeyh Sait İsyanı - Sonuç
|
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı:
Çok partili hayata geçiş için uygun ortamın olmadığını gösterdi Çok partili hayat için ilk deneme başarısız oldu Doğu Anadolu'da huzuru sağlamak için Takrir-i Sükun Kanunu Cumhuriyeti yıkmaya yönelik ilk isyan bastırıldı Ali Fethi Okyar hükümeti istifa etti: Yerine İsmet İnönü İngiltere Musul sorununda avantaj sağladı İstiklal Mahkemeleri tekrar faaliyete geçti |
|
|
Serbes Cumhuriyet Fırkası
|
Gerçek bir demokraside, hükümeti denetleyen mekanizmaların olması gerekir
1929 krizinden sonra bu ihtiyaç kendini hissettirdi Ekonomide liberal sistem Devlet denetiminin azaltılması Kurucuları cumhuriyete bağlı, laik kişiler: Ancak teşkilatlanmada eski rejim yanlıları görev aldı Menemen Olayı patlak verdi Çok partili sisteme geçiş için ikinci deneme de başarısız oldu Bundan sonra Atatürk döneminde çok partili yaşama geçme girişiminde bulunulmadı CHP kesintisiz 27 yıl hükümette kaldı |
|
|
Hukuk alanındaki devrimler - Neden
|
Millet, din, mezhep, ırk farklılığından dolayı hukuk birliğinin sağlanamaması
Yasaların modern hukuka uymaması Mahkemede tek yargıcın bulunması Kadın haklarının yetersiz olması İktisadi hayatı düzenleyen yasaların yetersizliği Çağdaşlaşma çabası Laiklik |
|
|
Medeni Kanunun Kabulü (17 Şubat 1926) - Sonuç
|
Kadın - erkek eşitliği
Evlilik devlet kontrolünde: Resmi nikah zorunluluğu Tek eşlilik Mirasta kız erkek çocukların eşitliği Boşanma şartları, kadına da hak Kanun önünde herkes eşit: Hukuk birliği Azınlıların Lozan'daki haklarından vazgeçmeleri: İçişlerine karışılmasının önlenmesi Patrikhane ve konsoloslukların mahkeme kurma yetkisinin kaldırılması |
|
|
İsviçre Medeni Kanununun alınması - Neden
|
Avrupa'daki medeni kanunların en iyisi
Sorunlara akılcı ve pratik çözümler Kadın - erkek eşitliği Avrupa medeni kanunlarının tümünden yararlanılarak hazırlanmış olması Demokratik olması |
|
|
Laikliğin aşamaları
|
Saltanatın kaldırılması
Halifeliğin kaldırılması Şer'iye Vekilliğinin kaldırılması Tevhid-i Tedrisat Tekke ve zaviyelerin kapatılması Şapka Kanunu, dini kıyafetlerin toplumsal yaşamdan çıkarılması 1928'de anayasadan resmi dinin çıkarılması 5 Şubat 1937'de laikliğin anayasaya girmesi |
|
|
Tevhid-i Tedrisat - Sonuç
|
Bütün öğretim kurumları Milli Eğitim Bakanlığına bağlandı
Şer'iye ve Evkaf Vekaleti bütçesinden okullara ve medreselere ait olan birikimler Milli Eğitim bütçesine aktarıldı Din uzmanları yetiştimek için İlahiyat Fakültesi: Medreseler kapatıldı Eğitimdeki ikilik ortadan kalktı Yabancı okulların ders programına Türkçe dersler Eğitimin laikleşmesi Yabancı okulların dini ve siyasi faaliyetleri durduruldu İlköğretim zorunlu |
|
|
Eğitim ve kültür alanındaki devrimler - Neden
|
Eğitimde birlik
Çağdaşlaşma Laikleşme Kadın-erkek eşitliği Türk dilini ve tarihini araştırma ve geliştirme Ortak kültür |
|
|
Yeni Türk Harflerinin Kabulü - Neden
|
Latin alfabesi
Okuryazarlığı artırmak: Okuma - yazmanın ayrıcalık olmaktan çıkarılması Arap harflerinin Türkçenin ses düzenine uymaması Avrupa uluslarının bilim ve kültürü |
|
|
Yeni Türk Harflerinin Kabulü - Sonuç
|
Batı dünyası ile yakınlaşma
Çağdaşlaşmada önemli bir engel olan yazı sorununun çözülmesi Okuryazarlığın artması: Kitap sayısında artış Bilim ve teknolojide ilerleme |
|
|
Türk Tarih Kurumu - Neden
|
Türk devletlerinin tarihlerinin aydınlatılması
Türklerin dünya uygarlığına katkılarının ortaya çıkarılması Anadolu tarihinin aydınlatılması Ümmetçi ve hanedancı tarih anlayışından milli tarih anlayışına |
|
|
Dil devrimi - Amaç
|
Türkçeyi, halk tarafından benimsenmemiş kelime ve kurallardan arındırmak
Aydınlarla halk arasındaki uçurumu gidermek Atılan kelimeler yerine Türkçe kelimeler türetmek Türk dilinin zenginliğini ortaya çıkarmak Türkçe kelimelerle bilim dili oluşturmak |
|
|
Toplumsal alandaki yenilikler - Amaç
|
Avrupalı uluslarla sağlıklı ilişkiler
Çağdaşlaşma Toplumda birlik Çağın gerisinde kalmış kurumları yenileme Sınıfsız, imtiyazsız, kaynaşmış toplum Uluslararası standartları benimseme |
|
|
Toplumsal alandaki yenilikler
|
Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması
Kıyafette değişiklik Soyadı Kanunu Takvim, saat ve ölçülerde değişiklik |
|
|
Ekonomi alanındaki yenilikler - Amaç
|
Ekonomik bağımsızlık
Temel ühtiyaçların öz kaynaklardan karşılanması Özel sektörün desteklenmesi Sanayini kurulması Tarımsal faaliyetlerin desteklenmesi Ulusal ekonomi Yabancıların elindeki kurumların ve kuruluşların ulusallaştırılması |
|
|
Türkiye İktisat Kongresi - Kararlar
|
Anonim şirketlerin kurulması kolaylaşacak
Milli bankalar: 1924'te İş Bankası Özel teşebbüse kredi Sanayi teşviği Yerli malı Demiryolları Teknik eğitim Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kolları Özel sektör tarafından yapılamayan teşebbüsler devlet tarafından gerçekleşecek İşçilerin durumu düzeltilecek |
|
|
Tarımı geliştirmek için yapılan çalışmalar
|
Aşar vergisinin kaldırılması
Ziraat Bankası: Çiftçiye kredi Tarım kooperatifleri Ucuz tohum, tohum ıslah istasyonları Yüksek Ziraat Enstitüleri Traktör kullanımının teşviki |
|
|
Ticaretin gelişmesi için tedbirler
|
İhracatta kalite kontrol
İş Bankası Merkez Bankası: Para üstünde yabancı bankaların kontrolü engellendi Milli sermate birikimi sağlandı Bankacılık, sigortacılık, kooperatifçilik Kabotaj Kanunu: Türk denizlerindeki taşımacılık faaliyetlerinin Türklere geçmesi Dış Ticaret Temsilcilikleri ve İhracat Ofisi Borsalar |
|
|
Sanayinin gelişmesi için yapılan çalışmalar
|
Sanayi ve Maadin Bankası:
Tesisleri onarmak ve işletmek için Teşvik-i Sanayi Kanunu: Yatırımların desteklenmesi Gümrük tarifelerinin yükseltilmesi: Yerli sanayiye destek Beş yıllık sanayi planları: Devlet teşebbüsü Sümerbank: Sanayi yatırımlarını desteklemek için Etibank, Maden Teknik Arama Enstitüsü: Karabük Demir - Çelik Fabrikası Selüloz, ipek, şişe, cam, deri fabrikaları |
|
|
Teşvik-i Sanayi Kanunu
|
Sanayi kuruluşlarına ucuz arazi sağlama
Taşıma indirimleri Vergide muafiyet Ulaştırma ve depolama imkanları |
|
|
Teşvik-i Sanayi Kanunu - Neden başarısız oldu
|
Gelir seviyesinin çok düşük olması
Özel sektörün yetersizliği ve sermaye azlığı Teknik eleman eksikliği 1929 ekonomik bunalımı |
|
|
KAbotaj
|
Bir devletin kendi limanları arasında yolcu ve yük taşıma hakkı
Osmalı'da ticari faaliyetler genelde gayrimüslimler tarafından: Ayrıcalıkların da etkisiyle Türklerin kendi denizlerindeki egemenliği kısıtlanmıştı Ekonomik bağımsızlık zedelenmişti Bunları gidermek için Kabotaj Kanunu: Yolcu ve yük taşıma hakkı sadece Türklerin |
