Reading...
Play button
Play button
Use LEFT and RIGHT arrow keys to navigate between flashcards;
Use UP and DOWN arrow keys to flip the card;
H to show hint;
A reads text to speech;
157 Cards in this Set
- Front
- Back
|
Kreólar
|
Evrópskir af uppruna en fæddir vestanhafs, voru valdamesti innfæddi hópurinn og auðugasta stéttin í Rómönsku Amríku á uppreisnartímum þeirra.
|
|
|
Ógnaröldin
|
Tímabilið frá 1793 og til 1794 í Frakklandi þar sem að jakóbínar og Robespierre fara með völdin.
|
|
|
Kvenréttindayfirlýsingin 1781
|
Olympes de Gauges er hálshöggvin fyrir kvenlega umritun á mannréttindayfirlýsingunni þar sem farið er fram á jafnrétti kynjanna á almennum vettvangi sem og í stjórnmálum.
|
|
|
Velferðarnefndin
|
Sú nefnd sem fór með öll völd á ógnaröldinni í frakklandi á árunum 1793 til 1794. Hún skipulagði fjöldan allan af aftökum, mest megnis á alþýðufólki en líka á aðalsmönnum.
|
|
|
Lagabálkur Napóleons
|
Lögin sem að voru samþykkt á tímum Napóleons og stóðu í gildi á Frakklandi og voru öðrum löndum til fyrirmyndar. Umbótahugmyndir upplýsingarinnar voru augljósar eins og samræmt metra og tugakerfi og aukið trúfrelsi.
|
|
|
Meginlandsbannið
|
Meginlandsbann Napóleons á allri verslun í Bretlandi þegar að hann fór í verslunarstríð við þá árið 1806. Þetta bitnar illilega á viðskiptum við Íslandsstrendur
|
|
|
Orrustan við Leipzig
|
Eftir að Napóleon hafði tapað illilega í Rússlandi sameinuðust Evrópuþjóðir gegn honum og hann tapaði við Leipzig árið 1813.
|
|
|
Monroekenningin
|
Þegar að lönd í Rómönsku Ameríku bylta valdi frakka undir leiðsögn Símons Bólivars við upphaf 19.aldar heldur Monroe forseti Bandaríkjanna því fram að skuli eitthvað land í Evrópu ætla aftur að koma fótum sínum inn í Rómönsku Ameríku mundu Bandaríkjamenn styðja Rómönsku Ameríku.
|
|
|
Caudillos
|
Þar sem að lönd rómönsku ameríku voru ekki undirbúin undir lýðræði og sjálfstæði var löndum þar yfirleitt stjórnað af herforingjum sem kölluðust Caudillos. Vadarán voru tíð og árið frá lokum frelsistríðana 1830 og til 1900 voru ekki björt í rómönsku ameríku.
|
|
|
Batteríið
|
Virki sem að Jörundur Hundadagakonungur lét byggja við höfnina í Reykjavík.
|
|
|
Íslenska Byltingin
|
Það sem bretar kölluðu níu vikna tímabilið sem að Jörundur var við stjórntaumana í Reykjavík.
|
|
|
Vínarfundurinn
|
Eftir að Napóleon tapaði við Leipzig komu sigurríkin og óvinir frakka sér saman og héldu vínarfundinn í París árið 1814. Þetta var stórkostleg veisla margra háttsettra aðilla og niðurstöðurnar voru þær að Frakkar misstu öll þau svæði sem þeir höfðu öðlast á stríðstímanum og Bretar og Rússar urðu mjööög sterkir eftir þennan fund.
|
|
|
Hið Íslenska Bókmenntafélag
|
Stofnað af Rasmusi Rask árið 1816 í kaupmannahöfn og átti það að berjast gegn dönskuáhrifum í Íslenska tungumálinu
|
|
|
Skírnir
|
Elsta íslenska tímaritið sem enn er gefið út og var það fyrst gefið út á vegum Íslenska bókmenntafélagsins.
|
|
|
Ármann á Alþingi
|
Tímarit Baldvins Einarssonar. Það fjallaði um þrjá menn sem allir voru á ólíkum pólitískum skoðunum og ræddu hitamál Íslendinga. Baldvin Einarsson lést því miður úr sængurbruna ungur og því komu ekki mörg blöð út.
|
|
|
Fjölnir
|
Konráð Gísla, Tómas Sæmundss, Brynjólfur Pétursson og Jónas Hallgrímsson gáfu út Fjölni á skilum upplýsingar og rómantíkur.
|
|
|
Ný Félagsrit
|
Persónulegt fréttarit Jóns Sigurðssonar. Þar kom hann mörgum skoðunum sínum á framfæri og oft er talað um það í bókinni.
|
|
|
Stéttaþing Danakonungs
|
Í kjölfar byltinga í Frakklandi árið 1830 sá Friðrik VI sér ekkert annað fært að að stofna ráðgefandi þing sem hann kallaði stéttaþing. Íslendingar höfðu fulltrúa á þessum þingum.
|
|
|
Júlíbyltingin 1830
|
Þegar að Loðvík XVIII deyr tekur Karl X við og hann virðist ætla að stefna landinu í einveldi og harðræði. Hann afnam prentfrelsi árið 1830 sem að hrinti ótrúlega hraðri byltingu af stað þar sem að honum var hent af stjórnarstóli sínum og Loðvík Filippus viðskiptakóngur og seinasti konungur frakklands tók við.
|
|
|
Febrúarbyltingin 1848
|
Vegna orðróma um spillingu innan stjórnar Loðvíks Filippusar og kreppu meðal almennings átti sér stað bylting þar sem að krafan um lýðræði stóð hæst. Það olli því að Loðvík Filippus fór til Englands og fyrstu lýðræðiskosningarnar áttu sér stað innan frakklands, Napóleon III stóð uppi sem sigurvegari
|
|
|
Grundlov
|
Stjórnarskrá Dana sem að tók gildi 1849 í kjölfar þess að Frikrik VII tilkynnti afnám einveldisins. Hún tryggði trú- og prentfrelsi og þótti ganga mjög langt í frjálsyndisátt.
|
|
|
Norðurreið
|
Skagfirðingar voru ósáttir með stjórn Gríms amtmanns og riðu fyrir utan bústað hans og búuuðu og sögðu lifi þjóðfrelsið. Eftirmálin urðu engin.
|
|
|
Pereat
|
Nemendur í Lærða skólanum, undir forystu Arnljóts, hættu sumir hverjir í Bindindisfélaginu og stofnuðu drykkjuhóp og þar með hófst janúarrevolution í reykjavík þar sem að þeir gengu um reykjavík og öskrðuru pereat. Sveinbjörn Rektor sagi af sér tímabundið og fór til Kaupmannahafnar og skólaárið endaði fljótt.
|
|
|
Þjóðólfur/Hljóðólfur
|
Þegar að Pereat var að eiga sér stað var það á sömu forsendum og víða annarstaðar í Evrópu. Þeir kröfðust funda og félaga-frelsis. Yfirvöld létu á tímanum ritskoða þjóðólf sem að þýddi að strákarnir þurftu að grípa til þess bragðs að gefa út hljóðólf á meðan sem var prentaður í danmörku.
|
|
|
Þjóðfundurinn 1851
|
Var voða mikið eftirvæntingasvekk fyrir Íslendinga vegna þess að danskir sendiboðar komu siglandi með stjórnarskráarfrumvarp sem að hélt því fram að Alþingi yrði enn aðeins ráðgefandi þing og öll stjórn átti enn að vera í höndum Dana. Danakonungur áréttaði stefnu sína með því að senda hermenn til landsins og þegar að Jón Sigurðsson og félagar mótmæltu allir átti að handtaka þrjá félaga: Jón sigurðsson den hvide, Jón Guðmundsson den halte og Hannes Stephenssen den tykke.
|
|
|
Charistahreyfingin
|
Samtök sem stofnuð voru af handverksfólki í London því iðnbyltingin bitnaði hvað verst á þeim. Þau börðust fyrir almennum kosningarétti og leynilegum kosningum.
|
|
|
Kommúnistaávarpið
|
Stefnuskrá Kommúnismans, kom út 1848 og var skrifuð af Karl Marx og Friederich Engels
|
|
|
Eimreiðin
|
Tímarit Valtýs Guðmundssonar um það hve langt eftir á Íslendingar voru oft þegar kom að nýungum.
|
|
|
Breska Austur-Indíafélagið
|
Breskt viðskiptafélag sem að sá um öll viðskipti Bretlands við Asíu. Þeir sjá stórt tækifæri í viðskiptum við Kína sem eru með svo strangar haftastefnur að Ópíumstríðin byrja.
|
|
|
Ópíumstríðin
|
Kínverjar bönnuðu innflutning Ópíums á miðri 19.öldinni vegna áhrifa þess á kínverskan almenning og Bretar nýttu sér það og byrjuðu að flytja ópíum inn. Þetta byrjaði stríð á milli Breta og Kína sem að endaði með sigri Breta. Afleiðingarnar voru þær að Bretar fengu Hong Kong og 5 hafnaborgir voru opnaðar fyrir vesturlönd.
|
|
|
Taipinguppreisnin 1850
|
Vegna aumingjahátts stjórnarinnar og vaxandi áhrifa evrópumanna í Kína ásamt því að kjör bænda fóru síversnandi átti sér stað risastór bylting árið 1850. Eftir blóðug átök sigraði "sigurher" kínversku stjórnarinnar árið 1860 sem var studdur af Bretum og Bandaríkjamönnum. Ítök vesturveldanna styrktust enn meira.
|
|
|
Boxarauppreisnin 1900
|
Aftur að sökum vaxandi áhrifa evrópuríkja í Kína varð önnur uppreisn sem var enn og aftur bæld niður árið 1912 og sýndi það enn veikleika kínversku stjórnarinnar.
|
|
|
Hnefi réttlætis og samræmis
|
Forystusveit uppreisnarmanna í boxarauppreisninni.
|
|
|
Verksmiðjulög
|
Lög sem sett voru árið 1833 í bretlandi sem að sögðu til um það að börn yngri en 9 ára mættu ekki vinna og vinnutími var styttur fyrir aðra aldurshópa.
|
|
|
Vistarband
|
Sveitarsamfélagið var byggt á því að þeir sem ekki héldu heimili myndu árlega ráða sig í starf til sveita.
|
|
|
Lausamennska
|
Einhleypingar sem að unnu stundum í sveitinni en öfluðu sér líka lífsviðurværis með sjómennsku.
|
|
|
Þurrabúðarfólk
|
Fólkið sem að bjó við sjávarsíðuna og aflaði sér lífsviðurværir fyrst og fremst með sjósókn.
|
|
|
Gránufélagið
|
Verslunarfélag sem seldi Bretum sauðfé án milligöngu Danskra kaupmanna. Helstu bækistöðvar þess voru á Akureyri og framkvæmdarstjóri þess var Tryggvi Gunnarsson. Þetta var mikil reynsla fyrir Íslendinga af fyrirtækjarekstri og stillti vellinum upp fyrir kaupfélögin sem komu seinna.
|
|
|
Spjátrungshornið
|
Klútar sem menn höfðu í buxnavösunum og létu sjást í þá. Þá sáu allir að eigandinn kynni mannasiði og snýtti sér í klút en ekki fingur.
|
|
|
Kvennablaðið
|
Blað sem fjallaði um ýmis kvenleg málefni eins og húsrekstur og eldamennsku. Það byrjaði að koma út undir lok 19.aldar og ritsjóri þess var Bríet Bjarnhéðinsdóttir.
|
|
|
Kvennafræðarinn
|
Helsta kennslubókin í kvennaskólum. Hún er eftir Elínu Briem og fjallaði m.a um matseld og saumaskap
|
|
|
Skútuöld
|
Á síðari hluta 19.aldar voru menn eins og Geir Zoega sem byrjuðu að kaupa inn þilskip og það jók sjósókn íslendinga mikið þar sem að hingað til höfðu þeir bara veitt á stórhættulegum árabátum. Þetta var fyrsta skrefið að því að gera sjósókn að aðalatvinnuvegi Íslendinga.
|
|
|
Kútterinn Margrét
|
Fyrsti stóri Kútterinn sem Geir Zoega keypti árið 1889.
|
|
|
Thorvaldssenfélagið
|
Góðgerðarfélag á Íslandi sem skipað var konum.
|
|
|
Góðtemplarafélagið
|
Bindindisfélag á Íslandi sem unnu að því að áfengi yrði bannað á íslandi, það gerðist vo 1915. Góðtemplarafélagið var ríkt og keypti stór hús og fleira.
|
|
|
Krímstríðið
|
Var það sem reif friðartímann frá vínarfundinum í Evrópu. Stríð á milli Rússa, sem vildu áhrif og lönd í Tyrklandi og Breta og Frakka sem vörðu Tyrkland upp að því sem þeir gátu. Rússar töpuðu og nafnið er dregið frá því að aðallega var barist við Krímskaga við svartahaf.
Fréttaljósmyndarar áttu sín fyrstu skref í Krímstríðinu. Afleiðingar Krímstríðsins voru þær að Balkanskagi varð vettvangur þrætu innan evrópuríkja og Frakkar og Bretar einsvegar og Rússar Hinsvegar urðu semi óvinir. Florance Nightingale öðlaðist frægt vegna lækninga sinna í stríðinu. |
|
|
Parísarkommúnan
|
Byltingarstjórn sem réð lögum og lofum í höfðuborg frakklands árið 1871 eftir vonleysislega stjórnun frakklands á stríðstímum á móti Þjóðverjum þar sem frakkar voru leiddir af fyrsta forseta þeirra Napóleon III. Þessi stjórn var niðurbæld.
|
|
|
Þjóðfrelsisfélag
|
Samtök stofnuð til stuðnings endurskoðunarbaráttu Benedikts Sveinssonar.
|
|
|
Ástandsleiðin
|
Það að danir greiddu okkur reglulega 40.000 danskar krónur
|
|
|
Reikningsleiðin
|
Sú leið sem Jón Sigurðsson barðist fyrir, að eftir nákvæma útreikninga ættu Danir frekar að greiða okkur 120.000 krónur á mánuði þar sem að þeir höfðu arðrænt okkur í mörg ár.
|
|
|
Landshöfðingjahneykslið
|
Þegar að embætti landshöfðingja var stofnað eftir að stöðulögin voru samþykkt árið 1871 varð Hilmar Finsen fyrsti landshöfðinginn árið 1873. Dregin var fáni upp að húsi hans þar sem að stóð "Niður með landshöfðingjan". Skólastrákum var kennt um og þetta var kallað landshöfðingjahneykslið.
|
|
|
Fyrsta stjórnarskrá Íslendinga
|
Árið 1874 fáum við okkar fyrstu stjórnarskrá eftir skipun Krisjáns IX. Íslendingar eru ekki sáttir með hana þar sem að hún heldur því ennþá fram að island sé partur af danmörku og ísland er ekki með framkvæmdarvald. Endurskoðunarstefna Benedikst Sveinssonar og Valtýska kemur í kjölfarið af þessu.
|
|
|
Endurskoðunarstefna Benedikts Sveinssonar
|
Beindist að því að afnema þá tilvísun til stöðulaganna sem var í stjórnarskránni.
|
|
|
Valtýska
|
Valtýr sá að við vorum ekki að fara að fá ráðherra sem yrði staðsettur á Íslandi og því lagði hann til að við myndum fá ráðherra sem yrði staðsettur í kaupmannahöfn.
|
|
|
Valtýingar
|
Fylgismenn Valtýs um að fá ráðherra í Danmörku
|
|
|
Heimastjórnarmenn
|
Þeir sem voru ekki sammála Valtý Guðmundssyni og vildu fá ráðherra staðsettan í Reykjaviík.
|
|
|
Nýja-Ísland
|
Samfélag Íslendinga vestanhafs. Aðallega komu þeir sér saman í Winnipeg í Kanada. Sigtryggur Jónasson var kallaður Faðir Nýja Íslands.
|
|
|
Heimskringla og Lögberg
|
Íslensk blöð sem gefin voru út vestanhafs.
|
|
|
Kofi Tómasar Frænda
|
Saga eftir Harriet Stowe sem fjallaði um slæma framkomu Bandaríkjamanna í garð þræla.
|
|
|
Samúræjar
|
Lénsherrar í Japan. Tóku þátt í byltingunni á móti herstjórninni í Japan árið 1868 og þá hófst mikil iðnaðaryuppbygging.
|
|
|
Geishur
|
Listakonur sem skemmtu Japönskum karlmönnum í tehúsum. Áralöng þjálfun fór í það að vera Geisha.
|
|
|
Búar
|
Afkomendur Hollendinga í Afríku sem bjuggu á mjög auðlindaríkum svæðum og lentu í átökum við Breta.
|
|
|
Búaastríðin
|
Stríð á milli Breta og Búa, sem var ættbálkur í Afríku, á árunum 1899 til 1902. Mikil náttúruleg hráefni voru í jörðu á valdasvæði Búa og lytkaði þessum stríðum með sigri Breta.
|
|
|
Ólympíuleikarnir Endurvaktir
|
Í Aþenu 1896
|
|
|
Hvítabandið
|
Alþjóðleg hjálpar og góðgerðarsamtök sem voru einnig staðsett á Íslandi.
|
|
|
Malaría í Afríku
|
Ein helsti ótti allra sem héldu til Afríku. Evrópumenn sendu vísindamenn til Afríku til þess að verjast malaríunni.
|
|
|
Félagslegur Darwinismi
|
Kenningar byggðar á þróunarkenningu Darwins sem fólk skýldi sér oft á bakvið þegar að það var verið að misrétta fólki einungis vegna húðlits eða stéttar. Dæmi um slíkt var í Nýlendukapphlaupinu, stéttaskiptingin í Bretlandi og Nasisminn í þýskalandi.
|
|
|
Innstu Myrkur
|
Skáldssaga Joseph Conrads sem gerðist í Kongo þar sem hann sjálfur hafði ferðast.
|
|
|
Sepojauppreisnin 1857
|
Uppreisn sem átti sér stað í Indlandi sem að gerði það að verkum að Indland var gert að krúnunýlendu árið 1858.
|
|
|
La belle epoque
|
"Hið fagra tímaskeið" - Tímabilið frá Nýlendustefnunni um 1870 og að fyrri heimstyrjaldöldinni í Frakklandi. Þar var lítið um áhyggjur og mikið um fegurð.
|
|
|
Hið Breska austur-indía félag
|
Sá um öll samskipti og verslun við Indland og önnur Asíulönd lengi af á 19.öld. Vald þeirra minnkaði umtalsvert þegar að Indland er gert að krúnuríkið árið 1858.
|
|
|
Berlíndarfundurinn
|
Seinasta Afrek Bismarcks var að kalla saman stórþjóðir Evrópu á níunda áratug 19.aldar til þess að fjalla um það hvernig þeir ættu að skipta á milli sín Afríku.
|
|
|
Heimssýning í París
|
Árið 1900 var haldin heimssýning í París þar sem að rafmangið spilaði stórt hlutverk og ýmsar nýjungar voru kynntar. Okkar maður Sigfús Blöndal var þarna en framlag Íslands var bara fortíðin.
|
|
|
Vélvæðing á Íslandi
|
Árið 1902 fengum við fyrstu vélina í árabát en á næstu 10 árum komu 400 vélbátar vítt um breitt um landið.
|
|
|
"Jón Forseti"
|
Fyrsti togarinn sem var smíðaður sérstaklega fyrir Íslendinga 1907
|
|
|
Coot
|
Fyrsti togarinn sem við keyptum frá Skotlandi 1904
|
|
|
Botnvarpan
|
Veiðifæri sem virkuðu þannig að risastór netapoki var dreginn niður eftir sjávarbotni.
|
|
|
Íslandsbanki
|
Stofnaður árið 1904 með Norsku og Dönsku fé. Mikill monnís. Lánaði m.a fyrir Jóni Forseta.
|
|
|
Íslenska iðnvæðingin
|
Átti sér stað frá aldamótum vegna borgvæðingar og vélvæðingar
|
|
|
Heimastjórnin 1904
|
Stjórnin sem var við ríki á Íslandi á uppgangstímanum og hvatti menn til dáða. Það var alþýðuflokkurinn og framsókn.
|
|
|
Iðjusinnar / Varðveislusinnar
|
Iðjusinnar voru þeir íslendingar sem að voru hlynntir tækniframförum og iðnbyltingunni sem var að eiga sér stað á Íslandi um aldamótin 1900. Varðveislusinnar voru þeir sem að vildu halda í hefðbundnar atvinnugreinar og sporna á móti róttækum breytingum.
|
|
|
Nýbýlastefna varðveislusinnanna
|
Sú stefna að vilja fjölga bóndabæjum úti á landi.
|
|
|
Aldamótakynslóðin
|
Þeir iðnaðarfrumuðir sem að lyftu grettistaki og rifu Ísland upp úr skítnum með framförum í kringum aldamótin 1900
|
|
|
Vökulög
|
Lög sem sett voru á á Íslandi sem kváðu á um að hásetar, sem oft voru þjakaðir af svefnleysi, þyrfti að hafa að minnsta kosti 6 klst óslitna hvíld á hverjum degi.
|
|
|
Halaveðrið
|
Rosalega slæmt veður í febrúar 1925 þar sem 68 menn létust í tveimur áhöfnum.
|
|
|
Báran
|
Fyrsta verkalýðsfélag Íslands. Stofnað árið 1894
|
|
|
Dagsbrún
|
Verkamannafélag ófaglærðra verkamanna. Stofnað 1914
|
|
|
Framsókn
|
Verkamannafélag kvenna, stofnað 1915.
|
|
|
ASÍ
|
Heildarsamtök alls verkafólks. Alþýðusamband Íslands
|
|
|
Fyrsta Verkfallið
|
Átti sér stað árið 1913 í reykjavík þegar unnið var að gerð hafnarinnar. Sá sem stjórnaði vildi lengja vinnudagana og lækkta laun. Verkamennirnir fengu sínu framgengt.
|
|
|
Súffragetturnar
|
Blásokkurnar, Brestkar kvenréttindabaráttu konur. Þær börðust fyrir kosningarétt með róttækum aðferðum, m.a með að fara í hungursverkföll og hella sýru á golfvelli
|
|
|
Hið Íslenska Kvennafélag
|
Stofnað árið 1894 og var fyrsta kvennréttindafélag íslendinga. Tilgangurinn var að efla réttindi kvenna og gefa þeim kosningarétt.
|
|
|
Kvennablaðið
|
Blað sem fjallaði um barnauppeldi, matargerð og menntun kvenna. Fyrsti ritstjórinn var Bríet Bjarnhéðinsdóttir.
|
|
|
Kvenréttindafélag Íslands
|
Stofnað af Bríet Bjarnhéðinsdóttur árið 1907 og var hún formaður þess í 19 ár.
|
|
|
Púðurtunnan á Balkansskaga
|
Óstöðuleikinn sem ríkti á Balkanskaga og spennan í samskiptum þjóða og ríkja, WW1
|
|
|
Svarta Höndin
|
Samtök sem höfðu það að markmiði að grafa undan veldi Austuríkismanna
|
|
|
Norðurálfuófriðurinn
|
Fyrri heimstyrjöldin öðru nafni (Íslensk dagblöð)
|
|
|
Miðveldin og Bandamenn
|
Miðveldin : Þýskaland, Austurríki-Ungverjaland, Tyrkjaveldi og Búlgaría
Bandamenn : Bretar, Bandaríkjamenn, Rússar, Serbar, Frakkar. |
|
|
Vesturvígstöðvarnar
|
800 km langar skotgrafarunur frá Ermasundi og að svissnesku ölpunum.
|
|
|
Shell-Shock
|
Hermenn sem snéru aftur náðu sér aldrei aftur, taugaáfall
|
|
|
Sjálfsákvörðunarréttur Þjóðanna
|
Woodrow Wilson kom með tillögu um að hver þjóð mætti ákveða hvaða ríki hún myndi tilheyra á friðarráðstefnunni í París.
|
|
|
Versalasamningurinn
|
Samningur sem var gerður í lok WW1 sem hljóðaði þannig að Þjóðverjar voru sekir um allt og þyrftu að borga stríðsskaðabætur
|
|
|
Þjóðabandalagið
|
Megintilgangur bandalagsins sem var stofnað á parísarráðstefnunni var að tryggja varanlegan frið í Evrópu. Það leið samt snemma undir lok því Washington neitaði að samþykkja aðild Bandaríkjanna.
|
|
|
Hvítbláinn
|
Fáninn sem Einar Benediktsson hannaði og var blár með hvítum krossi.
|
|
|
Sambandslögin
|
Lög sem gengu í gildi 1918 sem fjölluðu um að Ísland og Danmörk væru frjáls og fullvalda ríki en enn með sama konung.
|
|
|
Millistríðsárin
|
Þriðji og fjórði áratugurinn. Grókskumikið tímabil í menningarlífinu. Á þeim tíma koma Jóhannes Kjarval og Halldór Laxnes til sögunnar, kúbismi og súrrealismi, Landspítalinn tekinn í notkun og ýmsar framvkæmdir.
|
|
|
Árið 1918 á Íslandi
|
Frostaveturinn miklu, Spánska veikin og Gos í Heklu. Hrikalegt ár þrátt fyrir nýunnið sjálfstæði
|
|
|
Fasismi
|
öfgafull þjóðernisstefna sem hafnar lýðræði en leggur í stað þess sterka áherslu á ríkisvald. Athafnir í stað orða
|
|
|
Nasismi
|
Lands-sósíalistar með Hitler í fararbroddi. Þeir vildu skapa Lífsrými fyrir hinn æðri kynstofn með því að taka yfir austur-evrópu og hluta rússlands. Þar áttu óæðri þjóðir að strita fyrir Þýskaland. Mikið var lagt í hernað því þessi áform áttu augljóslega ekki eftir að virka á friðsamlegan hátt.
|
|
|
Borgarastríðið á Spáni 1936-1939
|
Stríð milli sósíalisma og fasisma þar sem Hitler og Mussolini studdu spænska herforingjann Francisco Franco til sigurs þrátt fyrir að lýðveldissinnar fengu aðstoð frá sovétríkjunum.
|
|
|
"New Deal" Roosevelts
|
"Það eina sem við þurfum að óttast er óttinn sjálfur" - Hann og ríkisstjórn hans ætlaði að dæla inn áður óséðu fjármagni í Bandaríska hagkerfið til þess að kippa því aftur í gang. Það tókst þó ekki að lagfæra kreppuna áður en seinni heimstyrjöldin hófst.
|
|
|
Gúttóslagurinn
|
Reykjavíkurborg ætlaði að lækka launin hjá atvinnubótavinnunni því að 200 manns voru að vinna þar að sökum kreppunnar. Þá uðru allir brjálaðir og mættu fyrir uttan Gúttóhúsið eða góðtemplarahúsið.
|
|
|
Stjórn hinna vinnandi stétta 1934-1938
|
Var stjórn Alþýðuflokksins og Framsóknarflokksins á kreppuárunum. Þau brugðust við kreppunni með mikilli miðstýringu og haftastefnu þar sem að bannað var að flytja inn heilmikið af vörum.
|
|
|
Sovét
|
Ráð eða nefndir þar sem verkamenn og hermenn sátu á rökstólum í Rússlandi.
|
|
|
Októberbyltingin 1917
|
Lenín hrifsaði völdin með innrás bolsévika inn í Vetrarhöllina í Pétursborg
|
|
|
Bolsévikar
|
Byltingasinnaðir sósíalistar, undir stjórn Lenín, merkir meirihlutamaður
|
|
|
Sameignarstefnan : Kommúnismi
|
Kommúnismi er oft kallaður sameignarstefnan að sökum þess að þeir boðuðu þann boðskap að allir yrðu jafnir þegar kæmi að eignum og ættu allt saman
|
|
|
Áætlanabúskapur 1924
|
Gerðar voru áætlanir fyrir atvinnulífið, oftast til 5 ára í senn. Fyrirtækjum var sagt hversu mikið ætti að framleiða og á hvaða tímabili.
|
|
|
Samyrkjubúskapur 1929
|
bóndum var hrúgað saman á landsvæði í ríkiseign og þeim sagt að búa þar og rækta fyrir ríkið.
|
|
|
Sósíalrealismi
|
Listastefna þar sem einblínt er á hið venjulega og hversdagslíf þeirra fátæku.
|
|
|
Hreinsanir Stalíns
|
Stalín losaði sig við allskonar fólk sem varð á vegi hans, óþæginlegir listamenn, ósamvinnuþýðir flokksfélagar
|
|
|
Moskvuréttarhöldin
|
Sýndarréttarhöld árið 1936 þar sem nafntogaðir byltingarleiðtogar voru þvingaðir til að játa á sig ótrúlegustu sakir og drepnir.
|
|
|
Komintern
|
Alþjóðlega kommúnistafélagið sem að sponsaði kommúnistaflokka í mörgum löndum.
|
|
|
Mein Kampf
|
Stefnurit Nasismans skrifað af Adolfi Hitler þegar hann var í fangelsi.
|
|
|
Gettóin
|
Sérstök hverfi sem að gyðingar bjuggu oft í
|
|
|
Hnífstungugoðsögnin (Rýtingsstungan)
|
Nasistar höfðu það í stefnuskrá sinni að versalasamningarnir hefðu verið svik og stunga í bak Þýskalands, þetta bar að leiðrétta.
|
|
|
Gestapo
|
Ríkislögreglan í þýskalandi sem að hjálpaði til með að þagga niður í uppreisnarseggjum.
|
|
|
Missouri
|
Bandarískt herskip þar sem skrifað var undir friðarsáttmála 2. september 1945.
|
|
|
Nurnberglögin
|
Lög sem kváðu ýmislegt slæmt um hag gyðinga þar sem þeir máttu ekki giftast hreinræktuðum þjóðverjum og bannað að ganga í þjóðverja
|
|
|
Kristalsnóttin 1938
|
Upphafið af ofsóknum gyðinga þar sem tugir gyðinga voru drepnir. Það var síðan árið 1941 sem ákvörðunin um að drepa þá alla var tekin.
|
|
|
Sachsenhausen
|
Fangabúðirnar sem að Leifur Muller dvaldi í.
|
|
|
Korpórativismi
|
Samvinna atvinnurekenda og verkamanna í þýskalandi. Öll verkalýðsfélög voru bönnuð og áróðurinn var gífurlegur.
|
|
|
Nótt hinna löngu hnífa
|
Nóttin sem að allir í SA sveitum Nasista voru drepnir af SS sveitunum árið 1934 vegna þess að Hitler taldi sjálfstæði þeirra og ernst röhm ógn við áform Hitlers.
|
|
|
Ikarus
|
Code-Name Hitlers fyrir Íslenska innrás
|
|
|
Ungmennaeftirlit
|
Einhver þurfti að sjá fyrir þessum brjálæðislega gröðu stelpum sem drýgðu hórdóm og drukku frameftir. Stelpurnar voru dregnar fyrir ungmennadóm ef ástæða þótti til.
|
|
|
Utanþingsstjórn
|
STjórn sem að Sveinn Björnsson setti á hérna á Íslandi þegar að Danir gátu ekki sinnt skyldum sínum gagnvart Íslandi. Utanþingsstjórn ríkisstjórn sem sett er á af mönnum sem ekki eru innan ríkisstjórnar og eru ekki kosnir.
|
|
|
Hraðskilnaðarmenn
|
Þeir íslendingar sem vildu skilja við Dani og stofna lýðveldi eins fljótt og mögulegt var
|
|
|
Lögskilnaðarmenn
|
Þeir sem vildu bíða þar til Danir gætu tekið ákvörðunina með þeim. Þeir voru fáir.
|
|
|
Lýðveldishátíðin
|
Þegar að Ísland verður lýðveldi, þann 17. Júní 1944 er haldin lýðveldishátíð á þingvöllum.
|
|
|
Manhattan áætlunin
|
Áætlun USA um smíði kjarnorkusprengjunnar.
|
|
|
Árið núll
|
1945 í augum þjóðverja.
|
|
|
Sameinuðu þjóðirnar
|
Eftir stríðið, árið 1945 voru sameinuðu þjóðirnar stofnaðar af 50 þjóðum sem allar höfðu sæti á allsherjarþingi. Fimm þjóðir voru svo með fulltrúa á Öryggisráðinu, það voru bretar, bandaríkjamenn, frakkar, sovétríkin og Kína. Ísland fengu aðild 1946.
|
|
|
Varsjárbandalagið
|
Bandalag sem stofnað var á milli Sovétríkjanna og annara Austurvelda árið 1955 undir stjórn Krústjov.
|
|
|
Járntjaldið
|
Hugtak sem gert var frægt af Churchill árið 1946 sem fjallaði um hin ósýnilegu skil á milli Austurs og Vesturs í Evrópu.
|
|
|
Alþýðulýðveldiin
|
Er samheiti fyrir austantjaldsríkin þar sem að þau vildu að almenningur myndi ráða.
|
|
|
"Vorið í Prag"
|
Þegar að Tékkar vildu slaka aðeins á sósíalismanum réðust aðrar Varsjárbandalagsþjóðir inn í Prag til að skakka leikinn en beittu engu ofbeldi.
|
|
|
Stasi
|
Leyniþjónusta í Austur-Þýskalandi á hápunkti njósnanna. Hún hélt skrá með upplúysingum um meira en 8milljón manns.
|
|
|
Svínaflóainnrás í kúbu
|
Uppreisnarmenn gera tilraun til að steypa Fidel Kastro af stóli með hjálp bandaríkjamanna
|
|
|
"Ich bin ein berliner"
|
Ræða Kennedy
|
|
|
Herverndarsamningur Íslands
|
Vegna kóreustríðsins 1950 skrifa Íslendingar undir herverndarsamning við Bandaríkjamenn árið 1951 sem fjallaði um smotterí her á Íslandi til þess að forðast það að Sovétmenn geri hér árás.
|
|
|
Þjóðvarnarflokkur Íslands
|
Flokkur sem stofnaður var á Íslandi til þess að berjast gegn erlendri hersetu á Íslandi.
|
|
|
"Varið Land"
|
Undirskriftasöfnun á Íslandi þegar verið var að deila um hvort ætti að reka Bandaríska herinn á burt um miðja 20.öldina. 50.000 Íslendingar skrifuðu undir um að þeir ættu ekki að fara.
|
|
|
Miðnesheiði
|
Staðurinn á Keflavík þar sem Bandarísku hermennirnir dvöldu eftir að skrifað var undir Kelavíkursamninginn.
|
|
|
Glasnost / Perestrojka
|
Tvær helstu stefnur Gorbatjovs. Glasnost fjallaði um það að auka ritfrelsi og opinbera umræðu en Perestojka var endurskipulagning og nýsköpun í efnahagslífinu.
|
|
|
Stjörnustríðsáætlun Reagans.
|
Reagan vildi vopnavæða geiminn til að sporna gegn kjarnorkuárásum
|
|
|
Samstaða
|
Verkalýðssamtök í Póllandi þar sem pólverjinn Lech Walesa varð að frelsishetju
|
|
|
Flauelsbylting Tékkóslóvakíu
|
Þegar tjaldið fellur 1989 var byltingin í Tékkóslóvakíu kölluð þetta því að hún gekk svo vel. Vaclav Havel var forseti.
|
