Klinische Neuropsychologie H11. Emotie En Sociale Cognitie

Front 1

Hoofdstuk 11: Emotie en sociale cognitie

De neuropsychologie van sociaal gedrag richt zich op

Back 1

neurale netwerken en de daaraan verbonden cognitieve en emotionele systemen, die mensen in staat stellen om gevoelens, gedachten, behoeftes en intenties van anderen te begrijpen en voorspellen, en deze met hen te delen.

Front 2

Een belangrijke vraag is in hoeverre

Back 2

cognitieve processen en emotionele processen van elkaar te onderscheiden zijn.

Front 3

Er is veel ondersteuning voor het idee dat cognitie en emotie

Back 3

twee specifieke, functioneel verschillende informatieverwerkingsprocessen zijn, die echter wel sterk met elkaar interacteren.

Emoties zijn een voorwaarde voor motivatie, omdat emotionele drijfveren een grote rol spelen in de aansturing van gedrag.

Front 4

Sociale interacties: cognitie en emotie

Een belangrijk kenmerk van sociale situaties is dat deze vaak complex zijn, dynamisch en onder tijdsdrukverlopen.

Sociale cognitie:

Back 4

alle mentale processen die onderliggend zijn aan sociale interacties.

Deze mentale processen kunnen opgedeeld worden in de volgende drie stadia

Front 5

Deze mentale processen kunnen opgedeeld worden in de volgende drie stadia:

1. P

2. I

3. R

Back 5

Deze mentale processen kunnen opgedeeld worden in de volgende drie stadia:

1. Perceptie: de aandacht richten op en het waarnemen van relevante informatie

2. Interpretatie: het verlenen van betekenis:

3. Reactie: responsselectie en –uitvoering:

Front 6

1. Perceptie: de aandacht richten op en het waarnemen van relevante informatie

2. Interpretatie: het verlenen van betekenis

3. Reactie: responsselectie en –uitvoering

Back 6

1. Perceptie: de aandacht richten op en het waarnemen van relevante informatie:

1. Non-verbale sociale signalen

2. Verbale sociale signalen

3. Contextuele informatie

2. Interpretatie: het verlenen van betekenis:

1. Sociale schema’s

2. Sociale conceptformatie (mentale representaties van categorieë n)

3. ‘Mentaliseren’ ( het vermogen om gedachten, gevoelens en intenties toe te dichten

4. aan andere mensen)

5. Empathie

6. Imitatie en simulatie

7. Sociale, causale attributies

3. Reactie: responsselectie en –uitvoering:

1. Beschikbare sociale gedragsrepertoires

2. Gedragsregulatie, afgestemd op de sociale context

3. Inhibitie van inadequaat gedrag

4. Invloed van emoties op responsselectie; en emotieregulatie

Front 7

11.2Wat zijn emoties?

Emotie:

Back 7

Mentale of fysiologische toestand die geassocieerd wordt met diverse gevoelens, gedachten en gedrag.

Emotionele lichamelijke reacties hebben we gemeen met dieren, gevoelens zijn de subjectieve ervaringen van emoties. Emoties signaleren belangrijke informatie die lichamelijke processen in gang zetten zodat er adequaat wordt gereageerd op gevaarsituaties.

Front 8

Verscheidenheid aan emoties:

Er zijnverschillende classificatieschema’s voor emoties:

• Positief(prettig) & negatief(onprettig)

• Toenadering (approach/extraversie)& terugtrekking (withdrawal/introversie)

• Hoge intensiteit & lage intensiteit

• Primaire (basale) emoties & secundaire emoties

Basale emoties: Blijdschap, boosheid, angst,verdriet, walging en verbazing.Deze emoties worden universeel herkend in gezichtsuitdrukkingen

Secundaireemoties: Reguleren sociaal gedrag (aanpassen aan groepen etc.). Socialeemoties zijn in evolutieontstaan en ontwikkelenzich ontogenetisch ook later.

Back 8

• Positief (prettig) & negatief (onprettig)

• Toenadering (approach/extraversie) & terugtrekking (withdrawal/introversie)

• Hoge intensiteit & lage intensiteit

• Primaire (basale) emoties & secundaire emoties

Basale emoties:

Blijdschap, boosheid, angst, verdriet, walging en verbazing.

Deze emoties worden universeel herkend in gezichtsuitdrukkingen

Secundaire emoties:

Reguleren sociaal gedrag (aanpassen aan groepen etc.). Sociale emoties zijn in evolutie ontstaan en ontwikkelen zich ontogenetisch ook later.

Front 9

Basale emoties:

Back 9

Blijdschap, boosheid, angst, verdriet, walging en verbazing. Deze emoties worden universeel herkend in gezichtsuitdrukkingen

Front 10

Secundaire emoties:

Back 10

Reguleren sociaal gedrag (aanpassen aan groepen etc.). Sociale emoties zijn in evolutie ontstaan en ontwikkelen zich ontogenetisch ook later.

Front 11

Functie van emoties: Basale emoties zijnniet alleen reacties op situaties, maar zijn ook

Back 11

belangrijk bij nastreven van positieve uitkomsten (en negatieve onderdrukken).

Daarnaast vergroten emoties de overlevingskansen van een individu, hierbij is de amygdala belangrijk (verwerkt mogelijke bedreigende informatie).

Front 12

Twee routes vaninformatie verwerking LeDoux (1996):

Back 12

1) Snelle route:

Vanuit de thalamus wordt globale informatie direct doorgestuurd naar de amygdala. Van daaruit kan een snelle reactie worden ingezet

2) Langzamere route:

Vanuit de thalamus gaat informatie naar de corticale gebieden waar de informatie gedetailleerd verwerkt wordt. Vanuit de prefrontale cortex wordt de amygdala aangestuurd.

Front 13

De snelle routegeeft een globaleimpressie en maakt het lichaam snel startklaar voor actie voorgevaar, hoewel de bronvan het gevaar nog niet preciesduidelijk is.

De trage routeverwerking is precies en zorgt dat

Back 13

mogelijk bedreigende informatie gedetailleerd duidelijk wordt. De verbinding met de hippocampus zorgt ervoor dat emotionele herinneringen worden opgeslagen zodat in het vervolg een reactie beter op de situatie wordt afgestemd.

Front 14

Expressie van emotiesis groter als

Back 14

er andere mensen in de buurt zijn dan wanneer iemand alleen is!

Front 15

Invloed emotiesop gedrag:

Emoties beïnvloedenonbewust gedrag. Bij basale emotiesis dezeautomatische beïnvloeding

Back 15

vanzelfsprekend, bij secundaire emoties niet.

Beslissingen in complexe situaties komen vaak tot stand op een intuïtieve manier. Hierbij wordt het goed/slecht aflopen van een situatie beoordeeld aan de hand van vergelijkbare situaties in het verleden. Dit is een gut feeling dat je kunt hebben tijdens het maken van een beslissing.

Front 16

Beslissingen in complexe situaties komen vaak tot stand op een

Back 16

intuïtieve manier.

Hierbij wordt het goed/slecht aflopen van een situatie beoordeeld aan de hand van vergelijkbare situaties in het verleden. Dit is een gut feeling dat je kunt hebben tijdens het maken van een beslissing.

Front 17

Emotieregulatie:

Back 17

Is cruciaal voor sociale interacties en belangrijk bij het bereiken van langetermijndoelen.

Front 18

Er zijn twee manieren van emotieregulatie:

Back 18

1) Intentionele regulatie:

Gevolg van actieve, gecontroleerde bewuste processen.

Reappraisal: Herwaardering. Emotionele gebeurtenissen worden positiever geïnterpreteerd.

Suppresion: Onderdrukking. Proberen om emotie niet of minder te voelen.

2) Niet-intentionele regulatie:

Gevolg van ander processen. Bijvoorbeeld spanning laten afnemen door je emoties te benoemen. ‘Ik ben verdrietig omdat ik geen promotie heb gekregen.

Front 19

’ Emoties en zelfreflectie: Door zelfreflectie kunnen we

Back 19

situaties waarin we ons goed/slecht voelen opzoeken of juist vermijden.

Front 20

Zelfreflectie:

Back 20

Vorm van perspectiefname, je beoordeelt jezelf vanuit de positie van een ander.

Front 21

Reappraisal:

Back 21

Herwaardering. Emotionele gebeurtenissen worden positiever geïnterpreteerd.

Front 22

Suppresion: Onderdrukking.

Back 22

Proberen om emotie niet of minder te voelen.

Front 23

11.2Mentaliseren

Mentaliseren:

Back 23

Je kunnen verplaatsen in anderen. Dit kan door jezelf te spiegelen aan de ervaringen en gevoelens van anderen & door toeschrijven gedachten, intenties & gevoelens aan anderen (Theory of Mind).

Front 24

Spiegelsysteem:

Back 24

Koppelen van waarnemingen van acties bij anderen aan eigen ervaringen. Wanneer je zelf een rot ei ruikt ervaar je emotie (walging), wanneer je ziet dat een ander een rot ei ruikt kun je door interne simulatie ook die emotie ervaren. Gedeelde representatie.

Front 25

Theory of Mind (ToM):

Back 25

Het begrijpen en voorspellen van gedrag van anderen door je in hun te verplaatsen (perspectief overnemen), vaak verschilt je eigen perspectief met die van de ander.

Onderscheid:

• First order belief: Denken over iets. Ontwikkeld rond 3e/4e levensjaar, meten: Sally-Anne-test

• Second order belief: Denken over denken. Ontwikkeld rond 6e levensjaar.

• False belief: Foute overtuiging. Door 1st & 2nd belief kan je bedrog en misleiding begrijpen en beter onderscheid maken van foute overtuigingen.

Front 26

11.2Neurocognitieve modellen van sociaalgedrag

Neurocognitieve modellen kunnen inzicht verschaffen in de verschillendecognitieve en emotionele processen, en hun onderlingerelaties en interacties.

SOCIAL-model van Beauchamp en Anderson:

Back 26

Het Socio-Cognitive Integration of Abilities Model is een model voor sociale competentie vanuit ontwikkelingsoogpunt.

Uitgangspunt is dat sociale vaardigheden worden gemedieerd door een neuraal netwerk voor sociale-informatieverwerking dat wordt beïnvloed door omgevingsfactoren.

Front 27

Het Socio-Cognitive Integration of Abilities Model is een model voor sociale competentie vanuit ontwikkelingsoogpunt.

Eerste component:

Tweede component:

Back 27

• Eerste component:

Interne en externe factoren die meehelpen sociale vaardigheden vorm te geven.

Interne: Eigenschappen van de persoon (temperament bijv.) die van invloed zijn op de wijze waarop iemand met de sociale omgeving omgaat.

Extern: Aspecten van de omgeving die invloed hebben op de aard en kwaliteit van sociale vaardigheden (sociaal-economische status bijv.). Er is wederzijdse beïnvloeding tussen interne en externe factoren.

• Tweede component: Cognitieve en emotieprocessen die betrokken zijn bij sociaal gedrag.

Opgedeeld in drie categorieën:

1) Aandachtscontrole die nodig is om aandacht te kunnen richten op sociaal relevante informatie in omgeving en het onderdrukken van ongepaste sociale reacties. Cognitieve flexibiliteit is belangrijk bij wisselen van de aandacht en veranderen van concepten. Executieve functies belangrijk bij: Planning, probleemoplossen en strategievorming.

2) Communicatieve vaardigheden zoals gedeelde aandacht, taalbegrip, taalproductie etc. om gedachten en intenties te begrijpen en aan andere over te brengen.

3) Sociaal-cognitieve functies die direct relevant zijn voor verwerken van sociale informatie (herkennen gezichten, mentaliseren etc.).

Front 28

11.2Stoornissen en dissociaties

Vaak leidensociale-cognitiestoornissen tot inadequaat gedrag in socialeen interpersoonlijke situaties.

Perceptie:

Back 28

Moeite met emotionele gezichtsexpressie. Het vermogen om emoties af te lezen bij anderen neemt af en zorgt ervoor dat het lastig is om gepast te reageren op anderen.

Interpretatie:

Minder goed beschikken over sociale schema’s waardoor interpreteren van sociale situaties lastig is. Daarnaast kan gedrag van andere mensen ook moeilijk worden geïnterpreteerd.

Dit kan leiden tot een Sociale faux pas:

Onbedoeld iets zeggen of doen dat een ander kwetst.

Reactie:

Moeite met opvangen van sociale signalen die bedoeld zijn om gedrag te stoppen (bijv. boze blik). Je kunt minder makkelijk je eigen gedrag reguleren. Het kan ook zijn dat signalen wel worden opgemerkt maar dat ze het gedrag niet kunnen stoppen.

Front 29

Interpretatie:

Back 29

Minder goed beschikken over sociale schema’s waardoor interpreteren van sociale situaties lastig is. Daarnaast kan gedrag van andere mensen ook moeilijk worden geïnterpreteerd. Dit kan leiden tot een Sociale faux pas: Onbedoeld iets zeggen of doen dat een ander kwetst. Reactie: Moeite met opvangen van sociale signalen die bedoeld zijn om gedrag te stoppen (bijv. boze blik). Je kunt minder makkelijk je eigen gedrag reguleren. Het kan ook zijn dat signalen wel worden opgemerkt maar dat ze het gedrag niet kunnen stoppen.

Front 30

Sociale faux pas:

Back 30

Onbedoeld iets zeggen of doen dat een ander kwetst.

Front 31

Reactie:

Back 31

Moeite met opvangen van sociale signalen die bedoeld zijn om gedrag te stoppen (bijv. boze blik). Je kunt minder makkelijk je eigen gedrag reguleren. Het kan ook zijn dat signalen wel worden opgemerkt maar dat ze het gedrag niet kunnen stoppen.

Front 32

11.7Lokalisatie en functioneleneuro-imaging

Specifieke hersengebieden zijn betrokkenbijmeerdere cognitievefuncties en specifieke cognitieve functies worden ondersteunddoor meerdere hersengebieden.

Amygdala:

Back 32

Amandelvormig gebied dat betrokken is bij emotie en sociale cognitie. Belangrijke functie is het automatisch screenen van informatie op sociale en affectieve relevantie (vooral bij dreiging in de omgeving).

Daarnaast is speelt de amygdala een grote rol bij het vormen en opslaan van herinneringen aan emotionele gebeurtenissen en werkt bij geheugenopslag samen met de hippocampus.

Front 33

Sulcus Temporalis Superior (STS):

Back 33

Helpt bij interpreteren van sociaal-affectieve signalen, vooral bij sociaal relevante bewegingsinfo (veranderende gezichtsuitdrukking).

Front 34

Gyrus fusiformis:

Back 34

Betrokken bij gedetailleerd verwerken van gezichten en bepalen van identiteit (persoon)

Front 35

Insula:

Back 35

Registeren en organiseren van fysiologische veranderingen in het lichaam die samengaan met waarnemen en begrijpen van affectieve informatie.

Front 36

Striatum:

Back 36

Voorspeld welke prikkels tot positieve uitkomsten (voldoening) leiden.

Front 37

Corticale spiegelsysteem:

Back 37

Inleven in beleving van anderen door ervaringen te spiegelen.

Front 38

Prefrontale cortex:

Back 38

Emotieregulatie en integreren van complexe informatie

Front 39

Gyrus cingulie:

Back 39

Integreren van sensorische, Neurocognitieve en motivationele informatie. Betrokken bij error detection en bekrachtigingprocessen, daarom belangrijk bij responsselectie.