Economie Begrippen Hoofdstuk 5

Front 1

bedrijf

Back 1

Bedrijf: economische eenheden die hoofdzakelijk tot doel hebben productiefactoren samen te brengen om goederen en diensten te produceren, die zij dan aan de consumenten verkopen.

Front 2

ondernemersrisico

Back 2

Ondernemersrisico: de verkoop dekt de kosten niet, er is verlies

Front 3

risicodragend kapitaal

Back 3

Risicodragend kapitaal: kapitaal dat men ter beschikking stelt van een onderneming dat verloren kan gaan bij slechte resultaten.

Front 4

economische winst

Back 4

Economische winst= ondernemingsvergoeding à overwinst, de normale vergoeding op het geïnvesteerd kapitaal reeds opgenomen in de kosten.

Front 5

boekhoudkundige winst

Back 5

Boekhoudkundige winst= opbrengsten – kosten

Front 6

vermogen

Back 6

Vermogen: totaal aan middelen waarover de onderneming voor haar activiteiten kan beschikken.

Front 7

eigen vermogen

Back 7

Eigen vermogen: vermogen dat eigendom is van de kapitaalverschaffers; in hoofdzaak het ingebrachte kapitaal, maar ook de gereserveerde winsten uit vorige boekjaren. Dit wordt meestal vertegenwoordigd door aandelen.

Front 8

vreemd vermogen

Back 8

Vreemd vermogen: vermogen geleend bij derden; wordt dikwijls vertegenwoordigd door obligaties, het betreft deelbewijzen van deelnemingen aan leningen op middellange of lange termijn.

Front 9

maatschappelijke aandelen

Back 9

Maatschappelijke aandelen: vertegenwoordigen een bepaalde fractie van het ondernemingsvermogen zonder dat de absolute waarde uitdrukkelijk op het aandeel is vermeld.

Front 10

nominale aandelen

Back 10

Nominale aandelen: vertegenwoordigen in principe een bepaald bedrag aan kapitaalinbreng

Front 11

converteerbare obligaties

Back 11

Converteerbare obligaties: Bezitter krijgt recht om -gedurende vooraf bepaalde periode- zijn obligaties om te zetten in aandelen van de schuldenaar.

Front 12

warrantleningen

Back 12

Warrantleningen: Bezitter krijgt samen met schuldvordering ook het recht om tegen bepaalde voorwaarden (vooraf vastgelegd) aandelen van schuldenaar te kopen.

Front 13

onbeperkte aansprakelijkheid

Back 13

Onbeperkte aansprakelijkheid: eigenaar moet met zijn volledig vermogen verliezen van de zaak dekken.

Front 14

beperkte aansprakelijkheid

Back 14

Beperkte aansprakelijkheid: eigenaar kan ten hoogstens zijn inbreng in het kapitaal van de onderneming verliezen.

Front 15

take-over-bid

Back 15

Take-over-bid: andere financiële groepen kopen de aandelen van de betrokken onderneming op.

Front 16

management buy-out

Back 16

Management buy-out: de manager van het bedrijf biedt zich aan als kandidaat –overnemer.

Front 17

gifpil

Back 17

Gifpil: een bepaling die de bestaande aandeelhouders het recht geeft om grote hoeveelheden additionele aandelen tegen een bepaalde prijs aan te kopen wanneer een outsider een bepaald percentage van het uitstaande kapitaal in handen krijgt.

Front 18

holding

Back 18

Holding: financiële maatschappij waarvan de activa bestaan uit aandelen van andere bedrijven waarvan zij het beleid mede bepalen.

Front 19

natuurlijk monopolie

Back 19

Natuurlijk monopolie: in sectoren met sterke positieve schaaleffecten zouden bij vrije concurrentie grote ondernemingen de kleinere uit de markt verdringen, totdat uiteindelijk slechts één private onderneming zou overblijven.
Die zou dan echter over een monopoliemacht beschikken, waarvan men vreest dat zij misbruik zou maken.
Om dat te vermijden neemt de staat soms de productie van dergelijk goederen en diensten op zich.

Front 20

gemengd bedrijf

Back 20

Gemengd bedrijf: overheid en private sector zorgen samen voor kapitaal en beheer, meestal met overwicht voor de overheid

Front 21

privatisering (ruim en eng)

Back 21

Privatisering:

Ruime betekenis: het geheel van maatregelen die erop gericht zijn de publieke sector meer volgens privaat –economische principes van bedrijfsvoering te doen werken.(8 soorten);

Enge betekenis: gehele of gedeeltelijke verkoop van de staatsparticipatie in overheidsbedrijven aan de particuliere sector ( 2 methodes: publieke uitgifte van aandelen of directe verkoop aan één of meerdere strategische partners)

Front 22

going concern principe

Back 22

Going concern principe: de onderneming kan haar activiteiten voortzetten en er zijn dus bv. geen minwaarden op activa als gevolg van gedwongen verkopen ten gevolge van een faillissement.

Front 23

sociale balans

Back 23

Sociale balans: tabelmatig overzicht van de tewerkstelling binnen onderneming en van de opleiding van het personeel.

Front 24

verbruikerscoöperatie

Back 24

Verbruikerscoöperatie: vereniging van personen die samenwerken om gezamenlijk detailhandelsactiviteiten te verrichten en aldus de te hoog geachte marges van de distributiehandel uit te schakelen.

Front 25

coöperatie van aankoop

Back 25

Coöperatie van aankoop: vereniging van personen die samenwerken om gezamenlijk materialen aan te kopen.

Front 26

kredietcoöperatie

Back 26

Kredietcoöperatie: vereniging van personen die samenwerken om gezamenlijk krediet aan te vragen en aldus van gunstige voorwaarden te kunnen genieten

Front 27

responsabilisering

Back 27

Responsabilisering: de verhoging van de beleidsautonomie van publieke ondernemingen waarmee de staat beheerscontracten afsluit.

Front 28

liberalisering

Back 28

Liberalisering: het verminderen van overheidsregels die de beheersvrijheid inperken. Vrije markttoegang verzekeren;

Liberalisering kan samengaan met privatisering.

Front 29

publiek private samenwerking

Back 29

Publiek Private samenwerking= PPS: overheid zoekt voor investeringsprojecten een private partner om de financiering, uitvoering en uitbating te verzorgen.

+: overheid kan zo belangrijke projecten uitvoeren zonder zelf over kapitaal te beschikken

- : indien particuliere initiatiefnemers hun vergoeding niet van gebruikers van het project kunnen krijgen, zal overheid deze moeten betalen, wat de begroting bezwaart.

Front 30

productiecoöperatie

Back 30

Productiecoöperatie: vereniging van personen die samenwerken om gezamenlijk te produceren.

Front 31

overgedragen winst/verlies

Back 31

Overgedragen winst/verlies: niet-uitgekeerde bedrijfsresultaten waarvan de algemene vergadering nog niet definitief de bestemming heeft vastgelegd.

Front 32

balansanalyse

Back 32

Balansanalyse: analyseren van de samenstelling van activa en passiva door middel van ratio’s + die eventueel vergelijken met sectorale waarde of hun evolutie in de tijd analyseren, om zo een uitspraak te kunnen doen over de gezondheid van de onderneming.

Front 33

liquiditeitsratio

Back 33

Liquiditeitsratio = vlottende activa / schulden op KT best > 1

Front 34

netto bedrijfskapitaal

Back 34

Netto bedrijfskapitaal = permanente middelen (= EV + schulden LT) – vaste activa best > 0

Front 35

solvabiliteitsratio

Back 35

Solvabiliteitsratio = eigen vermogen / balanstotaal

Front 36

boekwaarde

Back 36

Boekwaarde: activa – schulden (ruwe benadering)

Front 37

intrinsieke waarde

Back 37

Intrinsieke waarde: activa aangepast aan geschatte marktwaarde – passiva

Front 38

resultatenrekening

Back 38

Resultatenrekening: systematisch overzicht van opbrengsten en kosten.

Front 39

kasopbrengsten en kaskosten

Back 39

Kasopbrengsten en kaskosten: worden pas opgenomen in resultatenrekening als ze aanleiding geven tot geldstromen, maar dit moet niet noodzakelijk in huidig boekjaar zijn.

Front 40

niet-kasopbrengsten en niet-kaskosten

Back 40

Niet-kasopbrengsten en niet-kaskosten: puur boekhoudkundige stromen met doel een resultatenrekening op te stellen die getrouw beeld geeft van werkelijk resultaat (het maakt dus niet uit of ze aanleiding gaven tot geldstroom)

Front 41

bedrijfsresultaat

Back 41

Bedrijfsresultaat: het gevolg van de commerciële activiteiten van de onderneming

Front 42

financieel resultaat

Back 42

Financieel resultaat: verschil tussen financiële opbrengsten en kosten

Front 43

uitzonderlijk resultaat

Back 43

Uitzonderlijk resultaat: verschil tussen uitzonderlijke kosten en opbrengsten.

Front 44

dividenden

Back 44

Dividenden = uitkering van ‘te bestemmen resultaat’ aan aandeelhouders.

Front 45

tantimes

Back 45

Tantièmes = uitkering van ‘te bestemmen resultaat’ aan management.

Front 46

cash flow

Back 46

Cash flow: analyse van de kasstromen

Front 47

werkkapitaal

Back 47

Werkkapitaal = veranderingen in de leverancierskredieten, de omvang van de uitstaande debiteurenrekeningen en de omvang van de voorraden.

Front 48

operationele cash flow

Back 48

Operationele cash flow = netto bedrijfskosten + niet-kaskosten + daling werkkapitaal

– niet-kaskosten - stijging werkkapitaal

Front 49

prijsnemer

Back 49

Prijsnemer: onderneming kan geen invloed uitoefenen op de markten van haar in- en output

Front 50

prijszetter

Back 50

Prijszetter: onderneming kan wel prijs zelf bepalen op de markten van haar in- en output. Dit wel onder bepaalde constrains (die afhankelijk zijn van vraag en gedrag van die markten).

Front 51

industriële economie

Back 51

Industriële economie: bestudeert het economische gedrag van industrietakken

Front 52

principal agent probleem

Back 52

Principal-agent probleem: hoe kan een opdrachtgever een door hem aangestelde agent motiveren en controleren om te bekomen dat diens doelfunctie congrueert met de zijne.

Toegepast op onderneming: … (principal=aandeelhouder, agent=manager)

Front 53

outsourcen

Back 53

Outsourcen: wanneer de onderneming op resultaten van eigen bedrijfsactiviteiten een beroep blijft doen op eigen productieproces.

Front 54

differentiatie

Back 54

Differentiatie: wanneer de onderneming op resultaten van eigen bedrijfsactiviteiten geen beroep meer doet op eigen productieproces, maar dit afstoot naar andere ondernemingen.

Front 55

integratie=verticale diversificatie

Back 55

Integratie = verticale diversificatie: wanneer onderneming hoger of lager in de bedrijfskolom gesitueerde bedrijvigheden in haar eigen organisatie opneemt. (bakkerij heeft ook boerderij)

Front 56

parallellisatie=horizontale diversificatie

Back 56

Parallellisatie = horizontale diversificatie: wanneer onderneming haar activiteitengamma uitbreidt met activiteiten die zich op hetzelfde niveau in de bedrijfskolom bevinden. (bv. vleeshandel vormt zich om tot algemene voedingswinkel)

Front 57

specialisatie

Back 57

Specialisatie: het afstoten van bepaalde eindproducten en de ermee gepaard gaande activiteiten. (bv. een drankdistributiebedrijf vormt zich om tot wijnhandel)

Front 58

marginale productiebeslissing

Back 58

Marginale productiebeslissing: betreft de vraag hoeveel een onderneming zal produceren

Front 59

structurele productiebeslissing

Back 59

structurele productiebeslissing: betreft de vraag of een onderneming zal produceren

Front 60

(totale) opbrengst

Back 60

(Totale) opbrengst: ontvangsten die de onderneming uit de verkoop van haar productie realiseert.

Ze is gelijk aan de verkochte hoeveelheid maal de prijs. (excl. Belastingen)

Front 61

break-even punt

Back 61

Break-even punt: de onderneming balanceert tussen verlies en winst.

Front 62

optimale factorcombinatie

Back 62

Optimale factorcombinatie: hoe kan men de factorcombinatie bepalen die het mogelijk maakt een gegeven productie te bereiken met minimale kosten

Front 63

marginale geldproduct(iviteit)

Back 63

Marginale geldproduct(iviteit): de in geld uitgedrukte verkoopwaarde van de additionele productie, die door de inzet van een in principe infinitesimaal kleine bijkomende eenheid productiefactor c.p. kan worden bekomen.

Front 64

productie-isoquante

Back 64

Productie-isoquante: de grafische weergave van al de mogelijke combinaties van productiefactoren, waarmee een zelfde productieniveau kan worden bekomen. Per productieniveau zijn er dus meerdere productie-isoquantes.

Front 65

isokostenrechte

Back 65

Isokostenrechte: geeft aan welke combinaties van arbeid en kapitaal, gegeven de factorprijzen een bepaald kostenniveau veroorzaken. Elke isokostenrechte stelt een kostenniveau voor.

Front 66

productiefactorcomplementariteit

Back 66

Productiefactorcomplementariteit: slechts één combinatie van productiefactoren is technisch de juiste om een bepaalde productiehoeveelheid te realiseren.

Front 67

factorsubstitueerbaarheid

Back 67

Factorsubstitueerbaarheid: het verminderen van de inzet van één productiefactor kan worden gecompenseerd door additionele inzet van een andere productiefactor.

Front 68

marginale substitutieverhouding

Back 68

Marginale substitutieverhouding: de extra hoeveelheid van een bepaalde productiefactor nodig om bij verminderde inzet van een (in principe infinitesimaal kleine) eenheid van een andere productiefactor de betrokken productie op een constant peil te kunnen houden.

MSV = (dit is altijd negatief)

Front 69

sunk costs

Back 69

Sunk costs: irreversibele reeds gedane uitgaven.

Front 70

uitgaande kasstromen

Back 70

Uitgaande kasstromen: omvatten onder meer de initiële investeringskosten, de additionele lonen en materiaalkosten, de additionele belastingen.

Zij omvatten niet de afschrijvingen, de terugbetalingen van het geleende kapitaal, noch de erop te betalen interestlast.

Front 71

ingaande kasstromen

Back 71

Ingaande kasstromen: zijn de additionele ontvangsten, die het project voor de onderneming genereert.

Front 72

doelinterest

Back 72

Doelinterest: de onderneming moet de toekomstige kasstromen ramen (wat steeds met onzekerheid gepaard gaat) en die met een bepaald interestpercentage actualiseren.
Als interestpercentage neemt men de minimum interest R*die de onderneming op haar geïnvesteerd vermogen wenst te bekomen.

Front 73

netto contante waard of netto geactualiseerde waarde

Back 73

Netto contante waarde of netto geactualiseerde waarde: de netto geactualiseerde waarde is gelijk een de som van al de geactualiseerde toekomstige kasstromen.

Front 74

interne interest

Back 74

Interne interest: interest die bij actualisatie de som van de geschatte in- en uitgaande kasstromen (NGW) gelijk stelt aan 0.

Front 75

terugverdientijd = paybackmethode

Back 75

Terugverdientijd = paybackmethode: hierbij wordt geschat in hoeveel tijd het project zichzelf terugbetaald. Hoe korter de periode, hoe beter (in ieder geval korter dan de normale afschrijvingsperiode)

Front 76

return on investment = het gemiddelde rendement

Back 76

Return on investment = het gemiddelde rendement: de verhouding van de geschatte jaarlijkse winst na belastingen, die zal ontstaan door het uitvoeren van het project, op het investeringsbedrag.

Front 77

aanbodfunctie

Back 77

Aanbodfunctie: de reeks van hoeveelheden die een producent op de markt zou brengen tegen diverse hypothetische prijzen.

Front 78

producentensurplus

Back 78

Producentensurplus: aanbieders krijgen een hogere prijs dan die waarvoor ze bereid waren een product op de markt te brengen.

Het producentensurplus is gelijk aan het verschil tussen de opbrengst van de verkoop en de variabele kosten die de aanbieders voor de productie van de hoeveelheid hebben gemaakt.

Front 79

fenomeen van een terugplooiende aanbodcurve

Back 79

Fenomeen van een terugplooiende aanbodcurve: prijstoename zet de producent die een bepaalde opbrengst op het oog heeft en dus geen winstmaximalisatie nastreeft ertoe aan zijn aanbod te verminderen, zodra de beoogde opbrengst is bereikt.

Front 80

prijselasticiteit van het aanbod

Back 80

Prijselasticiteit van het aanbod: ze meet de gevoeligheid van de aangeboden hoeveelheid voor veranderingen in de prijs.

Wordt berekend als de verhouding van de relatieve verandering in de aangeboden hoeveelheid op een (in principe oneindig kleine) relatieve wijziging in de prijs, die tot de
verandering in de aangeboden hoeveelheid aanleiding gaf.
Alle andere aanbod –determinerende factoren worden daarbij constant verondersteld.

Front 81

management

Back 81

Management: de leiding van een bedrijf, moet zorgen voor het goed functioneren en het vervullen van de bestuurstaken.

-plannen
-organiseren
-dirigeren
-controleren

Front 82

plannen

Back 82

Plannen: omvat de keuze van de ondernemingsdoelstellingen en het definiëren van hun onderlinge verhouding.

Front 83

organiseren

Back 83

Organiseren: het creëren van een samenwerkingsverband tussen de verschillende werknemers.

Front 84

dirigeren

Back 84

Dirigeren: medewerkers krijgen opdrachten en middelen om geconcretiseerde doelstellingen uit te voeren.

Front 85

controleren

Back 85

Controleren: dit betekent de vooruitgang van de ondernemingsactiviteit in de richting van de gekozen doelstelling bewaken.

Front 86

commerciële functie

Back 86

Commerciële functie: bestaat uit 2 delen

1. inkoopfunctie: omvat het zoeken naar en het ontwikkelen van inkoopmarkten, evenals het daadwerkelijke verkopen.

2. verkoopfunctie: steunt op marketing; omvat het marktonderzoek, de daadwerkelijke verkoop en uitvoering van de ontvangen orders.

Front 87

marketing

Back 87

Marketing: impliceert keuze van productassortiment, distributiemethode, promotiemiddelen en prijs.

Front 88

technische functie

Back 88

Technische functie: omvat het op een efficiënte wijze vervaardigen van de producten en het magazijn- of voorraadbeheer.

Front 89

personeelsfunctie

Back 89

Personeelsfunctie: zorgt er enerzijds voor dat de personeelsbezetting van het bedrijf zowel kwalitatief als kwantitatief is afgestemd op de ondernemingstaken.

Anderzijds impliceert ze ook de zorg voor een arbeidsklimaat dat zowel de arbeidssatisfactie van de werknemers als hun optimale prestatie garandeert.

Front 90

financiële functie

Back 90

Financiële functie: omvat de bedrijfsadministratie, de boekhouding en beheer van de financiën.

Front 91

ondernemingsfuncties

Back 91

-commerciële functie (inkoop en verkoop)
-technische functie
-personeelsfunctie
-financiële functie

Front 92

omgevingsrapportering

Back 92

Omgevingsrapportering: een sociaal jaarverslag dat een verantwoording bevat door de leiding van het gevoerde sociaal beleid en informatie over personeelsaangelegenheden.

Front 93

geïntegreerd maatschappelijk verslag

Back 93

Geïntegreerd maatschappelijk verslag: de omgevingsverslagen worden samen uitgebracht met de eigenlijke boekhoudkundige financiële rapportering.

Front 94

just-in-time

Back 94

Just-in-time: principe waarbij bedrijven proberen op order te produceren ipv op voorhand

Front 95

servitisatie

Back 95

Servitisatie: koppelen van dienstverleningsprocessen aan de levering.

Front 96

mass customization

Back 96

Mass customisation: kostenefficiënte productie van kleine reeksen van flexibele producten.

Front 97

demingcirkel

Back 97

Demingcirkel: plan-do-check-action, steeds weer doorlopen om de kwaliteit op een systematische en permanente manier te verhogen.

Front 98

milieumanagement

Back 98

Milieumanagement: omvat een set van instrumenten om het milieu te beschermen.

-milieubeheersystemen
-milieuaudits
-levenscyclusevaluatie
-afval- en emissiepreventie

Front 99

milieubeheersystemen

Back 99

Milieubeheersystemen: omvat tal van middelen die het implementeren en in stand houden van het milieubeheer van de onderneming tot doel hebben.

Front 100

milieuaudit

Back 100

Milieuaudit: controle-instrument waarbij nagegaan wordt in welke mate de volledige onderneming of een deel ervan in overeenstemming is met de milieuwetgeving, met het interne milieubeleid of met milieustandaarden.

Front 101

levenscyclusevaluatie

Back 101

Levenscyclus evaluatie: technische term die gebruikt wordt voor een systematische methode voor de analyse van de milieueffecten die gepaard gaan met de productie en het gebruik van producten of diensten.

Front 102

afval- en emissiepreventie

Back 102

Afval- en emissiepreventie: heeft als doel het voorkomen of beperken van het ontstaan van afval of emissies of het verminderen van de milieuschadelijkheid ervan door reductie aan de bron of door intern hergebruik.

Front 103

corporate governance

Back 103

Corporate governance (vennootschappelijke besturing): Regels van “deugdelijk bestuur”.
Daarin gaat men na door welke mechanismen de interactie tussen de diverse stakeholders wordt geregeld zodanig dat duidelijk wordt wie van hen in welke mate baat vindt bij de ondernemingsbeslissingen en eventuele bijsturingnoden aan het licht komen.

Front 104

triple bottomline

Back 104

Triple-bottomline: het veralgemeend doorbreken van het duurzaam ondernemen zal steunen op 3 sturingen:

1. economisch duurzaam ondernemen.

2. sociaal duurzaam ondernemen

3. ecologisch duurzaam ondernemen

Front 105

multinationale of transnationale onderneming

Back 105

Multinationale of transnationale onderneming: hebben bedrijfsvestiging in minimum twee landen.

Front 106

transferprijzen

Back 106

Transferprijzen: onderlinge aan- en verkoopprijzen tussen verschillende filialen van één moederbedrijf

Front 107

(internationale) joint venture

Back 107

(Internationale) joint venture: een gemeenschappelijke onderneming opgericht door ondernemingen uit verschillende landen.

Front 108

fusie

Back 108

Fusie: wanneer twee, ongeveer even grote ondernemingen in één nieuwe onderneming samengaan.

Front 109

overname

Back 109

Overname: proces waarbij één grote onderneming een kleinere integreert en het beheer ervan overneemt.

Front 110

horizontale fusies en overnames

Back 110

Horizontale fusies en overnames: tussen concurrerende bedrijven op dezelfde schakel van de bedrijfskolom

Front 111

economisch duurzaam ondernemen

Back 111

onderneming moet voortdurend bloeien, de bestuurders moeten de onderneming een eigen identiteit geven en een lerende organisatie uitbouwen.

Front 112

sociaal duurzaam ondernemen:

Back 112

een onderneming moet zich als een verantwoord burger gedragen (corporate citizenship), zij heeft naast rechten ook plichten.

Front 113

ecologisch duurzaam ondernemen:

Back 113

ondernemingen moeten zo efficiënt mogelijk omspringen met natuurlijke rijkdommen en energie.

Front 114

verticale fusies en overnames

Back 114

Verticale fusies en overnames: tussen opeenvolgende schakels in de bedrijfskolom

Front 115

conglomeraat

Back 115

Conglomeraat: ondernemingen worden samengevoegd met niet aan elkaar verwante activiteiten

Front 116

leveraged buy out

Back 116

Leveraged buy out: overnemer financiert overname met geleend geld (=junk bonds = rommelobligaties, hebben hoog risico!) (gevolgen!).